Llanynys
Cyfesurynnau: 53°09′14″N 3°20′38″W / 53.154°N 3.344°W
Pentref bychan, plwyf a chymuned yn Sir Ddinbych yw Llanynys (Cyfeirnod OS: SJ1062) sy'n enwog am lun hynafol o'r 15fed ganrif ac Eglwys Sant Saeran, sydd wedi'i dynodi'n Radd I. Saif yn Nyffryn Clwyd i'r gogledd o dref Rhuthun ac i'r dwyrain o'r briffordd A525. Mae cymuned Llanynys hefyd yn cynnwys pentref Rhewl a phlasdai Plas-y-ward a Bachymbyd. Roedd poblogaeth y gymuned yn 2001 yn 784.
Hanes[golygu | golygu cod y dudalen]
Llifa Afon Clwyd ychydig i'r dwyrain o'r pentref ac Afon Clywedog ychydig i'r gorllewin; dim ond milltir sydd rhwng y ddwy afon yn yr ardal yma. Fel a gofnodwyd yn 1700, mae'r afonydd ar adegau'n gorlifo ac yn creu ynys, lle saif y pentre. Dyma, mae'n debyg, darddiad yr enw.[1]
Cysegrwyd yr eglwys i Sant Saeran; fe'i hadeiladwyd yn y 13eg ganrif ond mae'r safle yn llawer hŷn; roedd clas yma yn y 6ed ganrif. Ceir cyfeiriad at y safle yng Nghanu Llywarch Hen, a ddyddir o'r 9fed ganrif. Yn yr Oesoedd Canol roedd yn rhan o gwmwd Colion, yng nghantref Dyffryn Clwyd.
Pobl o Lanynys[golygu | golygu cod y dudalen]
- Raff ap Robert (16eg ganrif), bardd
- Edward ap Raff, bardd
Cyfrifiad 2011[golygu | golygu cod y dudalen]
Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[2][3][4]
Lluniau[golygu | golygu cod y dudalen]
-
Eglwys Sant Saeran, cyn iddi gael ei gwyngalchu, 2006
-
Yr un talcen, wedi ei gwyngalchu, 2015
-
Croes Geltaidd yn y fynwent gyda Bryniau Clwyd y tu ôl iddi
-
Yr eglwys, a chanol y pentref
-
Rhes o dri thŷ i'w gweld o'r eglwys
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ Dictionary of Place-names, gan Hywel Wyn Owen a Richard Morgan, Gwasg Gomer, 2008.
- ↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. http://www.ons.gov.uk/ons/rel/census/cyfrifiad-2011/ystadegau-allweddol-ar-gyfer-awdurdodau-unedol-yng-nghymru/stb-2011-key-statistics-for-wales---welsh.html. Adalwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
- ↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
- ↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
Dolenni allanol[golygu | golygu cod y dudalen]
- (Saesneg) Tirwedd hanesyddol Llanynys
Aberchwiler · Betws Gwerful Goch · Bodelwyddan · Bodfari · Bontuchel · Bryn Saith Marchog · Bryneglwys · Carrog · Cefn Meiriadog · Clocaenog · Corwen · Cwm · Cyffylliog · Cynwyd · Derwen · Dinbych · Diserth · Y Ddwyryd · Efenechtyd · Eryrys · Four Crosses · Gallt Melyd · Gellifor · Glyndyfrdwy · Graeanrhyd · Graigfechan · Gwyddelwern · Henllan · Loggerheads · Llanarmon-yn-Iâl · Llanbedr Dyffryn Clwyd · Llandegla · Llandrillo · Llandyrnog · Llandysilio-yn-Iâl · Llanelidan · Llanelwy · Llanfair Dyffryn Clwyd · Llanferres · Llanfwrog · Llangollen · Llangwyfan · Llangynhafal · Llanrhaeadr-yng-Nghinmeirch · Llanynys · Maeshafn · Melin y Wig · Nantglyn · Pandy'r Capel · Pentrecelyn · Pentre Dŵr · Prestatyn · Prion · Rhewl (1) · Rhewl (2) · Rhuallt · Rhuddlan · Rhuthun · Y Rhyl · Saron · Sodom · Tafarn-y-Gelyn · Trefnant · Tremeirchion
