Llanwddyn

Oddi ar Wicipedia
Llanwddyn
Mathpentref, cymuned Edit this on Wikidata
Poblogaeth257 Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirPowys Edit this on Wikidata
GwladBaner Cymru Cymru
Arwynebedd9,591.55 ha Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau52.78476°N 3.49659°W Edit this on Wikidata
Cod SYGW04000321 Edit this on Wikidata
Cod OSSJ024191 Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
AC/auRussell George (Ceidwadwyr)
AS/auCraig Williams (Ceidwadwr)
Map

Pentref bychan a chymuned ym Mhowys, Cymru, yw Llanwddyn[1][2] ("Cymorth – Sain" ynganiad ). Saif yn ardal Maldwyn ar lan ogleddol Afon Efyrnwy ger yr argae ar gronfa dŵr Llyn Efyrnwy. Tua hanner milltir i'r dwyrain o Llanwddyn ceir pentref Abertridwr.

Enwir plwyf Llanwddyn ar ôl Wddyn. Yn ôl traddodiad roedd y sant hwn, sydd fel arall yn anhysbys, yn feudwy a sefydlodd gell yno ac a ymwelai â chell y Santes Melangell dros y bryniau i'r gogledd ym Mhennant Melangell.[3]

Mae’r Gymdeithas Frenhinol er Gwarchod Adar yn berchennog i’r tir o gwmpas Llyn Efyrnwy, ac mae ganddynt 3 cuddfan; 2 ar lannau’r llyn ac un, Coed y Capel, ger yr argae. Mae ganddynt hefyd swyddfa a siop gyferbyn â’r gyddfan Coed y Capel.[4]

Cynhelir Gŵyl Werin Llanwddyn yn neuadd y pentref Llanwddyn bob mis Medi.[5]

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Russell George (Ceidwadwyr)[6] ac yn Senedd y DU gan Craig Williams (Ceidwadwr).[7]

Hanes Llyn Efyrnwy[golygu | golygu cod]

Pasiwyd Deddf Liverpool Corporation Waterworks ym 1880, a dechreuwyd gwaith adeiladu argae ym 1881. Dymchwelwyd hen bentref Llanwddyn, ac roedd y llyn yn llawn erbyn Tachwedd 1889. Adeiladwyd pentref newydd gerllaw ar gyfer preswylwyr yr hen bentref, gan gynnwys eglwys newydd, cysegredig i Sant Wddyn. Adeiladwyd gorsaf pŵer hydro-electrig ar gyfer y pentref ym 1902.

Adeiladu'r argae tua diwedd y 19g
Eglwys Sant Wddyn, a adleolwyd pan foddwyd y dyffryn
Lake Vyrnwy Hotel, Llanwddyn

Cyfrifiad 2011[golygu | golygu cod]

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[8][9][10]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Llanwddyn (pob oed) (257)
  
100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Llanwddyn) (96)
  
38.1%
:Y ganran drwy Gymru
  
19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Llanwddyn) (84)
  
32.7%
:Y ganran drwy Gymru
  
73%
Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Llanwddyn) (18)
  
18.2%
:Y ganran drwy Gymru
  
5%
Tarw dur, tractor a sled yn dosbarthu bara i bentre Llanwddyn yn ystod yr eira

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 14 Hydref 2021.
  2. British Place Names; adalwyd 7 Tachwedd 2021
  3. T. D. Breverton, The Book of Welsh Saints (Cyhoeddiadau Glyndŵr, 2001).
  4. Gwefan RSPB
  5. Gwefan llanwddynevents.co.uk
  6. Gwefan Senedd Cymru
  7. Gwefan Senedd y DU
  8. "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
  9. Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
  10. Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.