Cricieth
 | |
| Math |
tref, cymuned  |
|---|---|
|
| |
| Daearyddiaeth | |
| Sir |
Gwynedd |
| Gwlad |
.svg){kind=small} Cymru |
| Cyfesurynnau |
52.917°N 4.2363°W |
| Cod SYG |
W04000059 |
| Cod OS |
SH505385 |
| Cod post |
LL52 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AC/au | Dafydd Elis-Thomas (Annibynnol) |
| AS/au | Liz Saville Roberts (Plaid Cymru) |
Tref hanesyddol ar arfordir deheuol Eifionydd yng Ngwynedd, gogledd Cymru, yw Cricieth (weithiau Criccieth neu Crugiaeth yn Gymraeg yn ôl rhai awdurdodau, gan gynnwys y gwasanaeth croeso, a hefyd Criccieth yn Saesneg). Yn y 14g, mewn llythyr at Hywel y Fwyall, Ceidwad y Castell, "Cruciaith" oedd yr enw a ddefnyddiwyd.[1].
Cynrychiolir yr ardal hon yn y Cynulliad Cenedlaethol gan Dafydd Elis-Thomas (Annibynnol) a'r Aelod Seneddol yw Liz Saville Roberts (Plaid Cymru).[2][3]
Saif amddiffynfa trawiadol Castell Cricieth fel cawr uwch y dref. Cyfeirnod OS: SH4968838012. Saif y dref 8km (5mill) i'r gorllewin o Borthmadog, 14 km (9mill) i'r dwyrain o Bwllheli a 27 km (17mill) i'r de o Gaernarfon. Roedd ganddi boblogaeth o tua 1,826 yn 2001.[4]
Enillodd y dref wobr Cymru yn ei Blodau yn 1999. Cynhelir cystadleuaeth Y Dyn Cryfa (am godi carreg fawr o flaen y Neuadd Goffa) yn flynyddol ym mis Mehefin
Cynnwys
Hanes[golygu | golygu cod y dudalen]
Cynhanes[golygu | golygu cod y dudalen]
Gwyddom fod yma bobl yn byw'n yr ardal yn yr Oes Efydd cynnar, fel y dengys siambr gladdu Cerrig Cae Dyni i'r dwyrain o'r dref. Ceir olion cwpannau Celtaidd, sef celfyddyd gynnar ar y saith carreg, sy'n beth hynod o anghyffredin.[5] Ganganorum Promontorium (Penrhyn y Gangani) oedd enw Ptolemy ar yr ardal; llwyth Celtaidd o Iwerddon oedd y Gangani.
Oes y Tywysogion[golygu | golygu cod y dudalen]
Codwyd y castell Cymreig hwn yn 1230 gan Lywelyn ab Iorwerth a reolodd yr ardal ers 1202; ond mae'r cofnodion ysgrifenedig yn nodi mai yn 1239 y'i codwyd, pan symudwyd pencadlys Eifionydd yma o Ddolbenmaen.
Tyfodd tref fechan wrth droed y Castell yn yr Oesoedd Canol.
Eisteddfod Genedlaethol[golygu | golygu cod y dudalen]
Cynhaliwyd Eisteddfod Genedlaethol Cymru yng Nghricieth ym 1975, ble'r enillodd Gerallt Lloyd Owen y gadair am ei awdl "Yr Afon".
Y tywydd yng Nghricieth[golygu | golygu cod y dudalen]
| Hinsawdd Cricieth | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Mis | Ion | Chw | Maw | Ebr | Mai | Meh | Gor | Aws | Med | Hyd | Tac | Rha | Blwyddyn |
| Tymheredd uchaf (cyfartalog) °C (°F) | 8.0 (46.4) |
8.0 (46.4) |
9.0 (48.2) |
11.0 (51.8) |
14.0 (57.2) |
17.0 (62.6) |
18.0 (64.4) |
19.0 (66.2) |
17.0 (62.6) |
14.0 (57.2) |
11.0 (51.8) |
9.0 (48.2) |
12.92 (55.25) |
| Tymheredd isaf (cyfartalog) °C (°F) | 3.0 (37.4) |
3.0 (37.4) |
4.0 (39.2) |
5.0 (41.0) |
8.0 (46.4) |
10.0 (50.0) |
12.0 (53.6) |
12.0 (53.6) |
11.0 (51.8) |
9.0 (48.2) |
6.0 (42.8) |
4.0 (39.2) |
7.25 (45.05) |
| dyddodiad mm (modfeddi) | 83.8 (3.299) |
55.9 (2.201) |
66.0 (2.598) |
53.3 (2.098) |
48.3 (1.902) |
53.3 (2.098) |
53.3 (2.098) |
73.7 (2.902) |
73.7 (2.902) |
91.4 (3.598) |
99.1 (3.902) |
94.0 (3.701) |
845.8 (33.299) |
| Source: [6] | |||||||||||||
Dolenni allanol[golygu | golygu cod y dudalen]
Cyfrifiad 2011[golygu | golygu cod y dudalen]
Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[7][8][9]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ D. R. Johnston (gol.). Gwaith Iolo Goch (Gwasg y Brifysgol, 1988), cerdd rhif II.37
- ↑ Gwefan y Cynulliad; adalwyd 24 Chwefror 2014
- ↑ Gwefan parliament.uk; adalwyd 24 Chwefror 2014
- ↑ Cyfrifiad 2001
- ↑ Gwefan Clifton Antiquarian Club; adalwyd 22/03/2012.
- ↑ The Weather Channel : Criccieth Weather Adalwyd 2009-08-17
- ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
- ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
Aberangell · Aberdaron · Aberdesach · Aberdyfi · Abererch · Abergwyngregyn · Abergynolwyn · Aberllefenni · Abermaw · Abersoch · Afon Wen · Arthog · Y Bala · Bangor · Beddgelert · Bethania · Bethel · Bethesda · Betws Garmon · Blaenau Ffestiniog · Boduan · Bontddu · Bontnewydd (Arfon) · Bontnewydd (Meirionnydd) · Botwnnog · Brithdir · Bronaber · Bryncir · Bryncroes · Bryn-crug · Brynrefail · Bwlchtocyn · Caeathro · Caernarfon · Carmel · Carneddi · Cefnddwysarn · Clynnog Fawr · Corris · Cricieth · Croesor · Crogen · Cwm-y-glo · Chwilog · Deiniolen · Dinas, Llanwnda · Dinas, Llŷn · Dinas Dinlle · Dinas Mawddwy · Dolgellau · Dolbenmaen · Dolydd · Dyffryn Ardudwy · Edern · Efailnewydd · Fairbourne · Y Felinheli · Y Ffôr · Y Fron · Fron-goch · Ffestiniog · Ganllwyd · Garndolbenmaen · Garreg · Gellilydan · Glan-y-wern · Glasinfryn · Golan · Groeslon · Harlech · Llanaber · Llanaelhaearn · Llanarmon · Llanbedr · Llanbedrog · Llanberis · Llandanwg · Llandecwyn · Llandegwning · Llandwrog · Llandygái · Llanddeiniolen · Llandderfel · Llanddwywe · Llanegryn · Llanenddwyn · Llanengan · Llanelltyd · Llanfachreth · Llanfaelrhys · Llanfaglan · Llanfair · Llanfihangel-y-pennant (Abergynolwyn) · Llanfihangel-y-pennant (Cwm Pennant) · Llanfihangel-y-traethau · Llanfor · Llanfrothen · Llangelynnin · Llangïan · Llangwnadl · Llwyngwril · Llangybi · Llangywer · Llaniestyn · Llanllechid · Llanllyfni · Llannor · Llanrug · Llanuwchllyn · Llanwnda · Llanymawddwy · Llanystumdwy · Llanycil · Llithfaen · Maentwrog · Mallwyd · Minffordd · Minllyn · Morfa Bychan · Morfa Nefyn · Mynydd Llandygái · Mynytho · Nantlle · Nantmor · Nant Peris · Nasareth · Nebo · Nefyn · Pant Glas · Penmorfa · Pennal · Penrhos · Penrhosgarnedd · Penrhyndeudraeth · Pen-sarn · Pentir · Pentrefelin · Pentre Gwynfryn · Pentreuchaf · Penygroes · Pistyll · Pontllyfni · Porthmadog · Portmeirion · Prenteg · Pwllheli · Rachub · Y Rhiw · Rhiwlas · Rhos-fawr · Rhosgadfan · Rhoshirwaun · Rhoslan · Rhoslefain · Rhostryfan · Rhos-y-gwaliau · Rhyd · Rhyd-Ddu · Rhydyclafdy · Rhydymain · Sarnau · Sarn Mellteyrn · Saron · Sling · Soar · Talsarnau · Tal-y-bont, Abermaw · Tal-y-bont, Bangor · Talysarn · Tanygrisiau · Trawsfynydd · Treborth · Trefor · Tregarth · Tremadog · Tudweiliog · Tywyn · Waunfawr
