Cemaes
 | |
| Math |
Pentref  |
|---|---|
| Ynganiad |
Cemaes.ogg |
| Cylchfa amser |
UTC±00:00 |
| Daearyddiaeth | |
| Sir |
Ynys Môn |
| Gwlad |
.svg){kind=small} Cymru |
| Cyfesurynnau |
53.411°N 4.453°W |
| Cod OS |
SH370933 |
| Cod post |
LL67 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AC/au | Rhun ap Iorwerth (Plaid Cymru) |
| AS/au | Albert Owen (Llafur) |
- Gweler hefyd: Cemmaes (ym Mhowys), Cemais (cantref ym Môn) a Cemais (cantref yn Nyfed).
Mae Cemaes (
ynganiad ) yn bentref gweddol fawr ar arfordir gogleddol Ynys Môn, ger Bae Cemaes lle mae Afon Wygyr yn cyrraedd y môr. Mae'n rhan o gymuned Llanbadrig. Saif ger y briffordd A5025 rhwng Amlwch a Llanrhuddlad. Mae'n bosibl mai dyma bentref mwyaf gogleddol Cymru, er y gellid dadlau mai pentref Llanbadrig yw hwnnw.
.jpg)
Pentref gwyliau yw Cemaes yn bennaf erbyn heddiw, er bod pysgota wedi bod yn bwysig yn y gorffennol. Ceir dau draeth, harbwr, amrywiaeth o siopau a nifer o westai. Mae'r ardal o gwmpas y pentref yn Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol ac mae Llwybr Arfordirol Ynys Môn yn mynd heibio'r pentref. Ychydig i'r gorllewin mae gorsaf bŵer niwcliar yr Wylfa.
Hanes[golygu | golygu cod y dudalen]
Yn yr Oesoedd Canol, Cemaes oedd canolfan cantref Cemais. Adferwyd yr eglwys hynafol, sydd wedi ei chysegru i Sant Padrig, yn 1865. 'Llanbadrig' oedd yr enw arni cyn hynny.
Roedd y diwydiant pysgota yn bwysig i'r pentref yn y gorffennol.
Cloch amser a llanw[golygu | golygu cod y dudalen]
Gosodwyd Cloch Amser a Llanw, dyfeisiwyd gan Marcus Vergette ar y traeth ym mis Ebrill 2014.
Pobl o Gemaes[golygu | golygu cod y dudalen]
- Thomas Lewis (AS Môn) (1821-1897), gwleidydd
- Hugh Owen (Huwco Môn) (1835-1892), hanesydd a bardd
- Ben Llewelyn Hughes (2004), Ddisgibyl
- Poppi Jarvis (2004), Ddisgibyl
Chwaraeon[golygu | golygu cod y dudalen]
Bu clwb pêl-droed y pentref, C.P.D. Bae Cemaes yn llwyddiannus iawn yn yr 1990au hwyr gan chwarae yn Uwch Gynghrair Cymru. Maent bellach wedi disgyn sawl adran ac yn chwarae yng Nghynghrair Ynys Môn.
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
Aberffraw · Amlwch · Benllech · Bethel · Biwmares · Bodedern · Bodewryd · Bodffordd · Bryngwran · Brynrefail · Brynsiencyn · Brynteg · Caergeiliog · Caergybi · Capel Coch · Capel Gwyn · Carmel · Carreglefn · Cemaes · Cerrigceinwen · Dwyran · Y Fali · Gaerwen · Glyn Garth · Gwalchmai · Heneglwys · Hermon · Llanallgo · Llanbabo · Llanbedrgoch · Llandegfan · Llandyfrydog · Llanddaniel Fab · Llanddeusant · Llanddona · Llanddyfnan · Llanedwen · Llaneilian · Llanfachraeth · Llanfaelog · Llanfaethlu · Llanfair Pwllgwyngyll · Llanfair-yn-Neubwll · Llanfair-yng-Nghornwy · Llan-faes · Llanfechell · Llanfihangel-yn-Nhywyn · Llanfwrog · Llangadwaladr · Llangaffo · Llangefni · Llangeinwen · Llangoed · Llangristiolus · Llangwyllog · Llaniestyn · Llannerch-y-medd · Llanrhuddlad · Llansadwrn · Llantrisant · Llanynghenedl · Maenaddwyn · Malltraeth · Marianglas · Moelfre · Nebo · Niwbwrch · Pencarnisiog · Pengorffwysfa · Penmynydd · Pentraeth · Pentre Berw · Pentrefelin · Penysarn · Pontrhydybont · Porthaethwy · Porth Llechog · Rhoscolyn · Rhosmeirch · Rhosneigr · Rhostrehwfa · Rhosybol · Rhydwyn · Talwrn · Trearddur · Trefor · Tregele
