Rhufain
| Rhufain | |
|---|---|
 |
|
 |
|
| Lleoliad o fewn Yr Eidal | |
| Gwlad | Yr Eidal |
| Ardal | Lazio |
| Llywodraeth | |
| Maer | Ignazio Marino |
| Daearyddiaeth | |
| Arwynebedd | 1,285.3 km² |
| Uchder | 20 m |
| Demograffeg | |
| Poblogaeth Cyfrifiad | 2,722,907 (Cyfrifiad 2009) |
| Dwysedd Poblogaeth | 2,118 /km2 |
| Metro | 3,700,000 |
| Gwybodaeth Bellach | |
| Cylchfa Amser | CET (UTC+1) |
| Cod Post | 00121 i 00199 |
| Gwefan | http://www.comune.roma.it |
Prifddinas yr Eidal yw Rhufain (Roma yn Eidaleg a Lladin). Saif ar lan Afon Tiber tua 30 km o lan y Môr Canoldir. Lleolir Dinas y Fatican, sef sedd y Pab a'r Eglwys Gatholig Rufeinig mewn clofan yng nghanol y ddinas.
Yn ystod ei hanes hir bu Rhufain yn brifddinas ar y Deyrnas Rufeinig, y Weriniaeth Rufeinig, a'r Ymerodraeth Rufeinig.
Yn ôl y chwedl sefydlwyd y dref gan Romulus, gefaill Remus ar 21 Ebrill, 753 C.C., a laddodd ei frawd Remus yn ddiweddarach. Y dyddiad hwn yw sylfaen y calendr Rhufeinig a chalendr Julius (Ab urbe condita). Roedd Romulus a Remus yn blant i'r duw Mawrth a chawsant eu magu gan fleiddast (yn Eidaleg, La Lupa Capitolina).
Sefydlwyd Rhufain ar Fryn yr Haul (sef Bryn Palatîn), a ehangwyd i gynnwys Saith Bryn Rhufain: Bryn Palatîn, Bryn Aventîn, Bryn Capitolîn, Bryn Quirinal, Bryn Viminal, Bryn Esquilîn a Bryn Caelian. Enwyd y rhain ar ôl y lleuad, Mercher, Gwener, Mawrth, Iau a Sadwrn.
Mae amffitheatr y Colosseum a theml y Pantheon ymhlith adeiladau enwocaf y ddinas. Daw y Circus Maximus a'r Domus Aurea, plasty'r ymerawdwr Nero, hefyd o gyfnod yr Ymerodraeth.
Mae nifer o symbolau o ddinas Rhufain, gan gynnwys yr Eryr Ymerodrol, Y Fleiddast Gapitolinaidd a'r llythrennau SPQR, sydd yn sefyll am senatus populusque Romanus (senedd a phobl Rhufain), i'w gweld ledled y ddinas hyd heddiw.
Adeiladau a cofadeiladau modern[golygu]
- Basilica Sant Pedr
- Cofadail Vittorio Emanuele II
- Palazzo della Cancelleria
- Palazzo Farnese
- Piazza Navona
- Piazza Venezia
- Ponte Sant'Angelo
- Plas Quirinal
- Grisiau Ysbaeneg
- Ffynnon Trevi
- Ffynnon Triton
- Villa Borghese
- Villa Farnesina
Pobl o Rufain[golygu]
- Scipio Africanus (236CC-183CC), milwr
- Iŵl Cesar (100CC-44CC), milwr a gwleidydd
- Domenico Allegri (m. 1629), cyfansoddwr
- Artemisia Gentileschi (1593-1652/3), arlunydd
- Fortunato Felice (1723-1789), awdur
- Julius Evola (1898-1974), athronydd
- Enrico Fermi (1901-1954), ffisegydd
- Sergio Leone (1929-1989), cyfarwyddwr ffilm
- Monica Vitti, actores (g. 1931)
- Juan Carlos I, brenin Sbaen (g. 1938)
- Isabella Rossellini, actores (g. 1952)
- Ryan Paris (g. 1953), canwr
- Ornella Muti (g. 1955), actores
- Bruno Giordano (g. 1956), chwaraewr pêl-droed
- Brigitta Boccoli (g. 1972), actores
- Marianna Madia (g. 1981), gweinidog
Dolenni allanol[golygu]
- (Eidaleg) Gwefan swyddogol Dinas Rhufain
