Heneglwys
| Math | pentref  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Ynys Môn |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 53.2593°N 4.3641°W |
| Cod OS | SH425765 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AC/au | Rhun ap Iorwerth (Plaid Cymru) |
| AS/au | Virginia Crosbie (Ceidwadwyr) |
 | |
Pentrefan a phlwyf eglwysig yng nghymuned Bodffordd, Ynys Môn, yw Heneglwys[1][2] (
ynganiad ). Fe'i lleolir milltir i'r de o bentref Bodffordd, tua hanner ffordd rhwng Gwalchmai i'r gorllewin a Llangefni i'r dwyrain.
Hanes a hynafiaethau[golygu | golygu cod y dudalen]
Mae'r eglwys yn sefydliad hynafol. Enw arall arni gynt oedd Llan y Saint Llwydion ("llwyd" yn yr ystyr "sanctaidd").[3] Ymddengys mai Gwyddel o'r enw Corbre a sefydlodd yr eglwys, yn y 6g efallai; ceir llecyn gerllaw a elwir "Mynwent Corbre". Ceir sawl cyfeiriad at y fynwent honno yn y canu brud (daroganau ar gân) canoloesol.[4]
Yn 'Englynion y Beddau' yn Llyfr Du Caerfyrddin ceir englyn sy'n cyfeirio at fedd rhyfelwr o'r enw Ceri Cleddyfhir ym Mynwent Corbre yn Heneglwys:
- Bedd Ceri Cleddyfhir yng ngodir Heneglwys,
- Yn y diffwys graeandde,
- Tarw torment, ym mynwent Corbre.
- (Llyfr Du Caerfyrddin, orgraff ddiweddar)[5]
Roedd Heneglwys yn dref yn yr Oesoedd Canol, yng nghwmwd Malltraeth, cantref Aberffraw.[6]
Cynrychiolaeth etholaethol[golygu | golygu cod y dudalen]
Cynrychiolir Heneglwys yn Senedd Cymru gan Rhun ap Iorwerth (Plaid Cymru) a'r Aelod Seneddol yw Virginia Crosbie (Ceidwadwyr).[7][8]
Pobl o Heneglwys[golygu | golygu cod y dudalen]
- William Glynn (1504-1558), Esgob Bangor o 1555 hyd 1558; ganed yn Heneglwys.
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 13 Hydref 2021.
- ↑ British Place Names; adalwyd 15 Rhagfyr 2021
- ↑ Melville Richards, "Enwau Lleoedd", yn Atlas Môn (Llangefni, 1972), tud. 157
- ↑ Llyfr Du Caerfyrddin, gol. A. O. H. Jarman (Caerdydd, 1982)
- ↑ Llyfr Du Caerfyrddin, gol. A. O. H. Jarman (Caerdydd, 1982), 18.14-16
- ↑ A. D. Carr, Medieval Anglesey (Llangefni, 1982).
- ↑ Gwefan y Cynulliad;[dolen marw] adalwyd 24 Chwefror 2014
- ↑ Gwefan parliament.uk; adalwyd 24 Chwefror 2014
Trefi
Amlwch ·
Benllech ·
Biwmares ·
Caergybi ·
Llangefni ·
Niwbwrch ·
Porthaethwy
Pentrefi
Aberffraw ·
Bethel ·
Bodedern ·
Bodewryd ·
Bodffordd ·
Bryngwran ·
Brynrefail ·
Brynsiencyn ·
Brynteg ·
Caergeiliog ·
Capel Coch ·
Capel Gwyn ·
Carmel ·
Carreglefn ·
Cemaes ·
Cerrigceinwen ·
Dwyran ·
Y Fali ·
Gaerwen ·
Glyn Garth ·
Gwalchmai ·
Heneglwys ·
Hermon ·
Llanallgo ·
Llanbabo ·
Llanbedrgoch ·
Llandegfan ·
Llandyfrydog ·
Llanddaniel Fab ·
Llanddeusant ·
Llanddona ·
Llanddyfnan ·
Llanedwen ·
Llaneilian ·
Llanfachraeth ·
Llanfaelog ·
Llanfaethlu ·
Llanfair Pwllgwyngyll ·
Llanfair-yn-Neubwll ·
Llanfair-yng-Nghornwy ·
Llan-faes ·
Llanfechell ·
Llanfihangel-yn-Nhywyn ·
Llanfwrog ·
Llangadwaladr ·
Llangaffo ·
Llangeinwen ·
Llangoed ·
Llangristiolus ·
Llangwyllog ·
Llaniestyn ·
Llannerch-y-medd ·
Llanrhuddlad ·
Llansadwrn ·
Llantrisant ·
Llanynghenedl ·
Maenaddwyn ·
Malltraeth ·
Marianglas ·
Moelfre ·
Nebo ·
Pencarnisiog ·
Pengorffwysfa ·
Penmynydd ·
Pentraeth ·
Pentre Berw ·
Pentrefelin ·
Penysarn ·
Pontrhydybont ·
Porthllechog ·
Rhoscolyn ·
Rhosmeirch ·
Rhosneigr ·
Rhostrehwfa ·
Rhosybol ·
Rhydwyn ·
Talwrn ·
Trearddur ·
Trefor ·
Tregele