Israel: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Golygu dolenni
Oddi ar Wicipedia
Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
OwenBlacker (sgwrs | cyfraniadau)
138 golygiad
Prifddinas: "Caersalem" → "Caersalem <small>(heb ei gydnabod)</small><br/>Tel Aviv <small>(cydnabyddir yn rhyngwladol)</small>"; Nodyn:Lang; Nodyn:Cite web
John Jones (sgwrs | cyfraniadau)
4,948 golygiad
Cyfnewid gwybodlen
Llinell 1: Llinell 1:
{{Gwybodlen lle | enw_brodorol = <big>'''''{{lang|he-Latn|Medīnat Yisrā'el}}<br />{{native name|ar|دولة إسرائيل}}<br />{{lang|ar-Latn|Dawlat Isrā'īl}}</big> | suppressfields= image1 | map lleoliad = [[Delwedd:LocationIsrael.svg|270px]] | banergwlad = [[Delwedd:Flag of Israel.svg|170px]] | gwlad = {{banergwlad|Israel}} | ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | sefydlwyd = drwy Annibyniaeth oddi wrth y [[Deyrnas Gyfunol]]<br />[[14 Mai]] [[1948]] }}
{{Gwybodlen Gwlad

|enw_brodorol = {{native name|he|מדינת ישראל}}<br />{{lang|he-Latn|Medīnat Yisrā'el}}<br />{{native name|ar|دولة إسرائيل}}<br />{{lang|ar-Latn|Dawlat Isrā'īl}}
|enw_confensiynol_hir = Gwladwriaeth Israel
|enw_cyffredin = Israel
|delwedd_baner = Flag of Israel.svg
|delwedd_arfbais = Emblem of Israel.svg
|math_symbol = Arfbais
|delwedd_map = ISR orthographic.svg
|anthem_genedlaethol = [[Hatikvah]] <small>("Y Gobaith")</small>
|arwyddair_cenedlaethol = dim
|ieithoedd_swyddogol = [[Hebraeg]], [[Arabeg]]
|prifddinas = [[Caersalem]] <small>(heb ei gydnabod)</small><br/>[[Tel Aviv]] <small>(cydnabyddir yn rhyngwladol)</small>
|math_o_lywodraeth = [[Democratiaeth seneddol]]
|teitlau_arweinwyr1 = - [[Arlywydd Israel|Arlywydd]]
|enwau_arweinwyr1 = [[Reuven Rivlin]]
|teitlau_arweinwyr2 = - [[Prif Weinidog Israel|Prif Weinidog]]
|enwau_arweinwyr2 = [[Benjamin Netanyahu]]
|dinas_fwyaf = Caersalem
|arwynebedd = 22&nbsp;145
|safle_arwynebedd = 151fed
|maint_arwynebedd = 1 E10
|canran_dŵr = ~2
|amcangyfrif_poblogaeth = 8&nbsp;051&nbsp;2001
|blwyddyn_amcangyfrif_poblogaeth = 2013
|safle_amcangyfrif_poblogaeth = 99ain
|cyfrifiad_poblogaeth = 5&nbsp;548&nbsp;523
|blwyddyn_cyfrifiad_poblogaeth = 1995
|dwysedd_poblogaeth = 324
|safle_dwysedd_poblogaeth = 34ain
|blwyddyn_CMC_PGP = 2005
|CMC_PGP = $163.45 biliwn
|safle_CMC_PGP = 53ain
|CMC_PGP_y_pen = $23&nbsp;416
|safle_CMC_PGP_y_pen = 28ain
|blwyddyn_IDD = 2006
|IDD = 0.927
|safle_IDD = 23ain
|categori_IDD = {{IDD uchel}}
|digwyddiad_sefydlu'r_wladwriaeth = [[Annibyniaeth]]
|digwyddiadau_gwladwriaethol = - [[Datganiad Sefydliad Gwladwriaeth Israel]]
|dyddiad_y_digwyddiad = o'r [[Deyrnas Unedig]]<br />[[14 Mai]] [[1948]]<br/>([[Calendr Hebreaidd|5 Iyar 5708]])
|arian = [[Sheqel Israelaidd newydd]] (₪)
|côd_arian_cyfred = ILS
|cylchfa_amser = [[Amser Safonol Israel|IST]]
|atred_utc = +2
|cylchfa_amser_haf =
|atred_utc_haf = +3
|côd_ISO = [[.il]]
|côd_ffôn = 972
}}
Gwlad yn y [[Dwyrain Canol]] ar arfordir y [[Môr Canoldir]] yw '''Gwladwriaeth Israel''' neu '''Israel''' ([[Hebraeg]]: <span class="unicode audiolink">{{lang|he|[[:Media:He-Medinat Israel.ogg|מְדִינַת יִשְׂרָאֵל]]}}</span>, {{lang|he-Latn|Medinat Yisra'el}}; {{lang-ar|دَوْلَةْ إِسْرَائِيل}}, {{lang|ar-Latn|Dawlat Isrā'īl}}). Cafodd ei sefydlu ym [[1948]] yn [[gwladwriaeth|wladwriaeth]] [[Iddewiaeth|Iddewig]]. Mae mwyafrif y bobl sydd yn byw yno yn [[Iddewon]], ond mae [[Arabiaid]] yn byw yno, hefyd. Lleolir [[Libanus]] i'r gogledd o'r wlad, [[Syria]] i'r gogledd-ddwyrain, [[Gwlad Iorddonen]] i'r dwyrain, a'r [[yr Aifft|Aifft]] i'r de. Mae'r [[Y Lan Orllewinol|Lan Orllewinol]] a [[Llain Gaza]] (ar arfordir y Môr Canoldir) o dan reolaeth Israel sydd hefyd wedi meddiannu [[Ucheldiroedd Golan]]. Mae Israel ar arfordir [[Gwlff Aqabah]], [[y Môr Marw]], a [[Môr Galilea]]. Fe'i diffinir yn ôl ei chyfansoddiad yn wladwriaeth Iddewig, ddemocrataidd; hi yw'r unig wladwriaeth â mwyafrif Iddewig yn y byd.<ref>{{cite web |url=http://www.freedomhouse.org/report/freedom-world/2008/israel |title=Israel |work=Freedom in the World |publisher=[[Freedom House]] |date=2008 |accessdate=20 Mawrth 2012 |language=en }}</ref>
Gwlad yn y [[Dwyrain Canol]] ar arfordir y [[Môr Canoldir]] yw '''Gwladwriaeth Israel''' neu '''Israel''' ([[Hebraeg]]: <span class="unicode audiolink">{{lang|he|[[:Media:He-Medinat Israel.ogg|מְדִינַת יִשְׂרָאֵל]]}}</span>, {{lang|he-Latn|Medinat Yisra'el}}; {{lang-ar|دَوْلَةْ إِسْرَائِيل}}, {{lang|ar-Latn|Dawlat Isrā'īl}}). Cafodd ei sefydlu ym [[1948]] yn [[gwladwriaeth|wladwriaeth]] [[Iddewiaeth|Iddewig]]. Mae mwyafrif y bobl sydd yn byw yno yn [[Iddewon]], ond mae [[Arabiaid]] yn byw yno, hefyd. Lleolir [[Libanus]] i'r gogledd o'r wlad, [[Syria]] i'r gogledd-ddwyrain, [[Gwlad Iorddonen]] i'r dwyrain, a'r [[yr Aifft|Aifft]] i'r de. Mae'r [[Y Lan Orllewinol|Lan Orllewinol]] a [[Llain Gaza]] (ar arfordir y Môr Canoldir) o dan reolaeth Israel sydd hefyd wedi meddiannu [[Ucheldiroedd Golan]]. Mae Israel ar arfordir [[Gwlff Aqabah]], [[y Môr Marw]], a [[Môr Galilea]]. Fe'i diffinir yn ôl ei chyfansoddiad yn wladwriaeth Iddewig, ddemocrataidd; hi yw'r unig wladwriaeth â mwyafrif Iddewig yn y byd.<ref>{{cite web |url=http://www.freedomhouse.org/report/freedom-world/2008/israel |title=Israel |work=Freedom in the World |publisher=[[Freedom House]] |date=2008 |accessdate=20 Mawrth 2012 |language=en }}</ref>


Fersiwn yn ôl 12:11, 26 Gorffennaf 2020

Israel
Medīnat Yisrā'el
دولة إسرائيل  (Arabeg)
Dawlat Isrā'īl
Mathgwladwriaeth sofran, un o wledydd môr y canoldir, gwlad, rhanbarth, gwladwriaeth a gydnabyddir gan rai gwledydd Edit this on Wikidata
Enwyd ar ôlTiroedd Israel, Jacob Edit this on Wikidata
PrifddinasJeriwsalem Edit this on Wikidata
Poblogaeth872,700, 7,412,200, 8,463,400, 8,654,900, 8,796,200, 8,891,800, 9,093,000, 9,840,000 Edit this on Wikidata
Sefydlwyddrwy Annibyniaeth oddi wrth y Deyrnas Gyfunol
14 Mai 1948
AnthemHatikva Edit this on Wikidata
Pennaeth llywodraethBenjamin Netanyahu Edit this on Wikidata
Cylchfa amserCylchfa Amser Israel, Amser Haf Israel, Asia/Jerusalem, UTC+2, UTC+03:00 Edit this on Wikidata
Iaith/Ieithoedd
  swyddogol		Hebraeg Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynolY Dwyrain Canol, De-orllewin Asia Edit this on Wikidata
LleoliadDe Lefant Edit this on Wikidata
GwladBaner Israel Israel
Arwynebedd20,770 km² Edit this on Wikidata
GerllawMôr y Lefant, Môr Galilea, Môr Marw, Gwlff Aqaba, Afon Iorddonen, Y Môr Canoldir Edit this on Wikidata
Yn ffinio gydaSyria, Gwlad Iorddonen, Yr Aifft, Libanus Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau31°N 35°E Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredolCabined Israel Edit this on Wikidata
Corff deddfwriaetholY Knesset Edit this on Wikidata
Swydd pennaeth
  y wladwriaeth		Arlywydd Israel Edit this on Wikidata
Pennaeth y wladwriaethIsaac Herzog Edit this on Wikidata
Swydd pennaeth
  y Llywodraeth		Prif Weinidog Israel Edit this on Wikidata
Pennaeth y LlywodraethBenjamin Netanyahu Edit this on Wikidata
Map
Sefydlwydwyd ganDavid Ben-Gurion Edit this on Wikidata
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)520,700 million doler Edit this on Wikidata
ArianSicl newydd Israel Edit this on Wikidata
Canran y diwaith66.36 canran Edit this on Wikidata
Cyfartaledd plant3.08 Edit this on Wikidata
Mynegai Datblygiad Dynol0.919 Edit this on Wikidata
[golygwch ar Wicidata]

Gwlad yn y Dwyrain Canol ar arfordir y Môr Canoldir yw Gwladwriaeth Israel neu Israel (Hebraeg: מְדִינַת יִשְׂרָאֵל, Medinat Yisra'el; Arabeg: دَوْلَةْ إِسْرَائِيل‎, Dawlat Isrā'īl). Cafodd ei sefydlu ym 1948 yn wladwriaeth Iddewig. Mae mwyafrif y bobl sydd yn byw yno yn Iddewon, ond mae Arabiaid yn byw yno, hefyd. Lleolir Libanus i'r gogledd o'r wlad, Syria i'r gogledd-ddwyrain, Gwlad Iorddonen i'r dwyrain, a'r Aifft i'r de. Mae'r Lan Orllewinol a Llain Gaza (ar arfordir y Môr Canoldir) o dan reolaeth Israel sydd hefyd wedi meddiannu Ucheldiroedd Golan. Mae Israel ar arfordir Gwlff Aqabah, y Môr Marw, a Môr Galilea. Fe'i diffinir yn ôl ei chyfansoddiad yn wladwriaeth Iddewig, ddemocrataidd; hi yw'r unig wladwriaeth â mwyafrif Iddewig yn y byd.[1]

Bu mwy a mwy o Iddewon yn ymfudo i'r wlad (a alwyd yn Israel o'r 1920au ymlaen) a oedd ar y pryd o dan lywodraeth Gwledydd Prydain. Fe ddaeth yn wlad noddfa arbennig o bwysig i Iddewon yn sgíl twf Ffasgiaeth a Natsïaeth yn Ewrop yn y 1930au a'r 1940au.

Cysylltiadau tramor

Mae'r rhan fwyaf o gymdogion Israel, gan gynnwys y Palesteiniaid, pobl Libanus a'r Aifft yn ddig wrth Israel am yr hyn a wnaeth yn 1948 ac am beidio â rhoi tir a hawliau llawn i'r Palesteiniaid. Ers ei chreu mae Israel wedi brwydro dros ei chornel ac mae sawl rhyfel wedi bod rhyngddi hi a gwledydd cyfagos yn yr hyn a elwir Wrthdaro Arabaidd-Israelaidd. Un o'r ymosodiadau diweddaraf gan Israel yw'r Ymosodiad a wnaeth ar Lain Gaza Rhagfyr 2008 hyd 2009 sef ('Ymgyrch Plwm Bwrw' fel y'i gelwir) a lansiodd ar y 27ain o Ragfyr 2008.

Caiff Israel lawer iawn o arian gan Unol Daleithiau America a ddefnyddir ganddi i brynu arfau, gan gynnwys arfau niwclear; oddeutu $3 biliwn y flwyddyn.[2]

Yn Ionawr 2015 cyhoeddwyd y byddai'r Llys Troseddau Rhyngwladol yn agor ymchwiliad i droseddau yn ymwneud ag Ymosodiad Israel ar Lain Gaza 2014.

Beirniadaeth

Ymhlith y feirniadaeth gryfaf o Israel mae'r honiad ei bod yn hybu apartheid yn y ffordd mae'n trin y Palesteiniaid; mynegwyd hyn gan nifer o bobl fydenwog, gan gynnwys yr enillydd Gwobr Nobel Desmond Tutu a Nelson Mandela.

"If one has to refer to any of the parties as a terrorist state, one might refer to the Israeli government, because they are the people who are slaughtering defenseless and innocent Arabs in the occupied territories, and we don't regard that as acceptable."[3]

Dywedodd Desmond Tutu:

Black South Africans and others around the world have seen the 2010 Human Rights Watch report which "describes the two-tier system of laws, rules, and services that Israel operates for the two populations in areas in the West Bank under its exclusive control, which provide preferential services, development, and benefits for Jewish settlers while imposing harsh conditions on Palestinians."“This, in my book, is apartheid. It is untenable.”[4]

Traethodd Nelson Mandela yn helaeth am y tebygrwydd rhwng Israel a'r hen Dde Affrica, “Our freedom is incomplete without the freedom of the Palestinians”.[5] a nododd Winnie Mandela:

“Apartheid Israel can be defeated, just as apartheid in South Africa was defeated”[6].

Yn ei lyfr Palestine: Peace Not Apartheid (cyhoeddwyd 2006) dywedodd cyn-Arlywydd Unol Daleithiau America Jimmy Carter, fod yn Israel:

“a system of apartheid, with two peoples occupying the same land but completely separated from each other, with Israelis totally dominant and suppressing violence by depriving Palestinians of their basic human rights.”[7][8]

Ar y llaw arall ceir rhai'n mynegi nad oes apartheid yma; dywedodd Benjamin Pogrund, cynrychiolydd Israel yn y Cenhedloedd Unedig “ Occupation is brutalising and corrupting both Palestinians and Israelis ... [b]ut it is not apartheid. Palestinians are not oppressed on racial grounds as Arabs, but, rather, as competitors — until now, at the losing end — in a national/religious conflict for land.”[9]

Coginio a bwyd

Mae bwyd Israelaidd yn gymysgedd o fwyd lleol a bwyd a ddaeth o bedwar ban y byd, wrth i'r Israeliaid grynhoi yma yn yr 1950au. Datblygwyd math o fwyd a elwir yn Israeli fusion cuisine. Kosher yw'r bwyd mwyaf poblogaidd a chaiff ei goginio yn ôl yr Halakha Iddewig. Gan fod y boblogaeth naill ai'n Iddewon neu'n Fwslemiaid, pur anaml y gwelir cig moch ar y fwydlen.

Ceir sawl cwmni o Israel sy'n allforio eu cynnyrch, ac sy'n cael eu boicotio gan lawer o bobl:

  • Burgeranch
  • Prigat - sudd ffrwyth[10]
  • Lilt
  • Fanta
  • Jaffa
  • Schweppes (UK)
  • Starbucks Coffee
  • Nestle
  • Dŵr Evian a Volvic

Gweler hefyd

Cyfeiriadau

  1. ↑ "Israel". Freedom in the World (yn Saesneg). Freedom House. 2008. Cyrchwyd 20 Mawrth 2012.
  2. ↑ The Christian Science Monitor
  3. ↑ [http://www.israelnationalnews.com/ www.israelnationalnews.com Nelson Mandela: The International Day Of Solidarity With The Palestinian People; Pretoria (4 Rhagfyr 1997)
  4. ↑ Archbishop Emeritus Desmond Tutu in support of BDS against Apartheid Israel (2012); adalwyd 18 Gorffennaf 2014
  5. ↑ cnsnews.com; CBS News, 5 Rhagfyr 2013; accessed 18 Gorffennaf 2014
  6. ↑ Winnie Mandela quoted in Edward C. Corrigan, “Israel and apartheid: a fair comparison?”, rabble.ca, 2 Mawrth 2010 adalwyd 19 Gorffennaf 2014
  7. ↑ http://www.jimmycarterlibrary.gov/library/carterbi.phtml
  8. ↑ According to http://www.nytimes.com/pages/books/bestseller/index.html "Best Sellers: Hardcover Nonfiction", New York Times, accessed 27 January 2007: Palestine Peace Not Apartheid was number 6 on the list as of date accessed. It was listed as number 11 in "New York Times Best Sellers: Hardcover Nonfiction" on 18 March 2007, on the list for 15 weeks for the week ending 3 March 2007. As of 6 May 2007 it no longer appears on the expanded list featured at that site
  9. ↑ Pogrund, Benjamin. "Apartheid? Israel is a democracy in which Arabs vote", MidEastWeb. First published in Focus 40 (Rhagfyr 2005). Adalwyd 29 Rhagfyr 2006.
  10. ↑ Gwefan BOYCOTT ISRAEL TODAY; adalwyd 5 Ebrill 2015
gw • sg • go
Gwledydd y Môr Canoldir
gw • sg • go
Asia
Gwladwriaethau sofranaidd
Gwladwriaethau trawsgyfandirol

Yr Aifft2 · Armenia3 · Aserbaijan4 · Cyprus3 · Dwyrain Timor5 · Georgia4 · Indonesia5 · Casachstan6 · Rwsia6 · Twrci6 · Iemen7

Tiriogaethau dibynnol,
ardaloedd ymreolaethol,
a thiriogaethau eraill
Dynodir gwlad anghydnabyddedig neu a gydnabyddir yn rhannol gan lythrennau italig.
1 Cydnabyddir gan Dwrci yn unig.  2 Gyda'r mwyafrif o'i thir yn Affrica.  3 Yn Ne Orllewin Asia yn gyfan gwbwl, ond ystyrir yn rhan o Ewrop am resymau hanesyddol, gwleidyddol, ac/neu diwylliannol.  4 Yn rhannol neu ddim o gwbwl yn Ewrop, yn dibynnu ar ddiffiniadau'r ffiniau rhwng Ewrop ac Asia.  5 Ystyrid weithiau yn rhan o Oceania.  6 Gyda lleiafrif o'i thir yn Asia.  7 Ystyrid ynysfor Socotra yn rhan o Affrica.  8 Gweinyddir gan Weriniaeth Pobl Tsieina.  9 Nid yn llwyr annibynnol. 
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Israel&oldid=10635284"