Neidio i'r cynnwys

Rhestr mynyddoedd Cymru

Oddi ar Wicipedia
I weld rhestrau o fynyddoedd mewn rhannau eraill o'r byd, gweler Rhestrau mynyddoedd.
I weld rhestr o holl copaon Cymru (710 ohonyn nhw) gweler: Rhestr o gopaon Cymru

Gelwir mynyddoedd sydd dros 2,000 troedfedd ac sydd ag amlygrwydd o dros 15 metr yn Nuttalls. O safbwynt cerddwyr a dringwyr mynydd, mae hyn yn ddiffiniad eitha da o fynydd. Cyhoeddwyd rhestr ohonynyt gan John ac Anne Nuttall, sef The Mountains of England & Wales.[1] Dyma ffynhonnell y rhestr ganlynol o holl fynyddoedd Cymru:

Gogledd Cymru

[golygu | golygu cod]

Y Carneddau

[golygu | golygu cod]
Carnedd Llywelyn
Pen yr Ole Wen
Pen Llithrig y Wrach
Copa Uchder (m) Amlygrwydd (m) Cyfesurynnau Dosbarth Rhiant
Carnedd Llywelyn 1064 750 SH683644 P600 Yr Wyddfa
Carnedd Dafydd 1044 111 SH663630 Hewitt Carnedd Llywelyn
Pen yr Ole Wen 978 45 SH655619 Hewitt Carnedd Llywelyn
Foel Grach 976 40 SH688658 Hewitt Carnedd Llywelyn
Yr Elen 962 57 SH673650 Hewitt Carnedd Llywelyn
Foel-fras 942 59 SH696681 Hewitt Carnedd Llywelyn
Garnedd Uchaf 926 32 SH687669 Hewitt Carnedd Llywelyn
Llwytmor 849 73 SH689692 Hewitt Carnedd Llywelyn
Pen yr Helgi Du 833 85 SH698630 Hewitt Carnedd Llywelyn
Bera Bach 807 21 SH672677 Nuttall Carnedd Llywelyn
Pen Llithrig y Wrach 799 181 SH716623 Marilyn Carnedd Llywelyn
Foel Meirch [2] 795 16 SH659637 Nuttall Carnedd Llywelyn
Bera Mawr 794 30 SH674682 Hewitt Carnedd Llywelyn
Drum 770 45 SH708695 Hewitt Carnedd Llywelyn
Drosgl 758 37 SH664679 Hewitt Carnedd Llywelyn
Craig Eigiau 735 20 SH713654 Nuttall Carnedd Llywelyn
Carnedd y Ddelw 688 15 SH707705 Nuttall Carnedd Llywelyn
Creigiau Gleision 678 262 SH729615 Marilyn Carnedd Llywelyn
Gyrn Wigau 643 c. 18 SH654675 Nuttall Carnedd Llywelyn
Creigiau Gleision (copa'r gogledd) 634 36 SH733622 Hewitt Creigiau Gleision
Craiglwyn  623 20 SH730608 Nuttall Creigiau Gleision
Pen y Castell 623 29 SH721688 Nuttall Carnedd Llywelyn
Tal y Fan 610 186 SH729726 Marilyn Carnedd Llywelyn

Y Glyderau

[golygu | golygu cod]
Prif: Y Glyderau
Tryfan
Copa Uchder (m) Amlygrwydd (m) Cyfesurynnau Dosbarth Rhiant
Glyder Fawr 1001 643 SH642579 P600 Yr Wyddfa
Glyder Fach 994 75 SH656582 Hewitt Glyder Fawr
Ychwanegwyd Castell y Gwynt [4] 972 16 SH654581 Nuttall Glyder Fawr
Y Garn 947 236 SH630595 Marilyn Glyder Fawr
Elidir Fawr 924 212 SH612613 Marilyn Y Garn
Tryfan 918 188 SH664593 Marilyn Glyder Fawr
Foel-goch 831 76 SH628611 Hewitt Y Garn
Carnedd y Filiast 821 76 SH620627 Hewitt Elidir Fawr
Mynydd Perfedd 812 20 SH623619 Nuttall Elidir Fawr
Y Foel Goch 805 63 SH677582 Hewitt Glyder Fawr
Gallt yr Ogof 763 42 SH685585 Hewitt Glyder Fawr
Carnedd y Filiast (copa'r gogledd) 
 "neu" Y Fronllwyd
720 16 SH617631 Nuttall Elidir Fawr

Yr Wyddfa

[golygu | golygu cod]
Prif: Yr Wyddfa
Yr Wyddfa
Y Lliwedd
Copa Uchder (m) Amlygrwydd (m) Cyfesurynnau Dosbarth Rhiant
Yr Wyddfa 1085 1038 SH609543 P600 Ben Nevis
Garnedd Ugain
 neu Crib y Ddysgl
1065 72 SH610551 Hewitt Yr Wyddfa
Crib Goch 923 65 SH624551 Hewitt Yr Wyddfa
Y Lliwedd 898 154 SH622533 Marilyn Yr Wyddfa
Y Lliwedd (copa dwyreiniol) 893 SH623532 Nuttall Y Lliwedd
Lliwedd Bach 818 11 SH627532 Nuttall Y Lliwedd
Yr Aran 747 235 SH604515 Marilyn Yr Wyddfa
Moel Eilio 726 259 SH555577 Marilyn Yr Wyddfa
Llechog 718 23 SH606567 Nuttall Yr Wyddfa
Moel Cynghorion 674 176 SH586563 Marilyn Yr Wyddfa
Foel Gron 629 31 SH560568 Hewitt Moel Eilio
Gallt yr Wenallt 619 24 SH642532 Nuttall Y Lliwedd

Moel Hebog, Mynydd Mawr a Chrib Nantlle

[golygu | golygu cod]
Prif: Moel Hebog
Y Garn a Mynydd Drws-y-Coed
Copa Uchder (m) Amlygrwydd (m) Cyfesurynnau Dosbarth Rhiant
Moel Hebog 783 585 SH565469 Marilyn Yr Wyddfa
Craig Cwm Silyn 734 398 SH525502 Marilyn Moel Hebog
Trum y Ddysgl 709 204 SH544516 Marilyn Craig Cwm Silyn
Garnedd-goch 700 25 SH511495 Nuttall Craig Cwm Silyn
Mynydd Mawr 698 462 SH539546 Marilyn Moel Hebog
Mynydd Drws-y-Coed 695 57 SH548518 Hewitt Trum y Ddysgl
Moel yr Ogof 655 118 SH556478 Hewitt Moel Hebog
Mynydd Tal-y-Mignedd 653 51 SH535514 Hewitt Trum y Ddysgl
Moel Lefn 638 62 SH553485 Hewitt Moel Hebog
Y Garn 633 21 SH551526 Nuttall Trum y Ddysgl
Mynydd Graig Goch [5][6] ac mc felly'n Hewitt ac yn Nuttall. 610 c. 70 SH497485 Hewitt Craig Cwm Silyn

Moel Siabod a'r Moelwynion

[golygu | golygu cod]
Moel Siabod
Cnicht
Copa Uchder (m) Amlygrwydd (m) Cyfesurynnau Dosbarth Rhiant
Moel Siabod 872 595 SH705546 Marilyn Glyder Fawr
Moelwyn Mawr 770 385 SH658448 Marilyn Arenig Fawr
Moelwyn Bach 710 124 SH660437 Hewitt Moelwyn Mawr
Allt-fawr 698 243 SH681474 Marilyn Moelwyn Mawr
Cnicht 689 104 SH645466 Hewitt Allt-fawr
Craigysgafn 689 24 SH659443 Nuttall Moelwyn Mawr
Cnicht (copa'r gogledd)  685 18 SH648468 Nuttall Allt-fawr
Moel Druman 676 61 SH671476 Hewitt Allt-fawr
Ysgafell Wen 672 57 SH667481 Hewitt Allt-fawr
Ysgafell Wen (copa'r gogledd) 669 33 SH663485 Hewitt Allt-fawr
Ysgafell Wen (copa'r gogledd) 669 c. 34 SH663487 Nuttall Allt-fawr
Moel-yr-hydd 648 82 SH672454 Hewitt Moelwyn Mawr
Moelwyn Mawr north ridge top  640 15 SH661452 Nuttall Moelwyn Mawr
Moel Penamnen 620

Clwstwr yr Arennig

[golygu | golygu cod]
Arenig Fawr
Manod Mawr
Copa Uchder (m) Amlygrwydd (m) Cyfesurynnau Dosbarth Rhiant
Arenig Fawr 854 479 SH827369 Marilyn Moel Siabod
Arenig Fawr (copa deheuol) 830 c. 15 SH826366 Nuttall Arenig Fawr
Moel Llyfnant 751 206 SH808351 Marilyn Arenig Fawr
Rhobell Fawr 734 309 SH786256 Marilyn Arenig Fawr
Arenig Fawr copa crib y de 712 c. 17 SH827359 Nuttall Arenig Fawr
Arenig Fach 689 294 SH820415 Marilyn Arenig Fawr
Carnedd y Filiast 669 315 SH871445 Marilyn Arenig Fawr
Dduallt 662 138 SH810273 Hewitt Rhobell Fawr
Manod Mawr 661 266 SH723446 Marilyn Arenig Fach
Manod Mawr (copa'r gogledd) 658 65 SH727458 Hewitt Manod Mawr
Waun Garnedd-y-Filiast  650 c. 15 SH874452 Nuttall Carnedd y Filiast
Carnedd Llechwedd-llyfn 643 25 SH857446 Nuttall Carnedd y Filiast
Moel Penamnen 623 133 SH716483 Hewitt Manod Mawr
Gallt y Daren 619 113 SH778344 Hewitt Moel Llyfnant
Foel Boeth 616 17 SH779341 Nuttall Moel Llyfnant
Foel Goch 611 274 SH953422 Marilyn Carnedd y Filiast

Mynyddoedd y Berwyn

[golygu | golygu cod]
Prif: Y Berwyn
Cadair Berwyn
Cadair Bronwen
Copa Uchder (m) Amlygrwydd (m) Cyfesurynnau Dosbarth Rhiant
Cadair Berwyn 830 344 SJ071323 Marilyn Aran Fawddwy
Moel Sych 827 32 SJ066318 Hewitt Cadair Berwyn
Cadair Berwyn (copa'r gogledd) 827 19 SJ072327 Nuttall Cadair Berwyn
Cadair Bronwen 785 73 SJ077346 Hewitt Cadair Berwyn
Tomle 742 21 SJ085335 Nuttall Cadair Berwyn
Moel yr Ewig 695 24 SJ080317 Nuttall Cadair Berwyn
Foel Wen 691 58 SJ099334 Hewitt Cadair Berwyn
Foel Wen (copa deheuol) 687 21 SJ102330 Nuttall Cadair Berwyn
Mynydd Tarw 681 45 SJ112324 Hewitt Cadair Berwyn
Godor 679 25 SJ094307 Nuttall Cadair Berwyn
Godor (copa'r gogledd) 675 SJ089311 Nuttall Cadair Berwyn
Cyrniau Nod 667 179 SH988279 Marilyn Aran Fawddwy
Post Gwyn 665 60 SJ047294 Hewitt Cadair Berwyn
Y Groes Fagl 659 c. 14 SH988290 Nuttall Cyrniau Nod
Foel Cwm Sian Llŵyd 648 57 SH995313 Hewitt Cyrniau Nod
Pen y Boncyn Trefeilw 646 57 SH962283 Hewitt Cyrniau Nod
Moel Fferna 630 105 SJ116397 Hewitt Cadair Berwyn
Stac Rhos 630 25 SH968278 Nuttall Cyrniau Nod
Moel yr Henfaes
 "neu" Pen Bwlch Llandrillo top
621 35 SJ089369 Hewitt Cadair Berwyn
Cefn Gwyntog 615 27 SH976265 Nuttall Cyrniau Nod

Clwstwr yr Aran

[golygu | golygu cod]
Aran Fawddwy
Gwaun y Llwyni
Copa Uchder (m) Amlygrwydd (m) Cyfesurynnau Dosbarth Rhiant
Aran Fawddwy 905 670 SH862223 P600 Yr Wyddfa
Aran Benllyn 885 50 SH867242 Hewitt Aran Fawddwy
Erw y Ddafad-ddu 872 37 SH864233 Hewitt Aran Fawddwy
Glasgwm 780 213 SH836194 Marilyn Aran Fawddwy
Foel Hafod-fynydd 689 84 SH877227 Hewitt Aran Fawddwy
Pen y Brynfforchog 685 71 SH817179 Hewitt Glasgwm
Gwaun y Llwyni 685 43 SH857204 Hewitt Aran Fawddwy
Esgeiriau Gwynion 671 166 SH889236 Marilyn Aran Fawddwy
Foel Rhudd 659 c. 14 SH895239 Nuttall Esgeiriau Gwynion
Gwaun Lydan 632 c. 17 SH880211 Nuttall Aran Fawddwy
Foel y Geifr 626 110 SH937275 Hewitt Esgeiriau Gwynion
Moel y Cerrig Duon 625 80 SH923241 Hewitt Esgeiriau Gwynion
Pen yr Allt Uchaf 620 49 SH871197 Hewitt Aran Fawddwy
Waun Camddwr 620 c. 15 SH848206 Nuttall Aran Fawddwy
Llechwedd Du 614 32 SH894224 Hewitt Esgeiriau Gwynion
Foel Goch 613 46 SH943290 Hewitt Esgeiriau Gwynion
Trum y Gwragedd 612 26 SH941284 Nuttall Esgeiriau Gwynion

Rhinogydd

[golygu | golygu cod]
Prif: Rhinogydd
Rhinog Fach
Copa Uchder (m) Amlygrwydd (m) Cyfesurynnau Dosbarth Rhiant
Y Llethr 756 561 SH661258 Marilyn Moel Siabod
Diffwys 750 148 SH661234 Hewitt Y Llethr
Rhinog Fawr 720 363 SH656290 Marilyn Y Llethr
Rhinog Fach 712 147 SH664270 Hewitt Y Llethr
Crib-y-rhiw 670 SH663249 Nuttall Y Llethr
Diffwys (copa gorllewinol) 642 21 SH648229 Nuttall Y Llethr
Y Garn 629 315 SH702230 Marilyn Y Llethr
Moel Ysgyfarnogod 623 180 SH658345 Marilyn Rhinog Fawr
Foel Penolau 614 26 SH661348 Nuttall Moel Ysgyfarnogod

Cader Idris a'r Darren

[golygu | golygu cod]
Cader Idris
Maesglase
Copa Uchder (m) Amlygrwydd (m) Cyfesurynnau Dosbarth Rhiant
Cader Idris 893 608 SH711130 P600 Aran Fawddwy
Mynydd Moel 863 67 SH727136 Hewitt Cader Idris
Cyfrwy 811 36 SH703133 Hewitt Cader Idris
Craig Cwm Amarch 791 79 SH710121 Hewitt Cader Idris
Gau Graig 683 30 SH744141 Hewitt Cader Idris
Maesglase [7][8] 676 313 SH817150 Marilyn Aran Fawddwy
Waun-oer 670 117 SH785147 Hewitt Maesglase
Tarren y Gesail 667 463 SH710059 Marilyn Aran Fawddwy
Craig-las
 "neu" Tyrrau Mawr
661 103 SH677135 Hewitt Cader Idris
Cribin Fawr 659 93 SH794153 Hewitt Maesglase
Tarrenhendre 634 199 SH682041 Marilyn Tarren y Gesail
Craig-y-llyn 622 136 SH665119 Hewitt Cader Idris

Y Canolbarth

[golygu | golygu cod]

Pumlumon

[golygu | golygu cod]
Prif: Pumlumon
Pumlumon
Copa Uchder (m) Amlygrwydd (m) Cyfesurynnau Dosbarth Rhiant
Pumlumon
 "neu" Pumlumon Fawr
752 524 SN789869 Marilyn Pen y Fan
Pen Pumlumon Arwystli 741 64 SN815877 Hewitt Pumlumon
Pen Pumlumon Llygad-bychan
 "neu" Pumlumon (copa dwyreiniol)
727 36 SN799871 Hewitt Pumlumon
Y Garn 684 56 SN775851 Hewitt Pumlumon
Pumlumon Fach 668 c. 23 SN787874 Nuttall Pumlumon

Fforest Clud

[golygu | golygu cod]
Great Rhos
Copa Uchder (m) Amlygrwydd (m) Cyfesurynnau Dosbarth Rhiant
Y Rhos Fawr 660 373 SO182639 Marilyn Pumlumon
Y Domen Ddu 650 45 SO196643 Hewitt Rhos Fawr
Bryn Bache 610 41 SO213636 Hewitt Rhos Fawr

Dyffryn Elan

[golygu | golygu cod]
Prif: Cwm Elan
Drygarn Fawr
Copa Uchder (m) Amlygrwydd (m) Cyfesurynnau Dosbarth Rhiant
Drygarn Fawr 645 258 SN862583 Marilyn Pumlumon
Gorllwyn 613 88 SN917590 Hewitt Drygarn Fawr
Pen y Garn 610 193 SN798770 Marilyn Pumlumon

De Cymru

[golygu | golygu cod]

Mynydd Du

[golygu | golygu cod]
Mynydd Du
Twmpa
Copa Uchder (m) Amlygrwydd (m) Cyfesurynnau Dosbarth Rhiant
Waun Fach 811 622 SO215300 P600 Pen y Fan
Pen y Gadair Fawr 800 47 SO229287 Hewitt Waun Fach
Pen Allt-mawr 720 102 SO206243 Hewitt Waun Fach
Rhos Dirion 713 22 SO211334 Nuttall Waun Fach
Twyn Llech [9] 703 154 SO255350 Marilyn Waun Fach
Pen Cerrig-calch 701 52 SO217223 Hewitt Waun Fach
Twmpa
690 79 SO224350 Hewitt Waun Fach
Chwarel y Fan 679 72 SO259293 Hewitt Waun Fach
Mynydd Llysiau 663 40 SO207279 Hewitt Waun Fach
Pen Twyn Mawr 658 c. 13 SO242267 Nuttall Waun Fach
Pen Twyn Glas 646 21 SO213257 Nuttall Waun Fach
Mynydd Du (copa deheuol) 637 c. 12 SO266322 Nuttall Mynydd Du

Bannau Brycheiniog

[golygu | golygu cod]
Pen y Fan
Fan Hir
Picws Du
Copa Uchder (m) Amlygrwydd (m) Cyfesurynnau Dosbarth Rhiant
Pen y Fan 886 671 SO012215 P600 Yr Wyddfa
Corn Du 873 28 SO007213 Nuttall Pen y Fan
Fan Brycheiniog 802 423 SN825217 Marilyn Pen y Fan
Y Gribyn 795 130 SO023213 Hewitt Pen y Fan
Waun Rydd 769 170 SO062206 Marilyn Pen y Fan
Fan Hir 761 43 SN830209 Hewitt Fan Brycheiniog
Bwlch y Ddwyallt 754 c. 19 SO054203 Nuttall Waun Rydd
Bannau Sir Gaer
 "neu" Picws Du
749 93 SN811218 Hewitt Fan Brycheiniog
Fan Fawr 734 295 SN969193 Marilyn Pen y Fan
Fan Gyhirych 725 280 SN880190 Marilyn Fan Fawr
Fan y Big 719 30 SO036206 Hewitt Waun Rydd
Waun Lefrith 677 17 SN797215 Nuttall Fan Brycheiniog
Fan Fraith 668 c. 13 SN887183 Nuttall Fan Gyhirych
Fan Nedd 663 174 SN913184 Marilyn Fan Gyhirych
Allt Lwyd 654 28 SO078189 Nuttall Waun Rydd
Garreg Las
 "neu" Twyn Swnd
635 92 SN777203 Hewitt Fan Brycheiniog
Fan Llia 632 99 SN938186 Hewitt Fan Fawr
Fan Frynych 629 74 SN958227 Hewitt Fan Fawr
Craig Cerrig-gleisiad 629 49 SN960217 Hewitt Fan Fawr
Y Gyrn 619 24 SN988216 Nuttall Pen y Fan
Cefn yr Ystrad 617 178 SO086137 Marilyn Pen y Fan
Garreg Lwyd
 "neu" Moel Gornach
616 104 SN740179 Hewitt Fan Brycheiniog

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. John & Anne Nuttall (1999). The Mountains of England & Wales - Volume 1: Wales (arg. 2nd). Milnthorpe, Cumbria: Cicerone. ISBN 978-1-85284-304-5.
  2. Ychwanegwyd Waun Garnedd-y-Filiast, Waun Lefrith, Waun Camddwr, Cnicht (copa'r gogledd), Craiglwyn, Foel Meirch a'r Moelwyn Mawr (crib y gogledd) i'r rhestr o Nuttalls rhwng yr argraffiad cyntaf a'r ail argraffiad o'r llyfr.
  3. John & Anne Nuttall (2007). "New Welsh Summits". Cyrchwyd Medi 5, 2007.
  4. Carnedd y Filiast (copa'r gogledd) a Chastell y i'r rhestr o Nuttalls ym Medi 2007,[3]
  5. Ailfesurwyd Mynydd Graig Goch a'i ganfod yn 609.75 m,
  6. "Survey turns hill into a mountain". BBC News. Medi 19, 2008. Cyrchwyd Medi 27, 2008.CS1 maint: date and year (link)
  7. Yn draddodiadol cyfrifwyd copa Maen Du (674 m) SH823152) fel copa Maesglase. Fodd bynnag, mae ymchwiliadau diweddar yn awgrymu fod copa Craig Rhiw-erch (c. 676 m - SH817150 , tua 600 m i'r gorllewin) yn uwch
  8. Alan Dawson (2000). "RHB Update". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2006-10-04. Cyrchwyd Hydref 6, 2006.
  9. Mae Twyn Llech ar y ffin rhwng Cymru a Lloegr ac yn cael ei restru ar restr Mynyddoedd Lloegr hefyd.