Abercastell
Pentref bychan ar fae Cwm Badau yw Abercastell, ar arfordir Sir Benfro hanner ffordd rhwng Tyddewi ac Abergwaun.
Dim ond ychydig o dai sydd yno heddiw, ond roedd yn harbwr bach digon prysur ym 1566. Yn ôl yr hynafiaethydd Richard Fenton, hwyliai llongau bach yn ôl ac ymlaen rhwng Abercastell a Bryste ddechrau'r bedwaredd ganrif ar bymtheg, yn cludo menyn ac ŷd ar eu ffordd allan ac yn cludo nwyddau cyffredinol ar eu ffordd yn ôl. Yn ddiweddarach ceirch a allforid a glo carreg (anthracite) a fewnforid. Llosgid calch yn yr hen odyn sydd i'w weld yn yr harbwr o hyd.
Hanner milltir o'r pentref mae Carreg Samson, un o'r cromlechi gorau yng Nghymru. Dywedir fod bys Samson wedi'i gladdu ar Ynys-y-castell ger yr harbwr.
Ar 15 Mehefin 1876 glaniodd Alfred Johnson yn Abercastell yn ei gwch ugain troedfedd y Centennial ar ôl hwylio ar ei ben ei hun yr holl ffordd dros Fôr yr Iwerydd, y dyn cyntaf i gyflawni'r gamp honno.
Abercastell · Abercuch · Aberdaugleddau · Abereiddi · Abergwaun · Aberllydan · Amroth · Angle · Arberth · Begeli · Y Beifil · Blaen-y-ffos · Boncath · Bosherston · Breudeth · Bridell · Brynberian · Burton · Caeriw · Camros · Cas-blaidd · Cas-fuwch · Cas-lai · Cas-mael · Cas-wis · Casmorys · Casnewydd Bach · Castell Gwalchmai · Castell-llan · Castellmartin · Cilgerran · Cilgeti · Cil-maen · Clunderwen · Clydau · Cold Inn · Cosheston · Creseli · Croes-goch · Cronwern · Crymych · Crynwedd · Cwm yr Eglwys · Dale · Dinas · Dinbych-y-pysgod · Doc Penfro · East Williamston · Eglwyswen · Eglwyswrw · Felindre Farchog · Felinganol · Freshwater East · Freystrop · Y Garn · Gumfreston · Hasguard · Herbrandston · Hermon · Hook · Hundleton · Hwlffordd · Jeffreyston · Johnston · Little Haven · Llanbedr Felffre · Llandudoch · Llandyfái · Llandysilio · Llanddewi Efelffre · Llanfyrnach · Llangolman · Llangwm · Llanhuadain · Llanisan-yn-Rhos · Llanrhian · Llanstadwel · Llan-teg · Llanwnda · Llanychaer · Maenclochog · Maenorbŷr · Maenordeifi · Maenorowen · Maiden Wells · Marloes · Martletwy · Mathri · Y Mot · Mynachlog-ddu · Nanhyfer · Neyland · Niwgwl · Nolton · Parrog · Penalun · Penfro · Pentre Galar · Pont Canaston · Pont Fadlen · Pontfaen · Porth-gain · Redberth · Reynalton · Rhos-y-bwlch · Rudbaxton · Rhoscrowdder · Rhosfarced · Sain Ffrêd · St. Florence · Saundersfoot · Scleddau · Slebets · Solfach · Spittal · Y Stagbwll · Star · Stepaside · Tavernspite · Tegryn · Thornton · Tiers Cross · Treamlod · Trecŵn · Tredeml · Trefaser · Trefdraeth · Trefelen · Trefgarn · Trefin · Treglarbes · Tregroes · Treletert · Tremarchog · Tyddewi · Waterston · Uzmaston · Wdig · Yerbeston
