Talgarth

Oddi ar Wicipedia
Talgarth
Mathtref, cymuned Edit this on Wikidata
Poblogaeth1,724 Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirPowys Edit this on Wikidata
GwladBaner Cymru Cymru
Arwynebedd5,531 ha Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau51.993°N 3.232°W Edit this on Wikidata
Cod SYGW04000343 Edit this on Wikidata
Cod OSSO1533 Edit this on Wikidata
Cod postLD3 Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
AC/auJames Evans (Ceidwadwyr)
AS/auFay Jones (Ceidwadwyr)
Map

Tref a chymuned ym Mhowys, Cymru, yw Talgarth.[1] Saif yn ardal Brycheiniog. Yma y cadwyd Llyfr Coch Talgarth, llawysgrif Gymraeg a ysgrifennwyd tua'r flwyddyn 1400.

Mae Caerdydd 57 km i ffwrdd o Talgarth ac mae Llundain yn 222.1 km. Y ddinas agosaf ydy Henffordd sy'n 36.6 km i ffwrdd.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan James Evans (Ceidwadwyr)[2] ac yn Senedd y DU gan Fay Jones (Ceidwadwyr).[3]

Tŵr Plasdy Porthamal, lle'r arhosodd Harri Tudur ar ei daith drwy Gymru 10 Awst 1485 yn ôl traddodiad. Chwalwyd y plasdy ei hun ar ddechrau'r 19g.[4]

Adeiladau a chofadeiladau[golygu | golygu cod]

  • Eglwys Sant Gwenllïan
  • Gwesty'r Tŵr (1873)
  • Melin Talgarth
  • Neuadd y Dref
  • Penywyrlod (siambr gladdu)

Siambrau claddu[golygu | golygu cod]

O fewn ardal tua dwy filltir sgwâr ceir 16 siambr claddu o Oes Ganol y Cerrig (y mesolythig) a ystyrir yn nodedig iawn. Siambrau hirion yw'r rhan fwyaf, gyda cherrig anferthol yn eu gorchuddio fel nenfydau; mae eu cynlluniau mewnol yn hynod o gymhleth ac yn arwydd fod yma bobl soffistigedig iawn, amaethwyr cynnar gyda defodau claddu arbennig. Canfuwyd yr offeryn cerdd hynaf yng Nghymru ym Mhenywyrlod, Talgarth a ddyddiwyd i c. 4000 BC; darganfuwyd y siambr gan ffermwr lleol a'r offeryn cerdd ym Mehefin 1972 .

Cyfrifiad 2011[golygu | golygu cod]

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[5][6][7]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Talgarth (pob oed) (1,724)
  
100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Talgarth) (198)
  
11.8%
:Y ganran drwy Gymru
  
19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Talgarth) (1069)
  
62%
:Y ganran drwy Gymru
  
73%
Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Talgarth) (238)
  
32.3%
:Y ganran drwy Gymru
  
5%

Pobl nodedig[golygu | golygu cod]

Gweler hefyd[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 14 Hydref 2021.
  2. "Gwefan Senedd Cymru". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-11-10. Cyrchwyd 2021-12-30.
  3. Gwefan Senedd y DU
  4. gatehouse-gazetteer.info; adalwyd 20 Ionawr 2016
  5. "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
  6. Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
  7. Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.