Rhufain
| |
![]() | |
Math |
dinas, tref ar y ffin, dinas fawr, dinas â miliynau o drigolion, cymuned yn yr Eidal, dinas Rhyfeinig ![]() |
---|---|
![]() | |
Poblogaeth |
2,872,800 ![]() |
Sefydlwyd |
|
Pennaeth llywodraeth |
Virginia Raggi ![]() |
Cylchfa amser |
UTC+01:00, UTC+2 ![]() |
Gefeilldref/i |
Paris, Kraków, Johannesburg, Cincinnati, Douala, Marbella, Bwrdeistref Achacachi, Tokyo, Sevilla, Benevento, Seoul, Contrada della Lupa, Plovdiv, Kiev, Washington, Brasília, Beijing ![]() |
Nawddsant |
Sant Pedr, Yr Apostol Paul ![]() |
Iaith/Ieithoedd swyddogol |
Eidaleg ![]() |
Daearyddiaeth | |
Sir |
Roma Capitale ![]() |
Gwlad |
![]() |
Arwynebedd |
1,287.36 km² ![]() |
Uwch y môr |
21 metr ![]() |
Gerllaw |
Afon Tiber, Aniene, Môr Tirrenia ![]() |
Yn ffinio gyda |
Anguillara Sabazia, Ardea, Castel Gandolfo, Ciampino, Colonna, Lazio, Fiumicino, Fonte Nuova, Formello, Grottaferrata, Mentana, Monte Porzio Catone, Monte Compatri, Monterotondo, Poli, Lazio, Pomezia, Sacrofano, Trevignano Romano, Zagarolo, Albano Laziale, Campagnano di Roma, Castel San Pietro Romano, Frascati, Gallicano nel Lazio, Marino, Lazio, Palestrina, Riano, Lazio, Tivoli, Guidonia Montecelio, San Gregorio da Sassola ![]() |
Cyfesurynnau |
41.8931°N 12.4828°E ![]() |
Cod post |
00118–00199 ![]() |
Gwleidyddiaeth | |
Corff deddfwriaethol |
Rome City Council ![]() |
Swydd pennaeth y Llywodraeth |
Maer Rhufain ![]() |
Pennaeth y Llywodraeth |
Virginia Raggi ![]() |
![]() | |
Sefydlwydwyd gan |
Romulus, Remus ![]() |
Prifddinas yr Eidal yw Rhufain (Roma yn Eidaleg a Lladin). Saif ar lan Afon Tiber tua 30 km o lan y Môr Canoldir. Lleolir Dinas y Fatican, sef sedd y Pab a'r Eglwys Gatholig Rufeinig mewn clofan yng nghanol y ddinas.
Yn ystod ei hanes hir bu Rhufain yn brifddinas ar y Deyrnas Rufeinig, y Weriniaeth Rufeinig, a'r Ymerodraeth Rufeinig.
Yn ôl y chwedl sefydlwyd y dref gan Romulus, gefaill Remus ar 21 Ebrill, 753 C.C., a laddodd ei frawd Remus yn ddiweddarach. Y dyddiad hwn yw sylfaen y calendr Rhufeinig a chalendr Julius (Ab urbe condita). Roedd Romulus a Remus yn blant i'r duw Mawrth a chawsant eu magu gan fleiddast (yn Eidaleg, La Lupa Capitolina).
Sefydlwyd Rhufain ar Fryn yr Haul (sef Bryn Palatîn), a ehangwyd i gynnwys Saith Bryn Rhufain: Bryn Palatîn, Bryn Aventîn, Bryn Capitolîn, Bryn Quirinal, Bryn Viminal, Bryn Esquilîn a Bryn Caelian. Enwyd y rhain ar ôl y lleuad, Mercher, Gwener, Mawrth, Iau a Sadwrn.
Mae amffitheatr y Colosseum a theml y Pantheon ymhlith adeiladau enwocaf y ddinas. Daw y Circus Maximus a'r Domus Aurea, plasty'r ymerawdwr Nero, hefyd o gyfnod yr Ymerodraeth.
Mae nifer o symbolau o ddinas Rhufain, gan gynnwys yr Eryr Ymerodrol, Y Fleiddast Gapitolinaidd a'r llythrennau SPQR, sydd yn sefyll am senatus populusque Romanus (senedd a phobl Rhufain), i'w gweld ledled y ddinas hyd heddiw.
Adeiladau a chofadeiladau modern[golygu | golygu cod y dudalen]
- Basilica Sant Pedr
- Cofadail Vittorio Emanuele II
- Palazzo della Cancelleria
- Palazzo Farnese
- Piazza Navona
- Piazza Venezia
- Ponte Sant'Angelo
- Plas Quirinal
- Grisiau Ysbaeneg
- Ffynnon Trevi
- Ffynnon Triton
- Villa Borghese
- Villa Farnesina
Pobl o Rufain[golygu | golygu cod y dudalen]
- Scipio Africanus (236CC-183CC), milwr
- Iŵl Cesar (100CC-44CC), milwr a gwleidydd
- Domenico Allegri (m. 1629), cyfansoddwr
- Artemisia Gentileschi (1593-1652/3), arlunydd
- Fortunato Felice (1723-1789), awdur
- Julius Evola (1898-1974), athronydd
- Enrico Fermi (1901-1954), ffisegydd
- Sergio Leone (1929-1989), cyfarwyddwr ffilm
- Monica Vitti, actores (g. 1931)
- Juan Carlos I, brenin Sbaen (g. 1938)
- Luciano Onder, awdur a newyddiadiurwr (g. 1943)
- Isabella Rossellini, actores (g. 1952)
- Ryan Paris (g. 1953), canwr
- Paolo Gentiloni (g. 1954), prif weinidog
- Ornella Muti (g. 1955), actores
- Bruno Giordano (g. 1956), chwaraewr pêl-droed
- Benedicta Boccoli (g. 1966), actores
- Milena Miconi (g. 1971), actores
- Brigitta Boccoli (g. 1972), actores
- Marianna Madia (g. 1981), gweinidog
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
Dolenni allanol[golygu | golygu cod y dudalen]
- (Eidaleg) Gwefan swyddogol Dinas Rhufain
|