Ynysoedd Ffaröe
 | |
 | |
| Math |
gwlad ymreolaethol o fewn Brenhiniaeth Denmarc, Etholaeth  |
|---|---|
|
| |
| Prifddinas |
Tórshavn |
| Poblogaeth |
52,154 |
| Sefydlwyd |
|
| Anthem |
Tú alfagra land mítt |
| Pennaeth llywodraeth |
Aksel V. Johannesen |
| Cylchfa amser |
UTC±00:00 |
| Iaith/Ieithoedd swyddogol |
Ffaröeg, Daneg |
| Daearyddiaeth | |
| Rhan o'r canlynol |
Brenhiniaeth Denmarc, Teyrnas Ddanaidd |
| Sir |
Brenhiniaeth Denmarc |
| Gwlad |
 Ynysoedd Ffaröe |
| Arwynebedd |
1,399 km² |
| Gerllaw |
Môr Norwy |
| Yn ffinio gyda |
Gwlad yr Iâ |
| Cyfesurynnau |
61.9699°N 6.8445°W |
| Gwleidyddiaeth | |
| Corff deddfwriaethol |
Løgting |
| Pennaeth y wladwriaeth |
Margrethe II |
| Pennaeth y Llywodraeth |
Aksel V. Johannesen |
 | |
| Arian |
Faroese króna |
| Cyfartaledd plant |
2.6 |
Ynysfor yng Ngogledd Ewrop rhwng Môr Norwy a Chefnfor yr Iwerydd yw'r Ynysoedd Ffaröe[1] (Ffaröeg: Føroyar, Daneg: Færøerne). Arwynebedd y tir yw 1400 km². Y brifddinas yw Tórshavn (neu Thorhavn), ar ynys Streymoy. Mae'r ynysoedd yn gorwedd tua hanner ffordd rhwng Norwy a Gwlad yr Iâ; yr ynysoedd agosaf i'r de yw Shetland.
Maen Ynysoedd Ffaröe yn dalaith hunanlywodraethol o Ddenmarc ers 1948 gan gymryd cyfrifoldeb am y rhan fwyaf o'u materion, ac eithrio amddiffyn a materion tramor.
Daearyddiaeth[golygu | golygu cod y dudalen]
Tórshavn yw'r brifddinas, ac mae ganddi boblogaeth o 19,000; yr ail ddinas yw Klaksvik sydd â phoblogaeth o tua 6,000. Mae trwch gweddill y boblogaeth wedi'i gwasgaru ymysg y pentrefi arfordirol. Mae pobl yn byw ar 17 o'r 22 ynys. Y prif ynysoedd yw Streymoy, Eysturoy, a Vágar. Mae'r rhan fwyaf o'r ynysoedd yn fryniog ac mae'r gweithgareddau amaethyddol yn gyfyngiedig i fagu defaid a thyfu tatws. Mae pysgota a phrosesu pysgod yn ddiwydiannau o bwys.
Ardal yr ynysoedd yw 1,399 cilomedr sgwâr (540 mi.sg), ac nid oes afonydd na llynnoedd o bwys. Mae 1,117 cilomedr (694 mi) o arfordir, ac nid oes ffin tirol gydag unrhyw wlad arall. Yr unig ynys fawr sydd heb drigolion arni yw Lítla Dímun.
Demograffeg[golygu | golygu cod y dudalen]
Cyrhaeddodd yr ynys boblogaeth o 50,000 am y tro cyntaf erioed yn ei hanes yng nghannol 2017.[2] Mae'r llywodraeth wedi ceisio delio gydag allfudo, yn enwedig allfudo menywod ifanc, a bydd nifer o ddynion yn canlyn gwragedd o Ynysoedd y Ffilipinau i fod i'w priodi.[3] Mae ymdrechion i geisio gymathu newydd-ddyfodiaid i iaith unigryw a diwylliant yr ynysoedd.[4]
Hanes[golygu | golygu cod y dudalen]
Daeth trigolion gwreiddiol yr ynysoedd yno adeg y Llychlynwyr; mae hanes y drefedigaeth i'w chael yn y Færeyinga Saga.
_mountains.JPG)
Diwylliant[golygu | golygu cod y dudalen]
Mae diwylliant yr ynysoedd yn hannu o olion o'r hen ddiwylliant Lychlynnol-Scandinafaidd wedi'u cymysgu â diwylliant draddodiadol ffermio a physgota cynhaliol.
Iaith gynhenid, a bellach prif iaith swyddogol yr ynys, ydyw'r Ffaröeg, iaith Germanaidd sy'n ymdebygu rhywfaint i'r Islandeg. Dethlir diwrnod nawddsant yr Ynysoedd, Ólavsøka ('Gwylnos Sant Olaff') ar 29 Gorffennaf. Ceir cyfres o ddigwyddiadau yn arwain at y diwrnod. Ar yr 29ain fe agorir Senedd y wlad: y Logting.
Ceir Coleg trydyddol a galwedigaethol, Glasir a Prifysgol Ynysoedd y Ffaröe ar yr ynysoedd, a Ffaroeg yw iaith gweinyddu ac addysgu'r sefydliadau yma gan fwyaf.
Gwleidyddiaeth[golygu | golygu cod y dudalen]
Ceir trafodaeth gyson ar ddatganoli a bud bwriad cynnal refferendwm ar annibyniaeth yn 2018 [5] ond ni ddaeth hyn i law. Serch hynny mae'r drafodaeth dros ragor o bwerau yn un byw.
Bu'r ynysoedd yn destun chwilfrydedd ac ysbrydoliaeth i genedlaetholwyr Albanaidd sydd eisiau annibyniaeth i'r Alban gan fod yn destun ffilm fer gan y newyddiadurwaig, Lesley Riddoch yn 2018.[6]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ Geiriadur yr Academi, "Faroe Islands, the Faroes".
- ↑ https://www.government.fo/en/news/news/the-population-of-the-faroe-islands-reaches-50-000/
- ↑ https://www.bbc.co.uk/news/magazine-39703486
- ↑ https://www.irishtimes.com/news/world/europe/faroe-islands-aim-to-avoid-europe-s-mistakes-on-immigration-1.3661921
- ↑ https://www.government.fo/en/news/news/referendum-on-faroese-constitution-to-be-held-on-25-april-2018/
- ↑ https://www.youtube.com/watch?v=5qinWJqgGMw&t=24s