Breiddin

Bryngaer Breiddin

Math	caer lefal
Daearyddiaeth
Lleoliad	Bryn Breiddin
Sir	Powys
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	52.7227°N 3.0442°W
Cod OS	SJ295144
Dynodwr Cadw	MG021
[golygwch ar Wicidata]

Bryngaer enfawr o 28 ha ar Fryn Breiddin ym Maldwyn, Powys yw'r Breiddin (Cyfeirnod OS: SJ29401432) a sefydlwyd yn Oes yr Efydd ac a ddatblygwyd ymhellach dros gyfnod Oes yr Haearn.

Safle

Mae'r gaer wedi ei rhannol ddifetha gan chwarela; rhwng 1969 a 1976 cafwyd archwiliadau archaeoleg argyfwng i gofrestru'r darganfyddiadau. Credir i bobl breswylio oddi fewn i'r gaer o'r 8ed ganrif CC hyd y 4g OC.

Credir gan rai mai yma y brwydrodd Caradog ei frwydr olaf a hynny yn erbyn Ostorius Scapula yn 51 O.C.

Cefndir

Cofrestrwyd y fryngaer hon gan Cadw a chaiff ei hadnabod gyda'r rhif SAM unigryw: MG021. Ceir tua 300 o fryngaerau ar restr CADW o henebion, er bod archaeolegwyr yn nodi bod oddeutu 570 ohonyn nhw i gyd yng Nghymru.

Fel arfer, fel mae'r gair yn ei awgrymu, ar fryn y codwyd y caerau hyn, er mwyn i'r amddiffynwr gael mantais milwrol. Un o'r bryngaerau mwyaf trawiadol yng Nghymru ydy Tre'r Ceiri, a hon yw'r fryngaer Oes Haearn fwyaf yng ngogledd-orllewin Ewrop. Mae ei harwynebedd oddeutu 2.5ha. Y mwyaf o ran maint (arwynebedd), fodd bynnag ydy Bryngaer Llanymynech sydd ag arwynebedd o 57 hectar.

Lloches i gartrefi a gwersyllfeydd milwrol oedd eu pwrpas felly, cyn y goresgyniad Rhufeinig; a chafodd cryn lawer ohonynh nhw eu hatgyfnerthu a'u defnyddio, yng nghyfnod y Rhufeiniaid; er enghraifft Dinorben yng ngogledd Cymru. Oes aur bryngaerau gwledydd Prydain oedd rhwng 200 CC ac OC 43.

Gweler hefyd

• Pilar Rodney
• Rhestr o fryngaerau Cymru
• Rhestr o fryngaerau Cymru yn ôl eu maint
• Cylchoedd cerrig
• Rhestr copaon Cymru
• Llwythau Celtaidd Cymru