Llangefni
 | |
| Math |
tref sirol  |
|---|---|
|
| |
| Daearyddiaeth | |
| Sir |
Cymuned Llangefni |
| Gwlad |
.svg){kind=small} Cymru |
| Cyfesurynnau |
53.256°N 4.314°W |
| Cod OS |
SH4675 |
| Cod post |
LL77 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AC/au | |
| AS/au |
|
 | |
Tref yng nghanol Ynys Môn yw Llangefni, sydd wedi bod yn dref farchnad bwysig i'r ynys. Llangefni yw tref sirol Môn a lleolir pencadlys Cyngor Sir Ynys Môn yma. Yn ôl Cyfrifiad 2001, mae gan Llangefni boblogaeth o 4,499 o bobl. Mae 83.8% o'r boblogaeth honno'n rhugl yn y Gymraeg gyda'r canran uchaf yn yr oedran 10-14 mlwydd gyda 95.2% yn medru'r Gymraeg. O'i tharddle ger Llyn Cefni rhed Afon Cefni trwy'r dref, sy'n cymryd ei enw o'r afon. Mae Caerdydd 211.6 km i ffwrdd o Llangefni ac mae Llundain yn 344.7 km. Y ddinas agosaf ydy Bangor sy'n 11.7 km i ffwrdd.
Yn y dref ceir Oriel Ynys Môn, gydag amgueddfa sy'n olrhain hanes yr ynys ac oriel i ddangos gwaith yr arlunydd bywyd gwyllt Charles Tunnicliffe.
Mae Llangefni y prif dref fasnachol ac amaethyddol mewn Sir Fôn, gan fod Caergybi yn dref â phorthladd a go wahanol yn ddiwylliannol ac ieithyddol â'r gweddill y sir. Cafwyd marchnad cyntaf y tref ei gynnal yn 1785 a mae'n dal i gael ei gynnal bob dydd Iau a dydd Sadwrn. Mae Subway wedi cael ei adeiladu yno erbyn hyn.
Hanes
Yn yr Oesoedd Canol bu'n rhan o gwmwd Menai, cantref Aberffraw.
Mae eglwys y plwyf, Eglwys Cyngar Sant, yn sefyll mewn coed yn y Dingle. Un o enwau'r dref yn y gorffennol oedd 'Llangyngar', hen enw'r eglwys.
Yng nghanol y tref mae cloc wedi wneud o garreg calch o Draeth Bychan ger Marian-Glas ar arfordir dwyreiniol Ynys Mon.[1] Adeiladwyd yny flynyddoedd 1902/03. Cyn hynny yn yr 1880au adeiladwyd neuadd y dref o'r un deunydd a'r cloc ac agorwyd ar Fawrth y 10fed, 1884.
Addysg[golygu | golygu cod y dudalen]
Prif ysgol y cylch yw Ysgol Gyfun Llangefni. Ar safle yng ngorllewin y dref.
Ceir campws lleol Coleg Menai yn y dref.
Chwaraeon[golygu | golygu cod y dudalen]
Mae Clwb Pêl-droed Llangefni yn chwarae yng Nghynghrair Undebol y Gogledd.
Ceir Clwb Rygbi Llangefni hefyd.
Enwogion[golygu | golygu cod y dudalen]
- John Elias. Bu'r pregethwr enwog yn byw yn Llangefni o 1830 hyd 1841.
- Christmas Evans. Bu'r pregethwr yn byw yn y dref yn y cyfnod 1791–1826.
- Hywel Gwynfryn, cyflwynydd radio a aned yn y dref.
- Kyffin Williams, arlunydd a aned yn y dref yn 1908.
Eisteddfod Genedlaethol[golygu | golygu cod y dudalen]
Cynhaliwyd Eisteddfod Genedlaethol yn Llangefni ym 1957 a 1983. Am wybodaeth bellach gweler:
Cyfrifiad 2011[golygu | golygu cod y dudalen]
Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[2][3][4]
Galeri[golygu | golygu cod y dudalen]
Llangefni windmill
Heron Garage Llangefni
Canol tref Llangefni
Eglwys Cyngar Sant, Llangefni
Gweler hefyd[golygu | golygu cod y dudalen]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ "Town History". Town History Llangefni. Cyrchwyd 30/01/18. Check date values in:
|access-date=(help) - ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
- ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
Aberffraw · Amlwch · Benllech · Bethel · Biwmares · Bodedern · Bodewryd · Bodffordd · Bryngwran · Brynrefail · Brynsiencyn · Brynteg · Caergeiliog · Caergybi · Capel Coch · Capel Gwyn · Carmel · Carreglefn · Cemaes · Cerrigceinwen · Dwyran · Y Fali · Gaerwen · Glyn Garth · Gwalchmai · Heneglwys · Hermon · Llanallgo · Llanbabo · Llanbedrgoch · Llandegfan · Llandyfrydog · Llanddaniel Fab · Llanddeusant · Llanddona · Llanddyfnan · Llanedwen · Llaneilian · Llanfachraeth · Llanfaelog · Llanfaethlu · Llanfair Pwllgwyngyll · Llanfair-yn-Neubwll · Llanfair-yng-Nghornwy · Llan-faes · Llanfechell · Llanfihangel-yn-Nhywyn · Llanfwrog · Llangadwaladr · Llangaffo · Llangefni · Llangeinwen · Llangoed · Llangristiolus · Llangwyllog · Llaniestyn · Llannerch-y-medd · Llanrhuddlad · Llansadwrn · Llantrisant · Llanynghenedl · Maenaddwyn · Malltraeth · Marianglas · Moelfre · Nebo · Niwbwrch · Pencarnisiog · Pengorffwysfa · Penmynydd · Pentraeth · Pentre Berw · Pentrefelin · Penysarn · Pontrhydybont · Porthaethwy · Porth Llechog · Rhoscolyn · Rhosmeirch · Rhosneigr · Rhostrehwfa · Rhosybol · Rhydwyn · Talwrn · Trearddur · Trefor · Tregele
