Abererch

Abererch

Eglwys Cawrdaf Sant, Abererch

Pentref ym Mhenrhyn Llŷn yng Ngwynedd, rhyw filltir i'r dwyrain o dref Pwllheli yw Abererch. Cyfeirnod OS: SH 39930 36719. Mae'n rhan o gymuned Llannor.

Disgrifiad

Saif y pentref ar Afon Erch ychydig cyn iddi gyrraedd y môr, a rhyw fymryn i'r gogledd o'r briffordd A497. Afon Erch yw ffin orllewinol Eifionydd, ac ystyrir y pentref yn rhan o'r ardal yma. Mae gan Abererch orsaf reilffordd, ond mae dipyn i'r de-ddwyrain o'r pentref ei hun, ger Morfa Abererch. Yma ceir tua thair milltir o draeth tywodlyd, yn ymestyn i'r dwyrain hyd at Benychain a gwersyll gwyliau Butlins.

Hanes a hynafiaethau

I'r gogledd-ddwyrain mae hen blasdy Penarth Fawr.

Ceir eglwys hynafol Cawrdaf Sant yn Abererch. Ceir Ffynnon Gawrdaf ym mynwent yr eglwys a charreg fawr a enwir yn 'Gadair Cawrdaf', gyda eisteddle ynddo. Roedd defod hynod yn gysylltiedig â gŵyl y sant yn yr eglwys.

Enwogion

• Thomas Roberts, Llwyn'rhudol (1795/6-1841), pamffledwr radicalaidd a gwladgarwr
• John Elias, y pregethwr enwog, a aned yn Abererch yn 1774
• William Ellis Jones (Cawrdaf) (1795-1848), bardd a llenor

Gweler hefyd

• Morfa Abererch (Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig)

Cyfeiriadau

Trefi a phentrefi Gwynedd

Aberangell  · Aberdaron  · Aberdesach  · Aberdyfi  · Abererch  · Abergwyngregyn  · Abergynolwyn  · Aberllefenni  · Abermaw  · Abersoch  · Afon Wen  · Arthog  · Y Bala  · Bangor  · Beddgelert  · Bethania  · Bethel  · Bethesda  · Betws Garmon  · Blaenau Ffestiniog  · Boduan  · Bontddu  · Bontnewydd (Arfon)  · Bontnewydd (Meirionnydd)  · Botwnnog  · Brithdir  · Bronaber  · Bryncir  · Bryncroes  · Bryn-crug  · Brynrefail  · Bwlchtocyn  · Caeathro  · Caernarfon  · Carmel  · Carneddi  · Cefnddwysarn  · Clynnog Fawr  · Corris  · Cricieth  · Croesor  · Crogen  · Cwm-y-glo  · Chwilog  · Deiniolen  · Dinas  · Dinas Dinlle  · Dinas Mawddwy  · Dolgellau  · Dolbenmaen  · Dyffryn Ardudwy  · Edern  · Efailnewydd  · Fairbourne  · Y Felinheli  · Y Ffôr  · Y Fron  · Fron-goch  · Ffestiniog  · Ganllwyd  · Garndolbenmaen  · Garreg  · Gellilydan  · Glan-y-wern  · Glasinfryn  · Golan  · Groeslon  · Harlech  · Llanaber  · Llanaelhaearn  · Llanarmon  · Llanbedr  · Llanbedrog  · Llanberis  · Llandanwg  · Llandecwyn  · Llandegwning  · Llandwrog  · Llandygái  · Llanddeiniolen  · Llandderfel  · Llanddwywe  · Llanegryn  · Llanenddwyn  · Llanengan  · Llanelltyd  · Llanfachreth  · Llanfaelrhys  · Llanfaglan  · Llanfair  · Llanfihangel-y-pennant (Abergynolwyn)  · Llanfihangel-y-pennant (Cwm Pennant)  · Llanfihangel-y-traethau  · Llanfor  · Llanfrothen  · Llangelynnin  · Llangïan  · Llangwnadl  · Llwyngwril  · Llangybi  · Llangywer  · Llaniestyn  · Llanllechid  · Llanllyfni  · Llannor  · Llanrug  · Llanuwchllyn  · Llanwnda  · Llanymawddwy  · Llanystumdwy  · Llanycil  · Llithfaen  · Maentwrog  · Mallwyd  · Minffordd  · Minllyn  · Morfa Bychan  · Morfa Nefyn  · Mynydd Llandygái  · Mynytho  · Nantlle  · Nantmor  · Nant Peris  · Nasareth  · Nebo  · Nefyn  · Pant Glas  · Penmorfa  · Pennal  · Penrhos  · Penrhosgarnedd  · Penrhyndeudraeth  · Pen-sarn  · Pentir  · Pentrefelin  · Pentre Gwynfryn  · Pentreuchaf  · Penygroes  · Pistyll  · Pontllyfni  · Porthmadog  · Portmeirion  · Prenteg  · Pwllheli  · Rachub  · Y Rhiw  · Rhiwlas  · Rhos-fawr  · Rhosgadfan  · Rhoshirwaun  · Rhoslan  · Rhoslefain  · Rhostryfan  · Rhos-y-gwaliau  · Rhyd  · Rhyd-Ddu  · Rhydyclafdy  · Rhydymain  · Sarnau  · Sarn Mellteyrn  · Saron  · Sling  · Soar  · Talsarnau  · Tal-y-bont, Abermaw‎  · Tal-y-bont, Bangor  · Talysarn  · Tanygrisiau  · Trawsfynydd  · Treborth  · Trefor  · Tregarth  · Tremadog  · Tudweiliog  · Tywyn  · Waunfawr