Llanfor
 | |
| Math | pentref  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Cymru |
| Gwlad | .svg){kind=small} Cymru |
| Cyfesurynnau | 52.916°N 3.583°W |
| Cod OS | SH935366 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AC/au | Mabon ap Gwynfor (Plaid Cymru) |
| AS/au | Liz Saville Roberts (Plaid Cymru) |
 | |
Pentref ym Meirionnydd, Gwynedd ydy Llanfor (
ynganiad ), sy'n gorwedd llai na milltir o'r Bala i gyfeiriad Corwen. Yn hanesyddol bu'n ran o Sir Feirionnydd. Llanfawr oedd enw'r pentref yn wreiddiol, sy'n awgrymu fod y safle'n un pwysig o ran gweithgaredd eglwysig. Cyfeirir at yr eglwys leol fel 'Llanfor', a gysegrwyd i Sant Mor ap Ceuneu, ac yna'n ddiweddar: Sant Deiniol .[1] Roedd hefyd Frongoch Whiskey Distillery gerllaw ym mhentref Frongoch.
Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Mabon ap Gwynfor (Plaid Cymru) a'r Aelod Seneddol yw Liz Saville Roberts (Plaid Cymru).[2][3]
Hanes[golygu | golygu cod y dudalen]
Mae hen gaer a gwersyll Rhufeinig wedi ei leoli gerllaw.[4] Yn ôl traddodiad, roedd cylch meini cynhanesyddol a elwid yn "Babell Llywarch Hen" yn sefyll ger yr eglwys.
Ceir yma hefyd Castell mwnt a beili (Cyfeirnod OS: SH 938368) sy'n dyddio yn ôl i'r 11g, mae'n debyg.
Capeli[golygu | golygu cod y dudalen]
Mae'r capel wedi ei chysegru i Sant Deiniol. Mae hefyd dwy gapel arall, Sant Marc yn Fron Goch a 'Trinity' yn yr ardal. Gynt roedd hefyd 'Capel Llwyneinion' yn y pentref, sef capel y Methodistiaid Calfinaidd a'i adeiladwyd cyn 1800 a caewyd hi tua 1967.[1]
Eglwys Sant Mor a Sant Deiniol[golygu | golygu cod y dudalen]
Ar fapiau'r OS rhwng 1889 a 1901 cofnodir enw'r egwlys fel Sant Mor ond ei henw heddiw yw Sant Deiniol. Caewyd yr eglwys ac yn 2017 gwerthwyd hi i ddatblygwr preifat.[5] Adeiladwyd yr eglwys bresennol yn 1874 yn lle'r eglwys Canoloesol a ddisgrifiwyd yn 1874 fel 'eglwys hynafol iawn ond mewn cyflwr gwael.'
Mae gan yr eglwys garreg yn ei thŵr gydag ysgrif o'r 6g:
- 'Yma y gorwedd Cavo, mab seiargios'.
Mae safle'r eglwys yn agos at olion Rhufeinig (NPRN 95489).
Enwogion[golygu | golygu cod y dudalen]
- David Roberts (Dewi Havhesp) (1831-1884), bardd
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ 1.0 1.1 Llanfawr ar genuki.org.uk
- ↑ Gwefan y Cynulliad;[dolen marw] adalwyd 24 Chwefror 2014
- ↑ Gwefan parliament.uk; adalwyd 24 Chwefror 2014
- ↑ Roman Fort, Depot & Camp roman-britain.org[dolen marw]
- ↑ Gwefan Coflein; adalwyd 3 Medi 2017.
Aberangell · Aberdaron · Aberdesach · Aberdyfi · Abererch · Abergwyngregyn · Abergynolwyn · Aberllefenni · Abermaw · Abersoch · Afon Wen · Arthog · Y Bala · Bangor · Beddgelert · Bethania · Bethel · Bethesda · Betws Garmon · Blaenau Ffestiniog · Boduan · Bontddu · Bontnewydd (Arfon) · Bontnewydd (Meirionnydd) · Botwnnog · Brithdir · Bronaber · Bryncir · Bryncroes · Bryn-crug · Brynrefail · Bwlchtocyn · Caeathro · Caernarfon · Carmel · Carneddi · Cefnddwysarn · Clynnog Fawr · Corris · Cricieth · Croesor · Crogen · Cwm-y-glo · Chwilog · Deiniolen · Dinas, Llanwnda · Dinas, Llŷn · Dinas Dinlle · Dinas Mawddwy · Dolgellau · Dolbenmaen · Dolydd · Dyffryn Ardudwy · Edern · Efailnewydd · Fairbourne · Y Felinheli · Y Ffôr · Y Fron · Fron-goch · Ffestiniog · Ganllwyd · Garndolbenmaen · Garreg · Gellilydan · Glan-y-wern · Glasinfryn · Golan · Groeslon · Harlech · Llanaber · Llanaelhaearn · Llanarmon · Llanbedr · Llanbedrog · Llanberis · Llandanwg · Llandecwyn · Llandegwning · Llandwrog · Llandygái · Llanddeiniolen · Llandderfel · Llanddwywe · Llanegryn · Llanenddwyn · Llanengan · Llanelltyd · Llanfachreth · Llanfaelrhys · Llanfaglan · Llanfair · Llanfihangel-y-pennant (Abergynolwyn) · Llanfihangel-y-pennant (Cwm Pennant) · Llanfihangel-y-traethau · Llanfor · Llanfrothen · Llangelynnin · Llangïan · Llangwnadl · Llwyngwril · Llangybi · Llangywer · Llaniestyn · Llanllechid · Llanllyfni · Llannor · Llanrug · Llanuwchllyn · Llanwnda · Llanymawddwy · Llanystumdwy · Llanycil · Llithfaen · Maentwrog · Mallwyd · Minffordd · Minllyn · Morfa Bychan · Morfa Nefyn · Mynydd Llandygái · Mynytho · Nantlle · Nantmor · Nant Peris · Nasareth · Nebo · Nefyn · Pant Glas · Penmorfa · Pennal · Penrhos · Penrhosgarnedd · Penrhyndeudraeth · Pen-sarn · Pentir · Pentrefelin · Pentre Gwynfryn · Pentreuchaf · Penygroes · Pistyll · Pontllyfni · Porthmadog · Portmeirion · Prenteg · Pwllheli · Rachub · Y Rhiw · Rhiwlas · Rhos-fawr · Rhosgadfan · Rhoshirwaun · Rhoslan · Rhoslefain · Rhostryfan · Rhos-y-gwaliau · Rhyd · Rhyd-Ddu · Rhydyclafdy · Rhydymain · Sarnau · Sarn Mellteyrn · Saron · Sling · Soar · Talsarnau · Tal-y-bont, Abermaw · Tal-y-bont, Bangor · Tal-y-llyn · Talysarn · Tanygrisiau · Trawsfynydd · Treborth · Trefor · Tregarth · Tremadog · Tudweiliog · Tywyn · Waunfawr
