Breiddin
| Math | caer lefal  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Lleoliad | Bryn Breiddin |
| Sir | Powys |
| Gwlad | .svg){kind=small} Cymru |
| Cyfesurynnau | 52.7227°N 3.0442°W |
| Cod OS | SJ295144 |
 | |
| Dynodwr Cadw | MG021 |
Bryngaer enfawr o 28 ha[1] ar Fryn Breiddin ym Maldwyn, Powys yw'r Breiddin (Cyfeirnod OS: SJ29401432) a sefydlwyd yn Oes yr Efydd ac a ddatblygwyd ymhellach dros gyfnod Oes yr Haearn.[2]
Safle[golygu | golygu cod y dudalen]
Mae'r gaer wedi ei rhannol ddifetha gan chwarela; rhwng 1969 a 1976 cafwyd archwiliadau archaeoleg argyfwng i gofrestru'r darganfyddiadau. Credir i bobl breswylio oddi fewn i'r gaer o'r 8ed ganrif CC hyd y 4g OC.[3]
Credir gan rai mai yma y brwydrodd Caradog ei frwydr olaf a hynny yn erbyn Ostorius Scapula yn 51 O.C.[4]
Cefndir[golygu | golygu cod y dudalen]
Cofrestrwyd y fryngaer hon gan Cadw a chaiff ei hadnabod gyda'r rhif SAM unigryw: MG021.[5] Ceir tua 300 o fryngaerau ar restr CADW o henebion, er bod archaeolegwyr yn nodi bod oddeutu 570 ohonyn nhw i gyd yng Nghymru.
Fel arfer, fel mae'r gair yn ei awgrymu, ar fryn y codwyd y caerau hyn, er mwyn i'r amddiffynwr gael mantais milwrol. Un o'r bryngaerau mwyaf trawiadol yng Nghymru ydy Tre'r Ceiri, a hon yw'r fryngaer Oes Haearn fwyaf yng ngogledd-orllewin Ewrop.[6] Mae ei harwynebedd oddeutu 2.5ha.[7] Y mwyaf o ran maint (arwynebedd), fodd bynnag ydy Bryngaer Llanymynech sydd ag arwynebedd o 57 hectar.[8]
Lloches i gartrefi a gwersyllfeydd milwrol oedd eu pwrpas felly, cyn y goresgyniad Rhufeinig; a chafodd cryn lawer ohonynh nhw eu hatgyfnerthu a'u defnyddio, yng nghyfnod y Rhufeiniaid; er enghraifft Dinorben yng ngogledd Cymru. Oes aur bryngaerau gwledydd Prydain oedd rhwng 200 CC ac OC 43.
Gweler hefyd[golygu | golygu cod y dudalen]
- Pilar Rodney
- Rhestr o fryngaerau Cymru
- Rhestr o fryngaerau Cymru yn ôl eu maint
- Cylchoedd cerrig
- Rhestr copaon Cymru
- Llwythau Celtaidd Cymru
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ Adroddiad gan CADW
- ↑ Gwefan y BBC
- ↑ "Comisiwn Brenhinol henebion Cymru". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2016-03-04. Cyrchwyd 2010-09-10.
- ↑ Erthygl "Safiad Olaf Caradog, 51 OC[dolen marw]
- ↑ Cofrestr Cadw.
- ↑ References Wales gan John May; Gwasg Prifysgol Cymru.
- ↑ Gwefan y BBC
- ↑ "Gwefan CPAT". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2014-01-07. Cyrchwyd 2012-03-04.