Rhufain

Rhufain
Math	cymuned yn yr Eidal, dinas, tref ar y ffin, dinas fawr, dinas â miliynau o drigolion
Poblogaeth	2,872,800
Sefydlwyd	13 Ebrill 0753 CC (tradition) ;
Pennaeth llywodraeth	Virginia Raggi
Gefeilldref/i	Paris, Kraków, Johannesburg, Cincinnati, Douala, Marbella, Achacachi Municipality, Tokyo, Sevilla, Benevento, Seoul, Contrada della Lupa, Plovdiv
Nawddsant	Sant Pedr, Yr Apostol Paul
Daearyddiaeth
Sir	Metropolitan City of Rome
Gwlad	Yr Eidal
Arwynebedd	1,287.36 km²
Uwch y môr	21 metr
Gerllaw	Afon Tiber, Aniene, Môr Tirrenia
Yn ffinio gyda	Anguillara Sabazia, Ardea, Castel Gandolfo, Ciampino, Colonna, Lazio, Fiumicino, Fonte Nuova, Formello, Grottaferrata, Mentana, Monte Porzio Catone, Monte Compatri, Monterotondo, Poli, Lazio, Pomezia, Sacrofano, Trevignano Romano, Zagarolo, Albano Laziale, Campagnano di Roma, Castel San Pietro Romano, Frascati, Gallicano nel Lazio, Marino, Lazio, Palestrina, Riano, Lazio, Tivoli, Guidonia Montecelio, San Gregorio da Sassola
Cyfesurynnau	41.8931°N 12.4828°E
Cod post	00118–00199
Gwleidyddiaeth
Corff deddfwriaethol	Rome City Council
Swydd pennaeth; y Llywodraeth	Maer Rhufain
Pennaeth y Llywodraeth	Virginia Raggi
Sylfaenwyd gan	Romulus, Remus
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Prifddinas yr Eidal yw Rhufain (Roma yn Eidaleg a Lladin). Saif ar lan Afon Tiber tua 30 km o lan y Môr Canoldir. Lleolir Dinas y Fatican, sef sedd y Pab a'r Eglwys Gatholig Rufeinig mewn clofan yng nghanol y ddinas.

Yn ystod ei hanes hir bu Rhufain yn brifddinas ar y Deyrnas Rufeinig, y Weriniaeth Rufeinig, a'r Ymerodraeth Rufeinig.

Yn ôl y chwedl sefydlwyd y dref gan Romulus, gefaill Remus ar 21 Ebrill, 753 C.C., a laddodd ei frawd Remus yn ddiweddarach. Y dyddiad hwn yw sylfaen y calendr Rhufeinig a chalendr Julius (Ab urbe condita). Roedd Romulus a Remus yn blant i'r duw Mawrth a chawsant eu magu gan fleiddast (yn Eidaleg, La Lupa Capitolina).

Sefydlwyd Rhufain ar Fryn yr Haul (sef Bryn Palatîn), a ehangwyd i gynnwys Saith Bryn Rhufain: Bryn Palatîn, Bryn Aventîn, Bryn Capitolîn, Bryn Quirinal, Bryn Viminal, Bryn Esquilîn a Bryn Caelian. Enwyd y rhain ar ôl y lleuad, Mercher, Gwener, Mawrth, Iau a Sadwrn.

Mae amffitheatr y Colosseum a theml y Pantheon ymhlith adeiladau enwocaf y ddinas. Daw y Circus Maximus a'r Domus Aurea, plasty'r ymerawdwr Nero, hefyd o gyfnod yr Ymerodraeth.

Mae nifer o symbolau o ddinas Rhufain, gan gynnwys yr Eryr Ymerodrol, Y Fleiddast Gapitolinaidd a'r llythrennau SPQR, sydd yn sefyll am senatus populusque Romanus (senedd a phobl Rhufain), i'w gweld ledled y ddinas hyd heddiw.