Betws Garmon
 | |
| Math | pentref, cymuned  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Gwynedd |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 53.08°N 4.163°W |
| Cod SYG | W04000050 |
| Cod OS | SH535575 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AC/au | Siân Gwenllian (Plaid Cymru) |
| AS/au | Hywel Williams (Plaid Cymru) |
 | |
- Am enghreifftiau eraill o enwau lleol sy'n cynnwys y gair Betws, gweler Betws (gwahaniaethu).
Pentref gwledig a chymuned yn ardal Arfon, Gwynedd, yw Betws Garmon (
ynganiad ). Saif ar yr A4085 ar ymyl Eryri, traean o'r ffordd rhwng Caernarfon a Beddgelert; Cyfeirnod OS: SH 54546 56819. Ar hyd y ffordd i gyfeiriad y gogledd, Waunfawr yw'r pentref agosaf ac i'r de mae'r ffordd yn ei gysylltu â Salem a Rhyd-ddu, pentref genedigol T. H. Parry-Williams.
Mae lleoliad y pentref yng ngogledd Eryri gyda bryniau Moel Eilio (2382') i'r dwyrain a thalp Mynydd Mawr (2290') i'r de-orllewin. Llifa Afon Gwyrfai sy'n tarddu yn Llyn Cwellyn tair milltir i'r de, heibio i'r pentref, sy'n sefyll ar ei glan ddwyreiniol. Filltir y tu allan i'r pentref i'r de, ar ymyl yr A4085, mae Melin y Nant a'i rhaeadr fach.
Safleodd cysylltiedig â Garmon[golygu | golygu cod y dudalen]
Mae'r eglwys, sy'n dyddio o 1842, yn un o nifer yng Nghymru sy'n gysegredig i Sant Garmon. Ond yr eglwys newydd yw honno, a cheir olion yr hen eglwys yn ei hymyl. Dim ond y bedyddfaen sy'n aros o'r hen eglwys, a hwnnw'n ddyddiedig 1634. I fyny ar un o'r bryniau gerllaw, Moel Smytho, ceir Ffynnon Armon, dros y cwm o'r eglwys bresennol, a rhwng y ffynnon a'r eglwys newydd mae olion hen addoldy syml o'r enw Capel Garmon. Un drws yn unig sydd iddo a'i hyd yw 23' a'i led 12.5'.[1]
Hanes[golygu | golygu cod y dudalen]
Dyma'r argraffiadau cyntaf: mae cledrau rheilffordd [1] ar y gwaelod-chwith. Nid yw tyllau mwynglawdd haearn Moel Eilio wedi eu creu. Mae cof-golofn Owain Gwyrfai yn ymddangos fel ei fod yno yn y fynwent ond angen gwirio hynny. Bu farw yn 1874 naw mlynedd cyn tynnu'r llun. Dydd Gwener oedd y 10 Awst 1883 ond mae'r bobl i'w gweld fel petaent yn eu dillad gorau - achlysur arbennig ynteu dangos eu hunain i'r camera? Ffrwydrodd llosgfynydd Krakatoa tair wythnos wedyn. Gofynnodd Ifor Williams: ”a ddaeth y bobl allan gan wybod fod yna rhywun yn tynnu llun, neu bod y ffotograffydd wedi gofyn iddynt?[2]
Cyfrifiad 2011[golygu | golygu cod y dudalen]
Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[3][4][5]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ Harold Hughes a H.L. North, The Old Churches of Snowdonia (Bangor, 1924; argraffiad newydd, 1984).
- ↑ Bwletin Llên Natur rhifyn 69
- ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
- ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
Dinas
Bangor
Trefi
Abermaw ·
Y Bala ·
Blaenau Ffestiniog ·
Caernarfon ·
Cricieth ·
Dolgellau ·
Harlech ·
Nefyn ·
Penrhyndeudraeth ·
Porthmadog ·
Pwllheli ·
Tywyn
Pentrefi
Aberangell ·
Aberdaron ·
Aberdesach ·
Aberdyfi ·
Abererch ·
Abergwyngregyn ·
Abergynolwyn ·
Aberllefenni ·
Abersoch ·
Afon Wen ·
Arthog ·
Beddgelert ·
Bethania ·
Bethesda ·
Bethel ·
Betws Garmon ·
Boduan ·
Y Bont-ddu ·
Bontnewydd (Arfon) ·
Bontnewydd (Meirionnydd) ·
Botwnnog ·
Brithdir ·
Bronaber ·
Bryncir ·
Bryncroes ·
Bryn-crug ·
Brynrefail ·
Bwlchtocyn ·
Caeathro ·
Carmel ·
Carneddi ·
Cefnddwysarn ·
Clynnog Fawr ·
Corris ·
Croesor ·
Crogen ·
Cwm-y-glo ·
Chwilog ·
Deiniolen ·
Dinas, Llanwnda ·
Dinas, Llŷn ·
Dinas Dinlle ·
Dinas Mawddwy ·
Dolbenmaen ·
Dolydd ·
Dyffryn Ardudwy ·
Edern ·
Efailnewydd ·
Fairbourne ·
Y Felinheli ·
Y Ffôr ·
Y Fron ·
Fron-goch ·
Ffestiniog ·
Ganllwyd ·
Garndolbenmaen ·
Garreg ·
Gellilydan ·
Glan-y-wern ·
Glasinfryn ·
Golan ·
Groeslon ·
Llanaber ·
Llanaelhaearn ·
Llanarmon ·
Llanbedr ·
Llanbedrog ·
Llanberis ·
Llandanwg ·
Llandecwyn ·
Llandegwning ·
Llandwrog ·
Llandygái ·
Llanddeiniolen ·
Llandderfel ·
Llanddwywe ·
Llanegryn ·
Llanenddwyn ·
Llanengan ·
Llanelltyd ·
Llanfachreth ·
Llanfaelrhys ·
Llanfaglan ·
Llanfair ·
Llanfihangel-y-pennant (Abergynolwyn) ·
Llanfihangel-y-pennant (Cwm Pennant) ·
Llanfihangel-y-traethau ·
Llanfor ·
Llanfrothen ·
Llangelynnin ·
Llangïan ·
Llangwnadl ·
Llwyngwril ·
Llangybi ·
Llangywer ·
Llaniestyn ·
Llanllechid ·
Llanllyfni ·
Llannor ·
Llanrug ·
Llanuwchllyn ·
Llanwnda ·
Llanymawddwy ·
Llanystumdwy ·
Llanycil ·
Llithfaen ·
Maentwrog ·
Mallwyd ·
Minffordd ·
Minllyn ·
Morfa Bychan ·
Morfa Nefyn ·
Mynydd Llandygái ·
Mynytho ·
Nantlle ·
Nantmor ·
Nant Peris ·
Nasareth ·
Nebo ·
Pant Glas ·
Penmorfa ·
Pennal ·
Penrhos ·
Penrhosgarnedd ·
Pen-sarn ·
Pentir ·
Pentrefelin ·
Pentre Gwynfryn ·
Pentreuchaf ·
Pen-y-groes ·
Pistyll ·
Pontllyfni ·
Portmeirion ·
Prenteg ·
Rachub ·
Y Rhiw ·
Rhiwlas ·
Rhos-fawr ·
Rhosgadfan ·
Rhoshirwaun ·
Rhoslan ·
Rhoslefain ·
Rhostryfan ·
Rhos-y-gwaliau ·
Rhyd ·
Rhyd-ddu ·
Rhyduchaf ·
Rhydyclafdy ·
Rhydymain ·
Sarnau ·
Sarn Mellteyrn ·
Saron ·
Sling ·
Soar ·
Talsarnau ·
Tal-y-bont, Abermaw ·
Tal-y-bont, Bangor ·
Tal-y-llyn ·
Talysarn ·
Tanygrisiau ·
Trawsfynydd ·
Treborth ·
Trefor ·
Tre-garth ·
Tremadog ·
Tudweiliog ·
Waunfawr