Carn Ingli
 | |
| Math | copa, bryn  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Sir Benfro |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 346 metr |
| Cyfesurynnau | 51.9984°N 4.8245°W |
| Cod OS | SN0624337231 |
| Manylion | |
| Amlygrwydd | 232 metr |
| Rhiant gopa | Foel Cwmcerwyn |
| Cadwyn fynydd | Mynydd Preseli |
 | |
| Statws treftadaeth | Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig |
| Manylion | |
Bryn ym mynyddoedd y Preselau yn Sir Benfro yw Carn Ingli neu Mynydd Carningli. Saif ym Mharc Cenedlaethol Arfordir Penfro, i'r de o Drefdraeth. Ef yw'r pellaf i'r gogledd-orllewin o gopaon y Preselau.
Olion cynhanesyddol[golygu | golygu cod]
Mae Carn Ingli yn nodedig am y nifer fawr o olion o Oes yr Efydd a geir ar ei lethrau, gyda gweddillion tali a charnedd o'r cyfnod yma. Ceir hefyd fryngaer o Oes yr Haearn ar y copa, gydag olion tai (gweler isod). Ymddengys fod Carn Ingli o bwysigrwydd arbennig yn y cyfnodau hyn. Mae'r henebion hyn yn cynnwys sawl crug crwn o Oes yr Efydd.
Bryngaer[golygu | golygu cod]
Mae muriau o gerrig wedi cael eu codi rhwng y creigiau ym mhen y bryn i ffurfio bryngaer. Mae'r muriau hyn yn ymestyn ar ffurf gylchog ymhell i lawr y llethrau i gyfeiriad y de-orllewin hefyd hefyd, gan amgau o'u mewn nifer o derasau.
Tybir gan archaeolegwyr y byddai'r gaer hon yn lloches dda i gymuned o ffermwyr lleol a ddibynnai ar gadw gwartheg; ffordd nodweddiadol Geltaidd o fyw.[1]
Hanes diweddarach[golygu | golygu cod]
Yn ddiweddarach, dywedir i Sant Brynach fyw mewn ogof ar Garn Ingli, ac i angylion ymweld ag ef yno. Er nad oes sicrwydd am y safle, efallai mai yma yr ymladdwyd Brwydr Mynydd Carn yn 1081.
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Christopher Houlder, Wales: an archaeological guide (Faber and Faber, 1978).