Manafon
| Math |
Pentref, Cymuned, anheddiad dynol  |
|---|---|
| Ynganiad |
LL-Q9309 (cym)-Jason.nlw-Manafon.wav |
| Daearyddiaeth | |
| Sir |
Powys |
| Gwlad |
.svg){kind=small} Cymru |
| Cyfesurynnau |
52.612044°N 3.310561°W |
| Cod SYG |
W04000328 |
Pentref a phlwyf gwledig ym Mhowys, Cymru, yw Manafon. Fe'i lleolir yng ngogledd y sir yn ardal Maldwyn, 2 filltir a hanner i'r de o bentref Llanfair Caereinion ac 8 milltir i'r gorllewin o'r Trallwng ar lôn y B4390.
Saif Manafon ar ddwy lan Afon Rhiw mewn ardal o fryniau isel coediog a ffermydd ar wasgar. Mae'r plwyf yn rhan o Esgobaeth Llanelwy. Mae eglwys y plwyf, a gysegrwyd i Sant Mihangel, yn bur hynafol.
Cysylltiadau llenyddol[golygu | golygu cod y dudalen]
Bu'r bardd a golygydd Gwallter Mechain (Walter Davies) yn ficer Manafon am gyfnod o 30 mlynedd, o 1807 hyd 1837, a chynhyrchodd ran helaeth o'i waith llenyddol yno. Bu Evan Evans (Ieuan Fardd) yn gurad yno am gyfnod ganol y 18g.
Treuliodd y bardd R. S. Thomas gyfnod o ddeuddeg mlynedd yn rheithor Manafon (1942-1954). Cafodd yr ardal ddylanwad dwfn arno. Yno yr aeth ati i ddysgu'r Gymraeg ac mae rhai o'i gerddi mwyaf adnabyddus, sy'n ymwneud â chymdeithas amaethyddol y fro, natur, a hanes Cymru yn deillio o'r amser hwnnw. Ceir pennod am ei brofiadau yn y fro yn ei hunangofiant Neb. Dyma un o'i ddisgrifiadau o Fanafon o'r gyfrol honno, a ysgrifennir yn y trydydd berson:
- "O'r braidd fod Manafon yn bod. Doedd yno ddim pentref, dim ond eglwys, ysgol, tafarn a siop. Gwasgarwyd y ffermydd hyd y llethrau yn fân-ddaliadau ar y cyfan gydag ambell fferm mwy sylweddol. Saes-Gymry oedd y bobl, gydag enwau Cymraeg ac acen Sir Amwythig. Daethant yn destun ei farddoniaeth."[1]
Defnyddiodd y cerddor David Sylvian brofiadau R. S. Thomas ym Manafon yn sail i'w albwm Manafon (2009).
Cyfrifiad 2011[golygu | golygu cod y dudalen]
Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[2][3][4]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ R. S. Thomas, Neb (Gwasg Gwynedd), tud. 42.
- ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/cyfrifiad-2011/ystadegau-allweddol-ar-gyfer-awdurdodau-unedol-yng-nghymru/stb-2011-key-statistics-for-wales---welsh.html. Adalwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
- ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
Abaty Cwm-hir · Aberbrân · Abercegir · Abercraf · Aberedw · Abergwesyn · Abergwydol · Aberhafesb · Aberhonddu · Aberhosan · Aberllynfi · Aber-miwl · Aberriw · Abertridwr · Aberysgir · Adfa · Arddlin · Bachelldref · Y Batel · Betws Cedewain · Beulah · Bochrwyd · Bontdolgadfan · Bontnewydd ar Wy · Bronllys · Bugeildy · Burgedin · Bwlch · Caersŵs · Capel Isaf · Capel Uchaf · Capel-y-ffin · Carno · Casgob · Castell Caereinion · Castell Madog · Castell Paun · Cathedin · Cefn Cantref · Cefn-gwyn · Cegidfa · Cemais · Ceri · Cilmeri · Y Clas-ar-Wy · Clatter · Cleirwy · Cnwclas · Coelbren · Commins Coch · Crai · Craig-y-nos · Crucywel · Crugion · Cwmdu · Cwm-twrch · Cwrt-y-gollen · Darowen · Defynnog · Derwen-las · Dolanog · Dolfor · Y Drenewydd · Dylife · Einsiob · Eisteddfa Gurig · Erwd · Esgairgeiliog · Felindre, Maldwyn · Felin-fach · Y Foel · Ffordun · Ffrwdgrech · Gaer · Garth · Y Gelli Gandryll · Glangrwyne · Glan-miwl · Glantwymyn · Glascwm · Y Groes · Gwenddwr · Heol Senni · Hyssington · Kingswood · Kinnerton · Libanus · Llan · Llanafan Fawr · Llanandras · Llananno · Llanarmon Mynydd Mawr · Llanbadarn Fynydd · Llanbadarn Garreg · Llanbister · Llanbrynmair · Llandinam · Llandrindod · Llandrinio · Llandyfaelog Tre'r-graig · Llandysilio · Llandysul · Llan-ddew · Llanddewi yn Hwytyn · Llanddewi Ystradenni · Llanelwedd · Llanerfyl · Llanfair Caereinion · Llanfair Llythynwg · Llanfair-ym-Muallt · Llanfechain · Llanfihangel Nant Brân · Llanfihangel Nant Melan · Llanfihangel Rhydieithon · Llanfihangel Tal-y-llyn · Llanfihangel-yng-Ngwynfa · Llanfrynach · Llanfyllin · Llangadfan · Llangadwaladr · Llangamarch · Llangasty Tal-y-llyn · Llangatwg · Llangedwyn · Llangors · Llangurig · Llangynidr · Llangynllo · Llangynog · Llangynyw · Llanhamlach · Llanidloes · Llanigon · Llanllugan · Llanllwchaearn · Llanllŷr-yn-Rhos · Llanrhaeadr-ym-Mochnant · Llansanffraid Cwmdeuddwr · Llansantffraed (Aberhonddu) · Llansantffraed-yn-Elfael · Llansantffraid-ym-Mechain · Llansilin · Llanwddyn · Llanwnnog · Llanwrin · Llanwrthwl · Llanwrtyd · Llanwyddelan · Llanymynech · Llanywern · Llawr-y-glyn · Llechfaen · Llowes · Llys-wen · Llywel · Llwydiarth · Machynlleth · Manafon · Meifod · Merthyr Cynog · Mochdre · Nant Glas · Nantmel · Pandy · Pencelli · Pencraig · Penegoes · Pengefnffordd · Penisarcwm · Pennant Melangell · Pentrecelyn · Pentref Dolau Honddu · Pentrefelin · Penwyllt · Penybont · Pen-y-bont-fawr · Pilalau · Pipton · Pont-faen · Pont Llogel · Pontneddfechan · Pontrobert · Pontsenni · Pwllgloyw · Rhaeadr Gwy · Sant Harmon · Sarn · Sarnau, Brycheiniog · Sarnau, Maldwyn · Sgethrog · Snead · Sycharth · Talachddu · Talerddig · Talgarth · Tal-y-bont · Tal-y-bont ar Wysg · Tirabad · Trallong · Y Trallwng · Trecastell · Trefaldwyn · Trefeca · Trefeglwys · Tref-y-clawdd · Tregynon · Trelystan · Tre'r-llai · Tretŵr · Trewern · Walton · Yr Ystog · Ystradgynlais
