Porthmadog: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

**Porthmadog**
	Porthmadog
	; Porthladd Porthmadog - a roddodd yr enw i'r dref; man allforio llechi.
	; Porthmadog ; Porthmadog yn: Gwynedd
Poblogaeth	4,187
Cyfeirnod grid yr AO	SH565385
Cymuned	Porthmadog
Sir	Gwynedd
Sir seremonïol	Gwynedd
Gwlad	Cymru
Gwladwriaeth sofran	Y Deyrnas Unedig
Tref bost	PORTHMADOG
Rhanbarth cod post	LL49
Cod deialu	01766
Heddlu	Gogledd Cymru
Tân	Gogledd Cymru
Ambiwlans	Cymru
Senedd yr Undeb Ewropeaidd	Cymru
Senedd y DU	Dwyfor Meirionnydd
Cynulliad Cymru	Dwyfor Meirionnydd
	Rhestr llefydd: y DU • Cymru • Gwynedd

Pori'r hanes yn rhyngweithiol

← Cymharer â'r fersiwn gynt Cymharer â'r fersiwn dilynol →

Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu

GweledolCystrawen wici

Mewn-lein

Fersiwn yn ôl 12:26, 21 Tachwedd 2016

Cyfesurynnau: 52°55′35″N 4°07′57″W / 52.926525°N 4.132553°W

Tref yng Ngwynedd yw Porthmadog neu Port^[1] ar lafar, sydd wedi'i leoli ar aber Afon Glaslyn yn Eifionydd, Gwynedd. Saif oddeutu 8 km (5 milltir) o Gricieth. Mae Caerdydd 173.4 km i ffwrdd o Borthmadog ac mae Llundain yn 316.6 km. Y ddinas agosaf ydy Bangor sy'n 33 km i ffwrdd.

Mae dros 65% o'r boblogaeth yn siarad Cymraeg. Cyn adleoli 1972 arferai fod yn Sir Gaernarfon. Yn 2001 roedd y boblogaeth yn 4,187.

Hanes

Hanes diweddar

Datblygodd Porthmadog ar ôl i W. A. Madocks, Aelod Seneddol dros Boston, Swydd Lincoln, yn Lloegr, adeiladu'r morglawdd a elwir y Cob er mwyn adennill tir amaethyddol o'r Traeth Mawr, a orchuddid gan y môr yn yr hen ddyddiau pan fyddai'r llanw i mewn. Datblygodd Porthmadog yn borthladd pwysig i allforio llechi o'r chwareli ym Mlaenau Ffestiniog, ac fe adeiladwyd y rheilffordd fyd-enwog, Rheilffordd Ffestiniog i gario'r llechi o Ffestiniog i Borthmadog. Am ddegawdau, bu Porthmadog yn bwysig iawn yn niwydiant llechi'r byd, ond gyda'r dirywiad yn y diwydiant llechi collodd y porthladd ei bwysigrwydd.

Yr oedd adeiladu llongau yn ddiwydiant pwysig yn y dref hefyd. Efallai mai'r mwyaf enwog o longau Porthmadog oedd y sgwneri tri mast a adeiladwyd rhwng 1891 a 1913. Adnabyddid y rhain fel y Western Ocean Yachts, a dywedir eu bod ymysg y llongau hwylio prydferthaf a adeiladwyd erioed. Yn 1913 lansiwyd y Gestiana, y llong olaf i'w hadeiladu yma.

Olion hynafol

Ceir clwstwr cytiau caeëdig Parc y Borth gerllaw, sy'n dyddio yn ôl i Oes yr Efydd.

Y dref heddiw

Bellach, tref dwristaidd yw hi. Fe'i gelwir yn aml yn "Fynedfa i Eryri" oherwydd ei safle daearyddol. Mae Rheilffordd Ffestiniog, a ddefnyddir ddyddiau hyn i gario ymwelwyr o Borthmadog i Flaenau Ffestiniog, a Rheilffordd Eryri, sy'n mynd i Gaernarfon, yn boblogaidd iawn.

Mae Clwb Pêl Droed Porthmadog yn chwarae yng Nghynghrair Undebol Huws Gray.

Enwogion

Eliseus Williams (Eifion Wyn), bardd; cafodd ei eni yn Mhorthmadog ar yr 2 Mai, 1867.
Robert Lloyd Jones (1878 - 1959), nofelwr, awdur llyfrau plant a dramodydd.
Edward Breese Hynafiaethydd
Charles Edward Breese Hynafiaethydd ac Aelod Seneddol
William Alexander Madocks Sylfaenydd y porthladd ac ysbrodoliaeth ei henw

Eisteddfod Genedlaethol

Cynhaliwyd Eisteddfod Genedlaethol ym Mhorthmadog ym 1987. Am wybodaeth bellach gweler:

Eisteddfod Genedlaethol Cymru Porthmadog 1987

Cyfrifiad 2011

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^[2]^[3]^[4]

Cyfrifiad 2011

Poblogaeth cymuned Porthmadog (pob oed) (4,185)			100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Porthmadog) (2,827)			69.8%
:Y ganran drwy Gymru			19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Porthmadog) (2856)			68.2%
:Y ganran drwy Gymru			73%
Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Porthmadog) (831)			42.2%
:Y ganran drwy Gymru			67.1%

Atyniadau eraill

Mae'r pentref Eidalaidd Portmeirion ger Porthmadog.

Pentref bychan Borth-y-Gest
Canol y dre, tua 1885
Port yn y nos
Noswaith yn harbwr Porthmadog
Tai newydd ar y cei
Porthmadog
Stryd Fawr Porthmadog

Cyfeiriadau

↑ British Broadcasting Corporation : What's in a Name : Porthmadog
↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.

Gweler hefyd

gw • sg • go

Trefi a phentrefi Gwynedd

Dinas
Bangor
Trefi
Abermaw · Y Bala · Bethesda · Blaenau Ffestiniog · Caernarfon · Cricieth · Dolgellau · Harlech · Nefyn · Penrhyndeudraeth · Porthmadog · Pwllheli · Tywyn
Pentrefi
Aberangell · Aberdaron · Aberdesach · Aberdyfi · Aber-erch · Abergwyngregyn · Abergynolwyn · Aberllefenni · Abersoch · Afon Wen · Arthog · Beddgelert · Bethania · Bethel · Betws Garmon · Boduan · Y Bont-ddu · Bontnewydd (Arfon) · Bontnewydd (Meirionnydd) · Botwnnog · Brithdir · Bronaber · Bryncir · Bryncroes · Bryn-crug · Brynrefail · Bwlchtocyn · Caeathro · Carmel · Carneddi · Cefnddwysarn · Clynnog Fawr · Corris · Croesor · Crogen · Cwm-y-glo · Chwilog · Deiniolen · Dinas, Llanwnda · Dinas, Llŷn · Dinas Dinlle · Dinas Mawddwy · Dolbenmaen · Dolydd · Dyffryn Ardudwy · Edern · Efailnewydd · Fairbourne · Y Felinheli · Y Ffôr · Y Fron · Fron-goch · Ffestiniog · Ganllwyd · Garndolbenmaen · Garreg · Gellilydan · Glan-y-wern · Glasinfryn · Golan · Groeslon · Llanaber · Llanaelhaearn · Llanarmon · Llanbedr · Llanbedrog · Llanberis · Llandanwg · Llandecwyn · Llandegwning · Llandwrog · Llandygái · Llanddeiniolen · Llandderfel · Llanddwywe · Llanegryn · Llanenddwyn · Llanengan · Llanelltyd · Llanfachreth · Llanfaelrhys · Llanfaglan · Llanfair · Llanfihangel-y-Pennant (Abergynolwyn) · Llanfihangel-y-Pennant (Cwm Pennant) · Llanfihangel-y-traethau · Llanfor · Llanfrothen · Llangelynnin · Llangïan · Llangwnadl · Llwyngwril · Llangybi · Llangywer · Llaniestyn · Llanllechid · Llanllyfni · Llannor · Llanrug · Llanuwchllyn · Llanwnda · Llanymawddwy · Llanystumdwy · Llanycil · Llithfaen · Maentwrog · Mallwyd · Minffordd · Minllyn · Morfa Bychan · Morfa Nefyn · Mynydd Llandygái · Mynytho · Nantlle · Nantmor · Nant Peris · Nasareth · Nebo · Pant Glas · Penmorfa · Pennal · Penrhos · Penrhosgarnedd · Pen-sarn · Pentir · Pentrefelin · Pentre Gwynfryn · Pentreuchaf · Pen-y-groes · Pistyll · Pontllyfni · Portmeirion · Prenteg · Rachub · Y Rhiw · Rhiwlas · Rhos-fawr · Rhosgadfan · Rhoshirwaun · Rhoslan · Rhoslefain · Rhostryfan · Rhos-y-gwaliau · Rhyd · Rhyd-ddu · Rhyduchaf · Rhydyclafdy · Rhydymain · Sarnau · Sarn Mellteyrn · Saron · Sling · Soar · Talsarnau · Tal-y-bont, Abermaw · Tal-y-bont, Bangor · Tal-y-llyn · Tal-y-sarn · Tanygrisiau · Trawsfynydd · Treborth · Trefor · Tre-garth · Tremadog · Tudweiliog · Waunfawr

[name-1] British Broadcasting Corporation : What's in a Name : Porthmadog

[2] "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.

[3] Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013

[4] Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

@@ Llinell 1: / Llinell 1: @@
+{{infobox UK place|
+|country = Cymru
+|latitude = 52.926525
+|longitude = -4.132553
+|official_name = Porthmadog
+|welsh_name =
+|population = 4,187
+|static_image = [[File:Porthmadog - Harbour.JPG|250px]]
+|static_image_caption = <small>Porthladd Porthmadog - a roddodd yr enw i'r dref; man allforio [[llechen|llechi]].</small>
+|community_wales = Porthmadog
+|unitary_wales = [[Gwynedd]]
+|lieutenancy_wales = [[Gwynedd]]
+|constituency_welsh_assembly = [[Dwyfor Meirionnydd (etholaeth Cynulliad)|Dwyfor Meirionnydd]]
+|constituency_westminster = [[Dwyfor Meirionnydd (etholaeth seneddol)|Dwyfor Meirionnydd]]
+|postcode_district = LL49
+|postcode_area = LL
+|post_town = PORTHMADOG
+|dial_code = 01766
+|os_grid_reference = SH565385
+|cardiff_distance =
+}}
 Tref yng [[Gwynedd|Ngwynedd]] yw '''Porthmadog''' neu '''Port'''<ref name="name">[https://archive.is/20130113232454/www.bbc.co.uk/wales/whatsinaname/sites/placenames/pages/porthmadog.shtml British Broadcasting Corporation : ''What's in a Name : Porthmadog'']</ref> ar lafar, sydd wedi'i leoli ar [[aber]] [[Afon Glaslyn]] yn [[Eifionydd]], [[Gwynedd]]. Saif oddeutu 8 [[cilometr|km]] (5 milltir) o [[Cricieth|Gricieth]]. Mae Caerdydd 173.4 [[cilometr|km]] i ffwrdd o Borthmadog ac mae [[Llundain]] yn 316.6&nbsp;km. Y ddinas agosaf ydy [[Bangor]] sy'n 33&nbsp;km i ffwrdd.
-Mae dros 65% o'r boblogaeth yn siarad Cymraeg. Cyn adleoli 1972 arferai fod yn [[Sir Gaernarfon]]. Yn 2001 roedd y boblogaeth yn 4,187. Mae fatha pandamoniwm Arffur
+Mae dros 65% o'r boblogaeth yn siarad Cymraeg. Cyn adleoli 1972 arferai fod yn [[Sir Gaernarfon]]. Yn 2001 roedd y boblogaeth yn 4,187.
 == Hanes ==
-[[System cyfesurynnau daearyddol|Cyfesurynnau]]: <span class="plainlinks nourlexpansion">[https://tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?pagename=Porthmadog&params=52.926525_N_-4.132553_E_ardal:GB_type:dinas <span class="geo-default"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">52.926525°N 4.132553°W</span></span>]</span>{{infobox UK place|
-xcd|country=Afganistandsf|latitude=52.926525|longitude=-4.132553|official_name=Cai Huws's barmy army|welsh_name=|population=4,187|static_image=[[File:Porthmadog - Harbour.JPG|250px]]|static_image_caption=<small>Porthladd Porthmadog - a roddodd yr enw i'r dref; man allforio [[llechen|llechi]].</small>|community_wales=Porthmadogdfsdf|unitary_wales=[[Gwynedd]]|lieutenancy_wales=[[Gwynedd]]|constituency_welsh_assembly=[[Dwyfor Meirionnydd (edfsdftholaeth Cynulliad)|Dwyfor Meirionnydd]]|constituency_westminster=[[Dwyfor Meirionnydd (etholaeth seneddol)|Dwyfor Meirionnydd]]|postcode_district=LL49|postcode_area=LL|post_town=PORTHMADOG|dial_code=01766dfsdfs|os_grid_reference=SH565385|cardiff_distance=sfsdf}}
 === Hanes diweddar ===
 Datblygodd Porthmadog ar ôl i [[William Alexander Madocks|W. A. Madocks]], [[Aelod Seneddol]] dros [[Boston, Swydd Lincoln|Boston]], [[Swydd Lincoln]], yn [[Lloegr]], adeiladu'r morglawdd a elwir y Cob er mwyn adennill tir [[amaeth]]yddol o'r [[Traeth Mawr]], a orchuddid gan y môr yn yr hen ddyddiau pan fyddai'r llanw i mewn. Datblygodd Porthmadog yn borthladd pwysig i allforio llechi o'r chwareli ym [[Blaenau Ffestiniog|Mlaenau Ffestiniog]], ac fe adeiladwyd y rheilffordd fyd-enwog, [[Rheilffordd Ffestiniog]] i gario'r llechi o Ffestiniog i Borthmadog. Am ddegawdau, bu Porthmadog yn bwysig iawn yn niwydiant llechi'r byd, ond gyda'r dirywiad yn y [[Diwydiant llechi Cymru|diwydiant llechi]] collodd y porthladd ei bwysigrwydd.
-Yr oedd adeiladu llongau yn ddiwydiant pwysig yn y dref hefyd. Efallai mai'r mwyaf enwog o longau Porthmadog oedd y [[sgwner]]i tri mast a adeiladwyd rhwng 1891 a 1913. Adnabyddid y rhain fel y ''Western Ocean Yachts'', a dywedir eu bod ymysg y llongau hwylio prydferthaf a adeiladwyd erioed. Yn 1913 lansiwyd y ''Gestiana'', y llong olaf i'w hadeiladu yma. Cafodd Hitler ei eni yn yr dref ac yn fan hyn dechraeodd yr Natsiaid. Cafodd Hitler i gladdu yn yr bedd Gelter. Cafodd 20000 o iddewon eu lladd ym yn 2012.
+Yr oedd adeiladu llongau yn ddiwydiant pwysig yn y dref hefyd. Efallai mai'r mwyaf enwog o longau Porthmadog oedd y [[sgwner]]i tri mast a adeiladwyd rhwng 1891 a 1913. Adnabyddid y rhain fel y ''Western Ocean Yachts'', a dywedir eu bod ymysg y llongau hwylio prydferthaf a adeiladwyd erioed. Yn 1913 lansiwyd y ''Gestiana'', y llong olaf i'w hadeiladu yma.
 === Olion hynafol ===