Llanelian-yn-Rhos: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
BDim crynodeb golygu |
RHaworth (sgwrs | cyfraniadau) use Commons image |
||
| Llinell 1: | Llinell 1: | ||
[[Pentref]] bychan ynm [[Conwy (sir)|Mwrdeisdref Sirol Conwy]] yw '''Llaneilian-yn-Rhos''' (ceir yr amrywiad ''Llaneilan-yn-Rhos'' weithiau, yn enwedig mewn ffynonellau Saesneg). Mae'n gorwedd yn y bryniau ger arfordir [[Gogledd Cymru]], tua milltir a hanner i'r de o [[Hen Golwyn]]. Ceir golygfeydd braf o ben y lôn gul sy'n dringo o Hen Golwyn dros ardal [[Bae Colwyn]] a'r môr. |
[[Pentref]] bychan ynm [[Conwy (sir)|Mwrdeisdref Sirol Conwy]] yw '''Llaneilian-yn-Rhos''' (ceir yr amrywiad ''Llaneilan-yn-Rhos'' weithiau, yn enwedig mewn ffynonellau Saesneg) {{gbmapping|SH863764}}. Mae'n gorwedd yn y bryniau ger arfordir [[Gogledd Cymru]], tua milltir a hanner i'r de o [[Hen Golwyn]]. Ceir golygfeydd braf o ben y lôn gul sy'n dringo o Hen Golwyn dros ardal [[Bae Colwyn]] a'r môr. |
||
Ceir sawl hen fwthyn yn y pentref sy'n dyst i'w hanes. Fe'i gelwir yn Llaneilian''yn-Rhos'' am ei bod yn gorwedd yn hen [[cantref|gantref]] [[Rhos]], a fu hefyd yn un o [[Teyrnasoedd Cymru|deyrnasoedd cynnar Cymru]], er mwyn gwahaniaethu rhyngddo a phlwyf [[Llaneilian]] arall, ym Môn. |
Ceir sawl hen fwthyn yn y pentref sy'n dyst i'w hanes. Fe'i gelwir yn Llaneilian''yn-Rhos'' am ei bod yn gorwedd yn hen [[cantref|gantref]] [[Rhos]], a fu hefyd yn un o [[Teyrnasoedd Cymru|deyrnasoedd cynnar Cymru]], er mwyn gwahaniaethu rhyngddo a phlwyf [[Llaneilian]] arall, ym Môn. |
||
== Ffynnon Eilian == |
== Ffynnon Eilian == |
||
[[Delwedd: |
[[Delwedd:Llanelian yn Rhos church - geograph.org.uk - 154993.jpg|bawd|Eglwys Llaneilian-yn-Rhos: mynedfa]] |
||
Bu Llaneilian yn enwog ar un adeg am Ffynnon Eilian, sy'n gorwedd tua hanner milltir o eglwys y plwyf. Fel y plwyf ei hun, fe'i cysylltir â [[Sant]] [[Eilian]], un o gyfoeswyr Sant [[Seiriol]], yn ôl traddodiad. Roedd y ffynnon yn adnabyddus am filltiroedd hyd at ddechrau'r 20fed ganrif fel "ffynnon felltith". Byddai ceidwad y ffynnon, yn gyfnewid am swm o arian, yn gollwng pin a darn o blwm gyda phapur ag enw rhywun arno wedi'i blygu tu mewn iddo i'r ffynnon ac yn yngan [[swyn]] i felltithio'r anffodusyn. Ond roedd yn ffynnon fendithiol hefyd; roedd yn gallu gwella cleifion, yn ôl y sôn, ac arferid clymu clytiau i goeden uwchben y ffynnon. |
Bu Llaneilian yn enwog ar un adeg am Ffynnon Eilian, sy'n gorwedd tua hanner milltir o eglwys y plwyf. Fel y plwyf ei hun, fe'i cysylltir â [[Sant]] [[Eilian]], un o gyfoeswyr Sant [[Seiriol]], yn ôl traddodiad. Roedd y ffynnon yn adnabyddus am filltiroedd hyd at ddechrau'r 20fed ganrif fel "ffynnon felltith". Byddai ceidwad y ffynnon, yn gyfnewid am swm o arian, yn gollwng pin a darn o blwm gyda phapur ag enw rhywun arno wedi'i blygu tu mewn iddo i'r ffynnon ac yn yngan [[swyn]] i felltithio'r anffodusyn. Ond roedd yn ffynnon fendithiol hefyd; roedd yn gallu gwella cleifion, yn ôl y sôn, ac arferid clymu clytiau i goeden uwchben y ffynnon. |
||
Fersiwn yn ôl 20:11, 23 Medi 2010
Pentref bychan ynm Mwrdeisdref Sirol Conwy yw Llaneilian-yn-Rhos (ceir yr amrywiad Llaneilan-yn-Rhos weithiau, yn enwedig mewn ffynonellau Saesneg) cyfeiriad grid SH863764. Mae'n gorwedd yn y bryniau ger arfordir Gogledd Cymru, tua milltir a hanner i'r de o Hen Golwyn. Ceir golygfeydd braf o ben y lôn gul sy'n dringo o Hen Golwyn dros ardal Bae Colwyn a'r môr.
Ceir sawl hen fwthyn yn y pentref sy'n dyst i'w hanes. Fe'i gelwir yn Llaneilianyn-Rhos am ei bod yn gorwedd yn hen gantref Rhos, a fu hefyd yn un o deyrnasoedd cynnar Cymru, er mwyn gwahaniaethu rhyngddo a phlwyf Llaneilian arall, ym Môn.
Ffynnon Eilian
Bu Llaneilian yn enwog ar un adeg am Ffynnon Eilian, sy'n gorwedd tua hanner milltir o eglwys y plwyf. Fel y plwyf ei hun, fe'i cysylltir â Sant Eilian, un o gyfoeswyr Sant Seiriol, yn ôl traddodiad. Roedd y ffynnon yn adnabyddus am filltiroedd hyd at ddechrau'r 20fed ganrif fel "ffynnon felltith". Byddai ceidwad y ffynnon, yn gyfnewid am swm o arian, yn gollwng pin a darn o blwm gyda phapur ag enw rhywun arno wedi'i blygu tu mewn iddo i'r ffynnon ac yn yngan swyn i felltithio'r anffodusyn. Ond roedd yn ffynnon fendithiol hefyd; roedd yn gallu gwella cleifion, yn ôl y sôn, ac arferid clymu clytiau i goeden uwchben y ffynnon.
Gŵr o'r enw John Edwards oedd ceidwad olaf y ffynnon. Roedd yn ennill bywoliaeth dda o'r swydd am ei fod yn gofyn tâl am godi'r fellith hefyd ac felly'n elwa dwywaith. Ar ôl i'r Eglwys dderbyn cwynion, llenwyd y ffynnon hynafol gan yr awdurdodau yn 1829 a chafodd Edwards ddirwy o 15 swllt. Ond nid ataliwyd y pererinion a ddeuai yno hyd at flynyddoedd cynnar yr 20fed ganrif i gael bendith (neu felltith).[1][2]
Enwogion
Ganed y llenor enwog Thomas Gwynn Jones ym mhlwyf Betws yn Rhos, ond symudodd y teulu i fyw yn Llaneilian-yn-Rhos lle treuliodd ei lencyndod. Ceir atgofion y bardd am yr ardal ym mhennod gyntaf ei gyfrol hunangofiannol Brithgofion (Llyfrau'r Dryw, 1941).
Cyfeiriadau
Trefi
Abergele · Bae Colwyn · Betws-y-Coed · Conwy · Cyffordd Llandudno · Degannwy · Hen Golwyn · Llandudno · Llanfairfechan · Llanrwst · Penmaenmawr · Tywyn
Pentrefi
Bae Cinmel · Bae Penrhyn · Betws-yn-Rhos · Bryn-y-maen · Bylchau · Caerhun · Capel Curig · Capel Garmon · Cefn Berain · Cefn-brith · Cerrigydrudion · Craig-y-don · Cwm Penmachno · Dawn · Dolgarrog · Dolwen · Dolwyddelan · Dwygyfylchi · Eglwys-bach · Esgyryn · Gellioedd · Glanwydden · Glasfryn · Groes · Gwytherin · Gyffin · Henryd · Llanbedr-y-cennin · Llandrillo-yn-Rhos · Llanddoged · Llanddulas · Llanefydd · Llanelian-yn-Rhos · Llanfair Talhaearn · Llanfihangel Glyn Myfyr · Llangernyw · Llangwm · Llangystennin · Llanrhos · Llanrhychwyn · Llan Sain Siôr · Llansanffraid Glan Conwy · Llansannan · Llysfaen · Maenan · Y Maerdy · Melin-y-coed · Mochdre · Nebo · Pandy Tudur · Penmachno · Pensarn · Pentrefelin · Pentrefoelas · Pentre-llyn-cymmer · Pentre Tafarnyfedw · Pydew · Rowen · Rhydlydan · Rhyd-y-foel · Tal-y-bont · Tal-y-cafn · Trefriw · Tyn-y-groes · Ysbyty Ifan