Iemen


Baner	Arfbais

Arwyddair: Allāh, al-Waṭan, ath-Thawrah, al-Waḥdah
("Duw, Gwlad, Chwyldro, Undod")

Anthem: al-Jumhūrīyah al-Muttaḥidâh
("Gweriniaeth unedig)"

Prifddinas

Sana'a

Dinas fwyaf

Sana'a

Iaith / Ieithoedd swyddogol

Arabeg

Llywodraeth

Gweriniaeth

Arlywydd
Prif Weinidog

Abd Rabbuh Mansur Al-Hadi
Mohammed Basindawa

Wedi cyfannu 22 Mai, 1990

Arwynebedd
- Cyfanswm
- Dŵr (%) 527,968 km² (49fed)
0

Poblogaeth
- Amcangyfrif 2005
- Dwysedd 20,975,000 (51af)
40/km² (160fed)

CMC (PGP)
- Cyfanswm
- Y pen Amcangyfrif 2005
$19,480,000,000 (110fed)
$900 (175fed)

Indecs Datblygiad Dynol (2004) 0.492 (150fed) – isel

Arian cyfred Rial Iemen (YER)

Cylchfa amser
- Haf (UTC+3)

Côd ISO y wlad

.ye

Côd ffôn +967

Gwlad yn ne-orllewin gorynys Arabia yw Gweriniaeth Iemen neu Iemen (Arabeg: اليَمَن‎ Al Yaman). Y gwledydd cyfagos yw Sawdi Arabia i'r gogledd ac Oman i'r dwyrain. Yn y de mae gan y wlad arfordir ar y Môr Coch a Gwlff Aden. Sana'a yw prifddinas y wlad.

Mae ganddi dros 555,000 km sgwâr o arwynebedd a phoblogaeth o tua 24 miliwn (2010). Mae ei ffiniau yn cwmpasu dros 200 o ynysoedd, y mwyaf o'r rheiny ydy Socotra a leolir tua 415 km i'r de o'r tir mawr, ac i ffwrdd o arfordir Somalia. Hi yw'r unig wlad arabaidd sydd a llywodraeth gweriniaethol.

Daearyddiaeth[golygu | golygu cod y dudalen]

Ffiniau modern y wlad gyda Sawdi Arabia i'r gogledd.

Mae'r wlad, sydd ag arwynebedd o 527,970 km sgwâr: tua'r un faint â Gwlad Tai – ac ychydig mwy na thalaith California, sy'n ei gwneud y 49fed gwlad mwyaf ei maint. Hyd at arwyddo cytundeb heddwch Iemen-Sawdi Arabia yng Ngorffennaf 2000, roedd ei ffiniau'n annelwig gan na all pobl fyw yn y diffeithwch hwn. Gellir rhannu'r wlad, yn ddaearyddol, yn bedair rhan: gwastatiroedd arfordirol y gorllewin, ucheldiroedd y gorllewin, ucheldiroedd y dwyrain a Rub al Khali yn y dwyrain.

Chwyldro 2011[golygu | golygu cod y dudalen]

Prif erthygl: Chwyldro Iemen

Yn dilyn cynnau gwreichionen chwyldro Arabaidd Tiwnisia yn Rhagfyr 2011 a Gwanwyn 2011 ymledodd y protestiadau drwy nifer o wledydd y Dwyrain Canol gan gynnwys protestiadau yn Iemen. Ar yr un pryd gwelwyd chwyldro yn yr Aifft a llefydd eraill. Ar y cychwyn codwyd llais yn erbyn diweithdra, y cyflwr economaidd ac yn erbyn llygredd yn llywodraeth Iemen.^[1] Cafwyd protestio hefyd yn erbyn bwriad y llywodraeth i newid cyfansoddiad Iemen. O fewn dyddiau bron, galwyd am ymddiswyddiad y Prif Weinidog Ali Abdullah Saleh. Trodd llawer o filwyr a swyddogion y llywodraeth at ochr y protestwyr. Ar y 23 Ebrill cytunodd Saleh i ymddiswyddo, ond gwrthododd i arwyddo'r cytundebau priodol; gwnaeth hyn dair gwaith.