Bryngaer Tregaron
| Math | caer bentir  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Ceredigion |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 52.2241°N 3.9238°W |
| Cod OS | SN68706020 |
 | |
| Statws treftadaeth | heneb gofrestredig, Henebion Cenedlaethol Cymru |
| Manylion | |
| Dynodwr Cadw | CD108 |
Bryngaer Geltaidd sy'n perthyn i Oes yr Haearn, wedi'i lleoli tua hanner milltir i'r gogledd-ddwyrain o dref Tregaron, Ceredigion, Cymru, yw Bryngaer Tregaron (y cyfeirir ato yn Saesneg yn ôl ei lleoliad fel bryngaer Sunnyhill Wood).
Disgrifiad
[golygu | golygu cod]Lleolir y fryngaer ar lethrau bryn ger Tregaron tua 230 metr i fyny. Bryngaer gyda dau fur amddiffynnol ydyw, y naill o fewn y llall, ac fe'i disgrifir fel "caer ar drwyn o dir (promontory fort) wedi'i hamddiffyn yn gryf" sy'n "nodweddiadol o Oes yr Haearn".[1]
Cefndir
[golygu | golygu cod]Cofrestrwyd y fryngaer hon gan Cadw a chaiff ei hadnabod gyda'r rhif SAM unigryw: CD108.[2] Ceir tua 300 o fryngaerau ar restr CADW o henebion, er bod archaeolegwyr yn nodi bod oddeutu 570 ohonyn nhw i gyd yng Nghymru.
Fel arfer, fel mae'r gair yn ei awgrymu, ar fryn y codwyd y caerau hyn, er mwyn i'r amddiffynwyr gael mantais milwrol. Un o'r bryngaerau mwyaf trawiadol yng Nghymru ydy Tre'r Ceiri, a hon yw'r fryngaer Oes Haearn fwyaf yng ngogledd-orllewin Ewrop.[3] Mae ei harwynebedd oddeutu 2.5ha.[4] Y mwyaf o ran maint (arwynebedd), fodd bynnag ydy Bryngaer Llanymynech sydd ag arwynebedd o 57 hectar.[5]
Lloches i gartrefi a gwersyllfeydd milwrol oedd eu pwrpas felly, cyn y goresgyniad Rhufeinig; a chafodd cryn lawer ohonynh nhw eu hatgyfnerthu a'u defnyddio, yng nghyfnod y Rhufeiniaid; er enghraifft Dinorben yng ngogledd Cymru. Oes aur bryngaerau gwledydd Prydain oedd rhwng 200 CC ac OC 43.
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Christopher Houlder, Wales: an Archaeological Guide (Llundain, 1978), t.173
- ↑ Cofrestr Cadw.
- ↑ References Wales gan John May; Gwasg Prifysgol Cymru.
- ↑ "Gwefan y BBC". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2011-04-11. Cyrchwyd 2012-03-04.
- ↑ "Gwefan CPAT". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2014-01-07. Cyrchwyd 2012-03-04.