Gwlad yr Iâ
![]() | |
Ísland | |
![]() | |
Arwyddair | Inspired by Iceland ![]() |
---|---|
Math | ynys-genedl, gwladwriaeth sofran, gwlad, OECD country ![]() |
Enwyd ar ôl | Iâ ![]() |
Prifddinas | Reykjavík ![]() |
Poblogaeth | 364,260 ![]() |
Sefydlwyd | |
Anthem | Lofsöngur ![]() |
Pennaeth llywodraeth | Katrin Jakobsdóttir ![]() |
Cylchfa amser | UTC±00:00 ![]() |
Iaith/Ieithoedd swyddogol | Islandeg ![]() |
Daearyddiaeth | |
Rhan o'r canlynol | European Economic Area, Gogledd Ewrop, Y Gwledydd Nordig ![]() |
Arwynebedd | 103,004 km² ![]() |
Yn ffinio gyda | Yr Ynys Las, Ynysoedd Ffaröe, Svalbard ![]() |
Cyfesurynnau | 65°N 19°W ![]() |
Gwleidyddiaeth | |
Corff gweithredol | Llywodraeth Gwlad yr Iâ ![]() |
Corff deddfwriaethol | Alþingi ![]() |
Swydd pennaeth y wladwriaeth | Llywydd Gwlad yr Iâ ![]() |
Pennaeth y wladwriaeth | Guðni Jóhannesson ![]() |
Swydd pennaeth y Llywodraeth | Prif Weinidog Gwlad yr Iâ ![]() |
Pennaeth y Llywodraeth | Katrin Jakobsdóttir ![]() |
![]() | |
![]() | |
Ariannol | |
Cyfanswm CMC (GDP) | $25,553 million, $27,842 million ![]() |
Arian | Icelandic króna ![]() |
Canran y diwaith | 5 ±1 % ![]() |
Cyfartaledd plant | 1.93 ![]() |
Mynegai Datblygiad Dynol | 0.959 ![]() |
Mae Gweriniaeth Gwlad yr Iâ neu Wlad yr Iâ yn ynys yng Ngogledd y Cefnfor Iwerydd rhwng yr Ynys Las a Phrydain. Iaith Lychlynaidd yw Islandeg, ac mae mwyafrif yr ynys yn dilyn Eglwys Lwther.
Ei llenor amlycaf, efallai, oedd Snorri Sturluson. O Wlad yr Iâ daw'r gantores pop Björk, Magnús Scheving o'r rhaglen deledu Lazytown, a'r nofelydd Halldór Laxness, enillwr Gwobr Nobel am lenyddiaeth ym 1955.
Mae gan yr Althing 63 o aelodau, a etholir pob pedair mlynedd. Y Prif Weinidog sy'n bennaeth ar y llywodraeth, tra bod yr arlywydd, a etholir am 4 mlynedd, yn penodi'r Prif Weinidog.
Hanes[golygu | golygu cod]
Ymsefydlodd Norwy-wyr yng Ngwlad yr Iâ gyda'u caethweision o'r Alban ac Iwerddon yn hwyr yn y 9g a'r 10fed. Nhw a sefydlodd y Senedd hynaf yn y byd, yr Althing, yn y flwyddyn 930.
Roedd Gwlad yr Iâ yn annibynnol am dros 300 mlynedd, ond cyn hir daeth o dan reolaeth Norwy a Denmarc. Sefydlwyd rheolaeth cartref ym 1874, ac annibyniaeth ym 1918. Arhosodd brenin Denmarc, Christian X, yn frenin ar Wlad yr Iâ tan 1944 pan sefydlwyd gweriniaeth.


Daearyddiaeth[golygu | golygu cod]
Mae Gwlad yr Iâ ar smotyn poeth daearegol ar y Grib Canol-Iwerydd. Mae yna lawer o losgfynyddoedd, yn enwedig Hekla. Hyd heddiw mae llosgfynyddoedd yn cael eu creu— crëwyd ynys newydd Surtsey ar ôl ffrwydrad ar 14 Tachwedd 1963. Mae tua 10% o'r ynys o dan iâ, ac mae ei rhewlifoedd yn enwog ledled y byd. Mae gan y wlad lawer o geysir (gair Islandeg), ac mae ynni daearthermol yn rhoi dŵr poeth a gwres cartref rhad yn y trefi.
Mae mwyafrif y trefi ar lan y môr. Y prif drefi yw Reykjavík, Keflavík—lleoliad y maes awyr cenedlaethol— ac Akureyri.
Mae geneteg pobl Gwlad yr Iâ yn debyg ac yn unigryw hyd heddiw, gan nad oes llawer o fewnfudo wedi digwydd dros y canrifoedd. O ganlyniad mae gwyddonwyr ar draws y byd yn astudio pobl yr ynys er mwyn darganfod mwy am etifeddu genynnau.
Rhanbarthau[golygu | golygu cod]
Ceir wyth rhanbarth yng Ngwlad yr Iâ, yn bennaf er mwyn hwyluso trefniadaeth ystadegol ac o ran côd-post y wlad. Mae system gyfreithiol y llysoedd hefyd wedi'i sefydlu ar y drefn hon o wyth rhanbarth. Yn rhyfedd iawn, ni ddiffinir yr wyth rhanbarth yn ôl cyfraith y wlad ac nid oes iddynt drefn weinyddol fel sydd gan siroedd Cymru.
# | Cyfieithiad o'r enw | Enw mewn Islandeg |
Poblogaeth ddiweddaraf |
Arwynebedd (km²) |
Pobl./ Arwynebedd |
ISO 3166-2 | Canolfan weinyddol |
Rhanbarthau Gwlad yr Iâ |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Rhanbarth y Brifddinas | Höfuðborgarsvæði | 233,034 | 1,062 | 201.14 | IS-1 | Reykjavík | ![]() |
2 | Penrhyn y De | Suðurnes | 27,829 | 829 | 27.15 | IS-2 | Keflavík | |
3 | Rhanbarth y Gorllewin | Vesturland | 16,662 | 9,554 | 1.65 | IS-3 | Borgarnes | |
4 | Ffiords y Gorllewin | Vestfirðir | 6,883[1] | 9,409 | 0.73 | IS-4 | Ísafjörður | |
5 | Rhanbarth y Gogledd-orllewin | Norðurland vestra | 7,322 | 12,737 | 0.56 | IS-5 | Sauðárkrókur | |
6 | Rhanbarth y Gogledd-ddwyrain | Norðurland eystra | 30,600 | 21,968 | 1.33 | IS-6 | Akureyri | |
7 | Rhanbarth y Dwyrain | Austurland | 13,173 | 22,721 | 0.55 | IS-7 | Egilsstaðir | |
8 | Rhanbarth y De | Suðurland | 28,399 | 24,526 | 1.01 | IS-8 | Selfoss | |
Gwlad yr Iâ | Ísland | 364,260[2] | 102,806 | 3.23 | IS |
Siroedd[golygu | golygu cod]

Mae Gwlad yr Iâ yn cynnwys 23 sir neu sýslur:
* Árnessýsla | * Mýrasýsla | * Suður-Múlasýsla |
Economi[golygu | golygu cod]
- Prif: Economi Gwlad yr Iâ
Mae'r diwydiant pysgota yn bwysig iawn i'r economi. Mae 60% o enillion allforion y wlad a swyddi 8% o'r gweithlu yn dibynnu arno. Y prif allforion yw pysgod, alwminiwm a ferrosilicon.
Mae mwyafrif yr adeiladau wedi eu hadeiladu o goncrit gan fod mewnforio pren yn ddrud. Yn y 1990au dewisodd llywodraeth Gwlad yr Iâ amrywio'r economi drwy ganolbwyntio mwy ar ddiwydiannau gwneuthur a gwasanaeth, gyda datblygiadau ym miotechnoleg, gwasanaethau ariannol, a chynhyrchiad meddalwedd. Mae twristiaeth hefyd yn dod yn bwysicach.
-
Lleoliad Gwlad yr Iâ yn Ewrop
Trefi neu ddinasoedd Gwlad yr Iâ
Cyfrifiad y Wlad | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Safle | Rhanbarth | Pobl. | Safle | Rhanbarth | Pop. | ||||
![]() Reykjavík Kópavogur |
1 | Reykjavík | Höfuðborgarsvæðið | 139,875 | 11 | Vestmannaeyjar | Suðurland | 4,523 | Hafnarfjörður ![]() Akureyri |
2 | Kópavogur | Höfuðborgarsvæðið | 39,810 | 12 | Grindavík | Suðurnes | 364,260 | ||
3 | Hafnarfjörður | Höfuðborgarsvæðið | 30,568 | 13 | Ísafjörður | Vestfirðir | 2,620 | ||
4 | Akureyri | Norðurland eystra | 19,893 | 14 | Sauðárkrókur | Norðurland vestra | 2,574 | ||
5 | Keflavík | Suðurnes | 16,463 | 15 | Hveragerði | Suðurland | 3,196 | ||
6 | Garðabær | Höfuðborgarsvæðið | 18,891 | 16 | Álftanes | Höfuðborgarsvæðið | |||
7 | Mosfellsbær | Höfuðborgarsvæðið | 1,343 | 17 | Egilsstaðir | Austurland | 2,332 | ||
8 | Akranes | Vesturland | 7,411 | 18 | Húsavík | Norðurland eystra | 2,307 | ||
9 | Selfoss | Suðurland | 6,878 | 19 | Borgarnes | Vesturland | 1,962 | ||
10 | Seltjarnarnes | Höfuðborgarsvæðið | 4,674 | 20 | Höfn | Austurland | 2,389 |
- Prif: Rhanbarthau Gwlad yr Iâ
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
Dolenni allanol[golygu | golygu cod]
- (Saesneg) Iceland.org
- (Saesneg) The Trade Council of Iceland
|