Mecsico
| |||||
| Arwyddair: Dim | |||||
| Anthem: Himno Nacional Mexicano | |||||
 | |||||
| Prifddinas | Dinas Mecsico | ||||
| Dinas fwyaf | Dinas Mecsico | ||||
| Iaith / Ieithoedd swyddogol | Sbaeneg (de facto) | ||||
| Llywodraeth | Gweriniaeth | ||||
| • Arlywydd | Enrique Peña Nieto | ||||
| Annibyniaeth • Datganiad • Cydnabwyd |
oddi wrth Sbaen 16 Medi 1810 27 Medi 1821 | ||||
| Arwynebedd - Cyfanswm - Dŵr (%) |
1,972,550 km² (15fed) 2.5 | ||||
| Poblogaeth - Amcangyfrif 2006 - Cyfrifiad 2000 - Dwysedd |
108,700,000 (11fed) 100,349,766 55/km² (142fed) | ||||
| CMC (PGP) - Cyfanswm - Y pen |
Amcangyfrif 2005 $1191.674 biliwn (13fed) $10,186 (64fed) | ||||
| Indecs Datblygiad Dynol (2004) | 0.821 (53fed) – uchel | ||||
| Arian cyfred | Peso (MXN)
| ||||
| Cylchfa amser - Haf |
(UTC-5 i -8) | ||||
| Côd ISO y wlad | .mx | ||||
| Côd ffôn | +52
| ||||
Gwlad yng Ngogledd America yw Taleithiau Unedig Mecsico neu Mecsico (Sbaeneg: Mexico). Y gwledydd cyfagos yw'r Unol Daleithiau, Gwatemala a Belîs. Mae gan y wlad arfordir ar y Cefnfor Tawel yn y gorllewin; yn y dwyrain mae ganddi arfordir ar Gwlff Mecsico a Môr y Caribî. Mecsico yw'r wlad fwyaf gogleddol yn America Ladin. Y brifddinas yw Dinas Mecsico (Sbaeneg: Ciudad de Mexico), sy'n un o ddinasoedd mwyaf poblog y byd.
Daearyddiaeth[golygu | golygu cod y dudalen]
Mae Mecsico yn wlad fawr sy'n gorwedd rhwng y Cefnfor Tawel i'r gorllewin a Môr y Caribi i'r dwyrain. Yn y gogledd mae'n ffinio â thaleithiau Califfornia, Arizona, New Mexico a Texas yn ne'r Unol Daleithiau. Fel yn achos y taleithiau hynny, mae gogledd Mecsico yn wlad o fynyddoedd uchel (sierras), sych ac arfordiroedd Canoldirol. Mae'r mynyddoedd sy'n rhedeg trwy ganol y wlad yn ymffurfio'n ddwy gadwyn, sef y Sierra Madre Gorllewinol a'r Sierra Madre Dwyreiniol, gyda Llwyfandir Mecsico yn y canol. Yn y gorllewin ceir Gwlff Califfornia gyda'i fraich allanol Baja California. Yn y dwyrain ceir gwastadeddau sylweddol ar hyd yr arfordir ar Gwlff Mecsico. Yn y de eithaf mae'r tir yn culhau i ffurfio gwddw gyda bryniau a llosgfynyddoedd i'r gorllewin a gorynys Yucatan i'r dwyrain ar y ffin â Belîs a Gwatemala. Mae'r brifddinas, Dinas Mecsico, yn gorwedd ar ymyl ddeheuol Llwyfandir Mecsico.
Hanes[golygu | golygu cod y dudalen]
Roedd Mecsico yn gartref i wareiddiad y Maya rhwng yr 2g a'r 13g. Yn y cyfnod rhwng yr 8g a'r 12g flodeuodd diwylliant y Toltec. Olynwyd y gwareiddiadau cynnar hyn gan wareiddiad yr Azteciaid gyda'u prifddinas yn Tenochtitlán (safle Dinas Mecsico heddiw).
Yn 1521 goresgynwyd yr Azteciaid gan Hernán Cortés a'r Sbaenwyr a daeth Mecsico yn rhan o Sbaen Newydd. Dechreuodd yr ymgyrch am annibyniaeth ar Sbaen yn 1810. Erbyn 1821 roedd Mecsico yn wlad annibynnol. Roedd yn diriogaeth fwy sylweddol na'r wlad bresennol , yn cynnwys rhannau o dde'r Unol Daleithiau fel Texas a Califfornia. Arweinydd pwysicaf y wlad oedd Santa Anna. Collwyd y rhan fwyaf o'r tir hwnnw i'r Unol Daleithiau newydd, yn arbennig ar ôl Rhyfel Mecsico (1846-1848).
Rheolwyd y wlad gan Maximilian, Archddug Awstria am gyfnod byr (1864-1867), ond cafodd ei ladd yn 1867 a dilynodd cyfnod ansefydlog a arweiniodd at Chwyldro Mecsico pan ddiorseddwyd Porfirio Diaz gan Francisco Madera. Dyma gyfnod Zapata a Pancho Villa. Yn 1917 datganwyd gweriniaeth Mecsico.
Economi[golygu | golygu cod y dudalen]
Gweler hefyd[golygu | golygu cod y dudalen]
- Poner el Cuerpo, Sacar la Voz mudiad di-drais sy'n ceisio dod a swyl i ddiflaniad myfyrwyr.
