Sgwner
Mae sgwner yn llong hwylio gyda dau neu fwy o fastiau a'r prif hwyliau ar bob un o'r mastiau wedi ei gosod i redeg ar hyd y llong (fore and aft rig) fel mewn iotiau heddiw, yn hytrach nag yn groes i'r llong (square rig). Datblygodd sgwneri yn yr Iseldiroedd yn y 16g neu'r 17g, a datblygwyd y ffurf ymhellach yng ngogledd America.
Roedd gan y rhan fwyaf o sgwneri ddau neu dri mast, ond gellid cael mwy o fastiau; roedd gan ambell i sgwner chwech, ond roedd hyn yn brin. Roedd y mast blaen ychydig yn fyrrach na'r mastiau eraill, neu yr un taldra. Roedd gan rai sgwneri hwyl uchaf yn rhedeg yn groes i'r llong ar y rhan uchaf o'r mast blaen (topsail schooner).
Roedd y sgwner arbennig o boblogaidd yn yr Unol Daleithiau, ond daeth yn bur boblogaidd yng Nghymru hefyd. Roedd dwy fantais i'r sgwner dros fathau eraill o long hwylio. Gellid hwylio sgwner gyda llai o griw na mathau eraill o long hwylio fel brig neu farc o'r un maint, ac roedd y sgwner hefyd yn medru hwylio yn erbyn y gwynt yn well. Adeiladwyd nifer fawr o sgwneri ym mhorthladdoedd bychan Cymru yn ystod ail hanner y 19g. Efallai mai'r mwyaf enwog ohonynt oedd y sgwneri tri mast a adeiladwyd ym Mhorthmadog rhwng 1891 a 1913. Adnabyddid y rhain fel y Western Ocean Yachts, a dywedir eu bod ymysg y llongau hwylio prydferthaf a adeiladwyd erioed.
Mathau o gychod |
||
---|---|---|
Masnachol | Cychod pysgota • Treill-long • Pysgota rhwyd hir | ![]() |
Traddodiadol | Cychod pysgota traddodiadol · Bokkura · Caïque · Cape Islander · Chasse-marée · Coble · Cwrwgl · Couta · Carafel · Dogger · Dhoni · Dugout · Falkuša · Felucca · Fifie · Friendship sloop · Galway hooker · Herring buss · Jangada · Jukung · Kolae · Lugger · Luzzu · Mackinaw · Monterey clipper · Nobby · Pirogue · Reed boat · Sampan · Sgoth · Sixareen · Smack · Yawl · Yoal | |
Ceubal | Glannau · Cape Ann · Gloucester · Ceubal Afon McKenzie · Swampscott | |
Cychod wstrys | Bugeye · Deadrise · Canw hir · Pungy · Sgwner · Sharpie · Skipjack | |
Adloniant | Cwch draenog y môr · Farley |