Abererch
 | |
| Math | pentref  |
|---|---|
| Cysylltir gyda | Cadfarch |
| Cylchfa amser | UTC±00:00 |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Gwynedd |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 52.902°N 4.386°W |
| Cod OS | SH395365 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AC/au | Mabon ap Gwynfor (Plaid Cymru) |
| AS/au | Liz Saville Roberts (Plaid Cymru) |
 | |
Pentref ym Mhenrhyn Llŷn yng Ngwynedd, rhyw filltir i'r dwyrain o dref Pwllheli yw Abererch (
ynganaid ). Cyfeirnod OS: SH 39930 36719. Mae'n rhan o gymuned Llannor.
Disgrifiad[golygu | golygu cod y dudalen]
Saif y pentref ar Afon Erch ychydig cyn iddi gyrraedd y môr, a rhyw fymryn i'r gogledd o'r briffordd A497. Afon Erch yw ffin orllewinol Eifionydd, ac ystyrir y pentref yn rhan o'r ardal yma. Mae gan Abererch orsaf reilffordd, ond mae dipyn i'r de-ddwyrain o'r pentref ei hun, ger Morfa Abererch. Yma ceir tua thair milltir o draeth tywodlyd, yn ymestyn i'r dwyrain hyd at Benychain a gwersyll gwyliau Butlins.
Hanes a hynafiaethau[golygu | golygu cod y dudalen]
I'r gogledd-ddwyrain mae hen blasdy Penarth Fawr.
Ceir eglwys hynafol Cawrdaf Sant yn Abererch. Ceir Ffynnon Gawrdaf i'r gogledd orllewin mewn cae rhwng y pentref ac ysbyty Bryn Beryl ac i'r dwyrain o'r penref ceir carreg fawr a enwir yn 'Gadair Cawrdaf', gydag eisteddle ynddi. Roedd defod hynod yn gysylltiedig â gŵyl y sant yn yr eglwys.[1]
Enwogion[golygu | golygu cod y dudalen]
- Thomas Roberts, Llwyn'rhudol (1795/6-1841), pamffledwr radicalaidd a gwladgarwr
- John Elias, y pregethwr enwog, a aned yn Abererch yn 1774
- William Ellis Jones (Cawrdaf) (1795-1848), bardd a llenor
Gweler hefyd[golygu | golygu cod y dudalen]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ T. D. Breverton, The Book of Welsh Saints (Cyhoeddiadau Glyndŵr, 2000).
Aberangell · Aberdaron · Aberdesach · Aberdyfi · Abererch · Abergwyngregyn · Abergynolwyn · Aberllefenni · Abermaw · Abersoch · Afon Wen · Arthog · Y Bala · Bangor · Beddgelert · Bethania · Bethel · Bethesda · Betws Garmon · Blaenau Ffestiniog · Boduan · Bontddu · Bontnewydd (Arfon) · Bontnewydd (Meirionnydd) · Botwnnog · Brithdir · Bronaber · Bryncir · Bryncroes · Bryn-crug · Brynrefail · Bwlchtocyn · Caeathro · Caernarfon · Carmel · Carneddi · Cefnddwysarn · Clynnog Fawr · Corris · Cricieth · Croesor · Crogen · Cwm-y-glo · Chwilog · Deiniolen · Dinas, Llanwnda · Dinas, Llŷn · Dinas Dinlle · Dinas Mawddwy · Dolgellau · Dolbenmaen · Dolydd · Dyffryn Ardudwy · Edern · Efailnewydd · Fairbourne · Y Felinheli · Y Ffôr · Y Fron · Fron-goch · Ffestiniog · Ganllwyd · Garndolbenmaen · Garreg · Gellilydan · Glan-y-wern · Glasinfryn · Golan · Groeslon · Harlech · Llanaber · Llanaelhaearn · Llanarmon · Llanbedr · Llanbedrog · Llanberis · Llandanwg · Llandecwyn · Llandegwning · Llandwrog · Llandygái · Llanddeiniolen · Llandderfel · Llanddwywe · Llanegryn · Llanenddwyn · Llanengan · Llanelltyd · Llanfachreth · Llanfaelrhys · Llanfaglan · Llanfair · Llanfihangel-y-pennant (Abergynolwyn) · Llanfihangel-y-pennant (Cwm Pennant) · Llanfihangel-y-traethau · Llanfor · Llanfrothen · Llangelynnin · Llangïan · Llangwnadl · Llwyngwril · Llangybi · Llangywer · Llaniestyn · Llanllechid · Llanllyfni · Llannor · Llanrug · Llanuwchllyn · Llanwnda · Llanymawddwy · Llanystumdwy · Llanycil · Llithfaen · Maentwrog · Mallwyd · Minffordd · Minllyn · Morfa Bychan · Morfa Nefyn · Mynydd Llandygái · Mynytho · Nantlle · Nantmor · Nant Peris · Nasareth · Nebo · Nefyn · Pant Glas · Penmorfa · Pennal · Penrhos · Penrhosgarnedd · Penrhyndeudraeth · Pen-sarn · Pentir · Pentrefelin · Pentre Gwynfryn · Pentreuchaf · Penygroes · Pistyll · Pontllyfni · Porthmadog · Portmeirion · Prenteg · Pwllheli · Rachub · Y Rhiw · Rhiwlas · Rhos-fawr · Rhosgadfan · Rhoshirwaun · Rhoslan · Rhoslefain · Rhostryfan · Rhos-y-gwaliau · Rhyd · Rhyd-Ddu · Rhydyclafdy · Rhydymain · Sarnau · Sarn Mellteyrn · Saron · Sling · Soar · Talsarnau · Tal-y-bont, Abermaw · Tal-y-bont, Bangor · Tal-y-llyn · Talysarn · Tanygrisiau · Trawsfynydd · Treborth · Trefor · Tregarth · Tremadog · Tudweiliog · Tywyn · Waunfawr