Gwytherin, Conwy
 | |
| Math |
pentref  |
|---|---|
|
| |
| Daearyddiaeth | |
| Sir |
Conwy |
| Gwlad |
.svg){kind=small} Cymru |
| Cyfesurynnau |
53.139°N 3.681°W |
| Cod OS |
SH876614 |
| Cod post |
LL22 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AC/au | Darren Millar (Ceidwadwyr) |
| AS/au | David Jones (Ceidwadwr) |
 | |
Pentref yn sir Conwy yw Gwytherin. Saif ar y ffordd B5384 rhwng Pandy Tudur a Llansannan, i'r gogledd o Fynydd Hiraethog ac i'r de o bentref Llangernyw. Mae Afon Cledwen yn llifo heibio'r pentref.
Yn ôl traddodiad sefydlwyd yr eglwys gan Sant Gwytherin yn y 6g. Yn ôl traddodiad arall, treuliodd y santes Gwenffrewi gyfnod yma fel meudwy, a chladdwyd hi yma. Yn ddiweddarach symudwyd ei gweddillion i Abaty'r Benedictiaid yn Amwythig. Hyd at y 18g roedd cist bren yn yr eglwys oedd, yn ôl y sôn, unwaith wedi cynnwys gweddillion Gwenffrewi. Mae'r rhan fwyaf o'r eglwys bresennol yn dyddio o'r 9eg ganrif, ond mae cerrig beddau o'r 14g tu mewn.
Ym mynwent yr eglwys mae pedair carreg hynafol wedi eu gosod mewn rhes o'r dwyrain i'r gorllewin. Ar un ohonynt ceir arysgrif mewn Lladin; "VINNEMAGLI FILI / SENEMAGLI" ("[Carreg] Vinnemaglus fab Senemaglus"), Credir fod yr arysgrif yn dyddio i'r 5ed neu'r 6g, ond cred rhai fod y cerrig eu hunain yn llawer hŷn.
Abergele · Bae Cinmel · Bae Colwyn · Bae Penrhyn · Betws-y-Coed · Betws yn Rhos · Bryn-y-maen · Bylchau · Caerhun · Capel Curig · Capel Garmon · Cefn Berain · Cefn-brith · Cerrigydrudion · Conwy · Craig-y-don · Cwm Penmachno · Cyffordd Llandudno · Dawn · Deganwy · Dolgarrog · Dolwen · Dolwyddelan · Dwygyfylchi · Eglwysbach · Esgyryn · Gellioedd · Glanwydden · Glasfryn · Groes · Gwytherin · Gyffin · Hen Golwyn · Henryd · Llanbedr-y-cennin · Llandrillo-yn-Rhos · Llandudno · Llanddoged · Llanddulas · Llanefydd · Llaneilian-yn-Rhos · Llanfairfechan · Llanfair Talhaearn · Llanfihangel Glyn Myfyr · Llangernyw · Llangwm · Llanrwst · Llanrhos · Llanrhychwyn · Llan Sain Siôr · Llansanffraid Glan Conwy · Llansannan · Llysfaen · Maenan · Y Maerdy · Melin-y-coed · Mochdre · Nebo · Pandy Tudur · Penmachno · Penmaenmawr · Pensarn · Pentrefelin · Pentrefoelas · Pentre-llyn-cymmer · Pentre Tafarn-y-fedw · Pydew · Rowen · Rhydlydan · Rhyd y Foel · Tal-y-bont · Tal-y-cafn · Trefriw · Tyn-y-groes · Tywyn · Ysbyty Ifan