Llanefydd
Pentref, cymuned a phlwyf ym mwrdeistref sirol Conwy (ond yn rhan o Sir Ddinbych cynt) yw Llanefydd (ceir yn ogystal y ffurf Llannefydd) - (cyfeiriad grid SH983706). Mae'n bentref bychan a leolir tua 5 milltir i'r gogledd-orllewin o dref Dinbych a thua'r un pellter i'r de-orllewin o Lanelwy.
Ceir dau sant ac un santes o'r enw Nefydd, i gyd yn perthyn i linach Brychan o Bowys, ond nid oes sicrwydd pa un ohonynt yw nawddsant y plwyf. Ceir Ffynnon Nefydd 300m o'r eglwys.
Tua milltir i gyfeiriad y gogledd-orllewin ceir Mynydd y Gaer a goronir gan fryngaer.
Enwogion y fro[golygu | golygu cod y dudalen]
Ceir tystiolaeth ddibynadwy fod Ithel Goch, tad y bardd enwog Iolo Goch, wedi ymsefydlu ar dir yn Llechwedd a Berain, yn y plwyf, ar ôl gorfod symud o Lewenni, ger Dinbych, mewn canlyniad i bolisi'r awdurdodau Seisnig o orfodi'r Cymry i symud o gyffiniau'r dref honno er mwyn sefydlu Saeson yn eu lle. Mae'n eithaf tebyg y bu gan Iolo Goch ei hun dŷ yn Llechwedd.[1]
Mae'r plwyf yn cynnwys Cefn Berain, lle ganed Catrin o Ferain, "Mam Cymru", chwedl ei chyfoeswyr, ac yma yn yr eglwys leol y claddwyd hi; mae'r bedd, bellach, ar goll.
Ganwyd yr anterliwtwr enwog Twm o'r Nant ym Mhenparchell Uchaf yn y plwyf yn 1739.
Henebion[golygu | golygu cod y dudalen]
Mae Crug Moel Fodiar, fel mae'r enw'n ei awgrymu ar Foel Fodiar, rhwng Cefn Berain a Llansannan; dwy km i'r de o Lannefydd. Crug crwn ydy o wedi'i godi gan bobl Oes Newydd y Cerrig neu Oes yr Efydd fel rhan o'u seremonïau neu i gladdu'r meirw.
Cyfrifiad 2011[golygu | golygu cod y dudalen]
Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[2][3][4]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ Dafydd Johnston, Iolo Goch (Cyfres Llên y Llenor, 1989.
- ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/cyfrifiad-2011/ystadegau-allweddol-ar-gyfer-awdurdodau-unedol-yng-nghymru/stb-2011-key-statistics-for-wales---welsh.html. Adalwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
- ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
Abergele · Bae Cinmel · Bae Colwyn · Bae Penrhyn · Betws-y-Coed · Betws yn Rhos · Bryn-y-maen · Bylchau · Caerhun · Capel Curig · Capel Garmon · Cefn Berain · Cefn-brith · Cerrigydrudion · Conwy · Craig-y-don · Cwm Penmachno · Cyffordd Llandudno · Dawn · Deganwy · Dolgarrog · Dolwen · Dolwyddelan · Dwygyfylchi · Eglwysbach · Esgyryn · Gellioedd · Glanwydden · Glasfryn · Groes · Gwytherin · Gyffin · Hen Golwyn · Henryd · Llanbedr-y-cennin · Llandrillo-yn-Rhos · Llandudno · Llanddoged · Llanddulas · Llanefydd · Llaneilian-yn-Rhos · Llanfairfechan · Llanfair Talhaearn · Llanfihangel Glyn Myfyr · Llangernyw · Llangwm · Llanrwst · Llanrhos · Llanrhychwyn · Llan Sain Siôr · Llansanffraid Glan Conwy · Llansannan · Llysfaen · Maenan · Y Maerdy · Melin-y-coed · Mochdre · Nebo · Pandy Tudur · Penmachno · Penmaenmawr · Pensarn · Pentrefelin · Pentrefoelas · Pentre-llyn-cymmer · Pentre Tafarn-y-fedw · Pydew · Rowen · Rhydlydan · Rhyd y Foel · Tal-y-bont · Tal-y-cafn · Trefriw · Tyn-y-groes · Tywyn · Ysbyty Ifan
