1865 yng Nghymru
Mae'r erthygl hon yn ymwneud ag arwyddocâd penodol y flwyddyn 1865 i Gymru a'i phobl .
Deiliaid
[golygu | golygu cod]Digwyddiadau
[golygu | golygu cod]
- John Mather Jones yn prynu Y Drych papur cymraeg yr Unol Daleithiau gan John William Jones [1]
- 28 Mai — Y Mimosa yn hwylio gyda'r fintai gyntaf o ymfudwyr Cymreig i Batagonia.[2]
- 5 Ionawr — Mae Rheilffordd Ffestiniog yn agor yn swyddogol i deithwyr, y rheilffordd gul gyntaf yn Ynysoedd Prydain i wneud hynny.[3]
- 14 Ionawr — Mae stemar badlo Cydffederal Americanaidd, Lelia, yn suddo oddi ar arfordir gogledd Cymru, gan golli deunaw o fywydau.[4]
- 14 Ebrill
- Agoriad y Pier Aberystwyth, a adeiladwyd gan Eugenius Birch ar gost o £ 13,600.[5]
- Mae stemar padlo Great Empress yn gwrthdaro â Phier Biwmares.[6]
- Mai
- Agor Rheilffordd Tal-y-llyn.
- Mae cangen o Urdd Ddyngarol Cymdeithas Gyfeillgar Gwir Iforiaid yn cael ei sefydlu a'i chofrestru yn Nhregolwyn.
- 10 Mehefin — Agor Doc Penarth.
- 28 Gorffennaf — Sefydlwyd tref Puerto Madryn a Gwladfa Batagonia gan Michael D. Jones.
- 9 Medi — Y cyntaf o bymtheg marwolaeth yn yr unig achos o dwymyn felen erioed i ddigwydd ym Mhrydain, yn Abertawe.
- 29 Tachwedd — Dau ddyn yn marw pan fydd trên glo yn disgyn i Ddoc y Gogledd yn Abertawe.
- Mae Francis Kilvert yn cael ei benodi yn gurad Cleiro yn Sir Faesyfed.
- Gwerthu ystâd Pwllcrochan, gan arwain at ddatblygiad Bae Colwyn.
- Mae Robert Jones Derfel yn ymddeol o'r weinidogaeth ac yn sefydlu siop lyfrau a gwasg Cymraeg ym Manceinion.
Y Celfyddydau
[golygu | golygu cod]Llyfrau newydd
[golygu | golygu cod]
Cymraeg
[golygu | golygu cod]- John Thomas (Ifor Cwmgwys) — Diferion Meddyliol [7]
- Lewis William Lewis (Llew Llwyfo) — Troadau yr Olwyn[8]
- Morris Davies — Cofiant Ann Griffiths[9]
- John Evans (I. D. Ffraid) — Coll Gwynfa (cyfieithiad o Paradise Lost Milton)[10]
- John Ceiriog Hughes — Y Bardd a'r Cerddor[11]
- John Jones (Mathetes) — Pregeth i Fyfyrwyr Coleg Hwlffordd ...
- John Thomas (Ifor Cwmgwys) — Diferion Meddyliol[12]
- William Roberts — Y Pechod o esgeuluso Moddion Gras[13]
- John Jones, Aberdâr — Chwech o Bregethau[14]
Robert Jones, Llanllyfni — Gemau Duwinyddol [15]
Saesneg
[golygu | golygu cod]- Hubert Lewis — Principles of Equity Drafting[16]
- John Rowland (Giraldus) — Caermarthenshire Monumental Inscriptions
Cernyweg
[golygu | golygu cod]- Robert Williams — Lexicon Cornu-Britannicum[17]
Cerddoriaeth
[golygu | golygu cod]- John Williams (Glanmor) — Carolau gan Brif Feirdd Cymru a'i Phrydyddion [18]
- William Aubrey Williams (Gwilym Gwent) — cantawd, Y Mab Afradlon.[19]
- Sarah Jane Rees (Cranogwen) — can Y Fodrwy Briodasol[20]
Gwobrau
[golygu | golygu cod]- Lewis William Lewis (Llew Llwyfo) sy'n ennill y gadair yn Eisteddfod Genedlaethol Aberystwyth.
Celf gweledol
[golygu | golygu cod]- Thomas Brigstocke yn arddangos 16 o ddarluniau yn yr Academi Brenhinol yn Llundain [21]
Chwaraeon
[golygu | golygu cod]- Awst - Sefydlu Clwb Criced Treforys.
Genedigaethau
[golygu | golygu cod]_NLW3363733.jpg)
- Chwefror — William Thelwall Thomas, llawfeddyg (m 1927)[22]
- 2 Chwefror - Henry Davies, cricedwr (m 1934)[23]
- 23 Chwefror — William George, cyfreithiwr a gŵr cyhoeddus (m 1967)[24]
- 28 Chwefror - Arthur Symons, bardd a beirniad (m 1945)[25]
- 9 Mawrth — John Thickens, gweinidog (MC), hanesydd ac awdur (m 1952)[26]
- 13 Ebrill — John Daniel Jones, gweinidog gyda'r Annibynwyr (m 1942)[27]
- 30 Ebrill - Max Nettlau, hanesydd Almaenig a dysgwr Cymraeg (m 1944)
- 15 Mai — James Ifano Jones, llyfrgellydd a llyfryddwr (m 1955)[28]
- 17 Mai — Benjamin Jones, canghellor eglwys gadeiriol Bangor (m 1953)[29]
- 18 Mehefin — Evan Isaac, gweinidog Wesleaidd (m 1938) [30]
- 8 Awst — Owen Williams, gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd a llenor (m 1928)
- 17 Awst — David James (Defynnog), athro, addysgydd a threfnydd Ysgolion haf, ac awdur (m 1928)[31]
- 5 Medi — Arthur Simon Thomas (Anellydd) , clerigwr a llenor (m 1935)[32]
- 8 Medi — William Tudor Jones, gweinidog Undodaidd ac athronydd (m 1946)[33]
- 23 Medi — William Brace, arweinydd llafur ac aelod seneddol (m 1947) [34]
- Hydref — Jack Doughty, pêl-droediwr (m 1937)[35]
- 8 Hydref — Owen (gaianydd) Williams, gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd a llenor[36]
- 15 Hydref — Syr Ewen John Maclean, Athro cyntaf obstetreg a gynecoleg yn Ysgol Feddygol Genedlaethol Cymru (m 1953)[37]
- 16 Hydref — Thomas Isfryn Hughes, gweinidog Wesleaidd; (m 1942)[38]
- 20 Hydref — Rhys Rhys-Williams Barwnig cyntaf creadigaeth 1918 a barnwr (m 1955)[39]
- 16 Tachwedd — John Young Evans, gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd ac athro yng ngholeg Trefeca ac wedi hynny yng ngholeg diwinyddol, Aberystwyth (m 1941)[40]
- Rhagfyr - Richard Bagnall-Oakeley, bwasaethwr Olympaidd (m 1947)[41]
- 12 Rhagfyr — Syr Ernest Nathaniel Bennett, Aelod Seneddol Caerdydd Canolog[42]
- 16 Rhagfyr - George Rowles, chwaraewr rygbi rhyngwladol (m 1922)[43]
- 27 Rhagfyr — Richard Ellis, llyfrgellydd a llyfryddwr (m 1928) [44]
- dyddiad ansicr
Marwolaethau
[golygu | golygu cod].jpg)
- 9 Ionawr — Owen Evans, gweinidog Undodaidd ac ysgolfeistr (g 1808)[50]
- 21 Chwefror — Stapleton Cotton, Ardalydd 1af Combermere, cadlywydd a gwleidydd (g 1773)[51]
- 2 Mawrth — Richard Lewis, awdur (g 1817)[52]
- 21 Mawrth — William Rowlands (Gwilym Lleyn), gweinidog gyda'r Wesleiaid (g 1802)[53]
- 29 Mawrth — John Jones (Pyll), argraffydd, cyhoeddwr a bardd (g 1786)[54]
- 23 Ebrill — Thomas Williams, meddyg a gwyddonydd (g 1819)
- 26 Ebrill — William Williams, gwleidydd, cynigydd yr angen am adroddiad i addysg yng Nghymru a arweiniodd at Frad y Llyfrau Gleision (g 1788)[55]
- 27 Ebrill — John Evans, glöwr (g tua 1792) [56]
- 29 Ebrill — Thomas Evans (Telynog), bardd (g 1840)[57]
- 1 Mai — Isaac Williams, bardd, diwinydd a darlithydd (g 1802)[58]
- 2 Mai — Syr David Davies, meddyg (g 1792)[59]
- 23 Mai — Thomas Williams (Soranus,) 1meddyg a gwyddonydd (g 1818)[60] )
- 26 Gorffennaf — Caleb Morris, gweinidog gyda'r Annibynwyr (g 1800)[61]
- 2 Awst — William Owen, cerddor (g 1830)[62]
- 10 Awst — Hugh Pugh, capten llong, testun y gan Fflat Huw Puw (g 1794)[63]
- 28 Medi — John Lloyd Vaughan Watkins, Aelod Seneddol Aberhonddu
- 22 Tachwedd — Rees Howell Gronow, sgrifennwr atgofion (g 1794)[64]
- Dyddiad ansicr
- Richard Williams (Dic Dywyll), baledwr (g 1790)
- Edward Mills, darlithydd ac ysgrifennwr ar wyddoniaeth (g 1802)[65]
- Mary Adams, bonheddwraig (g 1776)
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "JONES, JOHN MATHER (1826 — 1874), Utica, U.D.A., perchennog Y Drych | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ Abraham Matthews (1894). Hanes y Wladfa Gymreig yn Patagonia. Harvard University. Mills ac Evans.
- ↑ "PORTMADOC - The North Wales Chronicle and Advertiser for the Principality". Kenmuir Whitworth Douglas. 1865-01-07. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "WRECK OF THE STEAMER LELIA - Monmouthshire Merlin". Charles Hough. 1865-01-21. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "NEW PROMENADE PIER - The Aberystwith Observer". David Jenkins. 1865-09-23. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "BEAUMARIS - The North Wales Chronicle and Advertiser for the Principality". Kenmuir Whitworth Douglas. 1865-04-15. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ Jenkins, R. T., (1953). THOMAS, JOHN ('Ifor Cwmgwys'; 1813 - 1866), bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ "LEWIS, LEWIS WILLIAM (' Llew Llwyfo '; 1831 - 1901), bardd, nofelydd, a newyddiadurwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ Jenkins, R. T., (1953). DAVIES, MORRIS (1796 - 1876), llenor, awdurdod ar emynyddiaeth, a cherddor. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ Roberts, W. Ll., (1953). EVANS, JOHN (1814 - 1875), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, a ddaeth yn adnabyddus fel ' I. D. Ffraid ' ac ' Adda Jones '.. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ Celtic Culture: A-Celti. ABC-CLIO. 2006. t. 940. ISBN 978-1-85109-440-0.
- ↑ Y Bywgraffiadur Cymreig hyd 1940. Paratowyd dan nawdd Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion. Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion. 1953. t. 1064.
- ↑ Evans, Edward C. (1890). Cofiant a phregethau y diweddar barchedig William Roberts. Utica, N.Y., T. J. Griffiths, argraffydd.
- ↑ "JONES, JOHN (1802 - 1863), gweinidog Undodaidd ac ysgolfeistr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ Roberts, G. T., (1953). JONES, ROBERT (1806 - 1896), Llanllyfni, gweinidog gyda'r Bedyddwyr ac awdur. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ Lewis, Hubert (1865). Principles of equity drafting: with an appendix of forms. OCLC 60727861.
- ↑ Lexicon cornu-britannicum : a dictionary of the ancient Celtic language of Cornwall by Williams, Robert, 1810-1881
- ↑ "WILLIAMS, JOHN (' Glanmor '; 1811 - 1891), clerigwr a hynafiaethydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "WILLIAMS, WILLIAM AUBREY (' Gwilym Gwent '; 1834 - 1891), cerddor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ Davies, W. Ll., (1953). REES, SARAH JANE (' Cranogwen '; 1839 - 1916), ysgolfeistres, bardd, golygydd, a sefydlydd 'Merched y De'. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ Ellis, M., (1953). BRIGSTOCKE, THOMAS (1809 - 1881), arlunydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ "THOMAS, WILLIAM THELWALL (1865 - 1927), llawfeddyg | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "Henry Davies profile and biography, stats, records, averages, photos and videos". ESPNcricinfo (yn Saesneg). Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "GEORGE, WILLIAM (1865 - 1967), cyfreithiwr a gwr cyhoeddus | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "Symons, Arthur William (1865–1945), literary scholar and author". Oxford Dictionary of National Biography (yn Saesneg). doi:10.1093/ref:odnb/36400. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "THICKENS, JOHN (1865 - 1952), gweinidog (MC), hanesydd ac awdur | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "JONES, JOHN DANIEL (1865 - 1942), gweinidog gyda'r Annibynwyr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "JONES, JAMES IFANO (1865 - 1955); llyfrgellydd a llyfryddwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "JONES, BENJAMIN (1865 - 1953), canghellor eglwys gadeiriol Bangor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ Davies, E. T., (1953). ISAAC, EVAN (1865 - 1938), gweinidog Wesleaidd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ "JAMES, DAVID (' Defynnog '; 1865 - 1928), athro, addysgydd a threfnydd Ysgolion haf, ac awdur | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "THOMAS, ARTHUR SIMON (' Anellydd '; 1865 - 1935), clerigwr a llenor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ Davies, D., (1970). JONES, WILLIAM TUDOR (1865 - 1946), gweinidog Undodaidd ac athronydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ Griffiths, G. M., (1970). BRACE, WILLIAM (1865 - 1947), arweinydd llafur ac aelod seneddol. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ eu football John "Jack" Doughty adalwyd 8 Ebrill 2021
- ↑ "WILLIAMS, OWEN (GAIANYDD) (1865 - 1928), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd a llenor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "MACLEAN, Syr EWEN JOHN (1865-1953), Athro cyntaf obstetreg a gynecoleg yn Ysgol Feddygol Genedlaethol Cymru | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ HUGHES, THOMAS ISFRYN (1865 - 1942), gweinidog Wesleaidd; Y Bywgraffiadur adalwyd 8 Ebrill 2021
- ↑ "RHYS-WILLIAMS, Syr, RHYS (1865-1955), BARWNIG cyntaf creadigaeth 1918 a barnwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ Edwards, G. A., (1970). EVANS, JOHN YOUNG (1865 - 1941), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd ac athro yng ngholeg Trefeca ac wedi hynny yng ngholeg diwinyddol, Aberystwyth. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ Olympedia Richard Bagnall-Oakeley adalwyd 08 Ebrill 2021
- ↑ Bennett, Sir Ernest Nathaniel. Who's Who
- ↑ George Rowles' Wales cap returned to Penarth RFC. Penarth Times 21 Tachwedd 2018 adalwyd 8 Ebrill 2021
- ↑ ELLIS, RICHARD (1865 - 1928), llyfrgellydd a llyfryddwr. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ HUGHES, JOHN EVAN (1865 - 1932), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd a golygydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ Richard Marks Garrett ESPN Scrum[dolen farw] Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ Albert Hybart ESPN Archifwyd 2022-06-10 yn y Peiriant Wayback Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ Shury, Alan; Landamore, Brian (2005). The Definitive Newton Heath F.C. SoccerData. p. 69. ISBN 1-899468-16-1.
- ↑ Samuel, Bill (2009). The Complete Wales FC 1876–2008. Soccer Books. tud. 11–12. ISBN 978-1-86223-176-4.
- ↑ "EVANS, OWEN (1808 - 1865); gweinidog Undodaidd ac ysgolfeistr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ Jenkins, R. T., (1953). COTTON, Syr STAPLETON, (1773 - 1865), 6ed barwnig, wedyn is-iarll 1af Combermere, maeslywydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ "LEWIS, RICHARD (1817 - 1865), awdur | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "ROWLANDS, WILLIAM (' Gwilym Lleyn '; 1802 - 1865), gweinidog Wesleaidd a llyfryddwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "JONES, JOHN (1786 - 1865), argraffydd a dyfeisiwr | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ Williams, D., (1953). WILLIAMS, WILLIAM (1788 - 1865), aelod seneddol. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ Y Cymro, 25ain Medi, 1979
- ↑ Morgan, W. T., (1953). EVANS, THOMAS (' Telynog '; 1840 - 1865), bardd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ Jenkins, D., (1953). WILLIAMS, ISAAC (1802 - 1865), clerigwr, bardd, a diwinydd. Y Bywgraffiadur Cymreig. Adferwyd 8 Ebr 2021
- ↑ "DAVIES, Syr DAVID (1792 - 1865), meddyg | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "WILLIAMS, THOMAS (Soranus, 1818-1865), meddyg a gwyddonydd | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "MORRIS, CALEB (1800 - 1865), gweinidog Annibynnol | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "OWEN, WILLIAM (1830 - 1865), cerddor | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "PUGH, HUGH (1794/5 - 1865), capten llong | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "GRONOW, REES HOWELL (1794 - 1865), sgrifennwr atgofion | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
- ↑ "MILLS, EDWARD (1802 - 1865), darlithiwr ac ysgrifennwr ar wyddoniaeth | Y Bywgraffiadur Cymreig". bywgraffiadur.cymru. Cyrchwyd 2021-04-08.
Rhestrau'r 19eg Ganrif yng Nghymru
1800au: 1800 1801 1802 1803 1804 1805 1806 1807 1808 1809 - 1810au: 1810 1811 1812 1813 1814 1815 1816 1817 1818 1819 - 1820au: 1820 1821 1822 1823 1824 1825 1826 1827 1828 1829 - 1830au: 1830 1831 1832 1833 1834 1835 1836 1837 1838 1839 - 1840au: 1840 1841 1842 1843 1844 1845 1846 1847 1848 1849 - 1850au: 1850 1851 1852 1853 1854 1855 1856 1857 1858 1859 - 1860au: 1860 1861 1862 1863 1864 1865 1866 1867 1868 1869 - 1870au: 1870 1871 1872 1873 1874 1875 1876 1877 1878 1879 - 1880au: 1880 1881 1882 1883 1884 1885 1886 1887 1888 1889 - 1890au: 1890 1891 1892 1893 1894 1895 1896 1897 1898 1899