Baner Wganda
Mabwysiadwyd baner Wganda (neu Uganda yn y sillafiad Saesneg; a'r iaith Luganda un i brif ieithoedd frodorol y wlad: Bendera ya Uganda) ar 9 Hydref 1962, y dyddiad y daeth Wganda yn annibynnol o'r Deyrnas Unedig. Mae'n cynnwys chwe band llorweddol cyfartal o ddu (top), melyn, coch, du, melyn, a choch (gwaelod); mae disg gwyn wedi'i arosod yn y canol ac yn dangos y symbol cenedlaethol, craen llwyd wedi'i goroni, sy'n wynebu'r ochr y mast.
Yn ystod y cyfnod trefedigaethol, defnyddiodd y Prydain faner y Blue Ensign gyda'r arfbais drefedigaethol, fel y rhagnodwyd yn rheoliadau 1865. Roedd gan Buganda, y teyrnasoedd mwyaf traddodiadol yn nhalaith Wganda, ei faner ei hun.[1] Fodd bynnag, er mwyn osgoi ymddangos fel petai'n rhoi blaenoriaeth i un rhanbarth o'r coloni dros unrhyw un arall, dewisodd awdurdodau trefedigaethol Prydain arwyddlun y craen i'w ddefnyddio ar y silwair glas a baneri swyddogol eraill.[2]
Hanes
[golygu | golygu cod]Pan benderfynodd Blaid Ddemocrataidd y wlad, cynigiwyd cynllun ar gyfer y faner. Roedd ganddi streipiau fertigol o wyrdd-glas-wyrdd, wedi'u gwahanu gan streipiau melyn culach, ac yn y canol roedd silwét craen felen. Ar ôl i'r blaid golli'r etholiadau cenedlaethol ar 25 Ebrill 1962 gwrthododd blaid Cyngres Pobl Wganda (UPC) a oedd newydd ei hethol y cynllun blaenorol ac yn hytrach cynigiodd y cynllun presennol. Roedd wedi'i seilio ar faner UPC - trotor yn cael stribedi llorweddol o goch, melyn a du. Cymeradwyodd y weinyddiaeth Brydeinig y dyluniad hwn cyn annibyniaeth y wlad. Dyluniwyd y faner gan Weinidog Cyfiawnder Wganda, Grace Ibingira.[2]
Cafodd y faner wreiddiol, a wnaed ym 1962, ei chymryd gan yr Arlywydd Idi Amin i Libya ac yn ddiweddarach Sawdi Arabia ar ôl ei ddyddodiad yn 1979. Ers hynny mae wedi bod ar goll, ond mae llywodraeth Wganda wedi gofyn i lywodraeth Sawdi helpu ei ddychwelyd.[3]
Symbolaeth
[golygu | golygu cod]Mae'r tri lliw yn cynrychioli pobl Affricanaidd (du), heulwen Affrica (melyn), a brawdoliaeth Affricanaidd (coch yw'r lliw gwaed, y mae pob Affricanwr yn gysylltiedig â nhw).[4] Mae craen y goron llwyd yn chwedlonol am ei natur ysgafn ac roedd hefyd yn fathodyn milwrol milwyr Wganda yn ystod rheol Prydain. Mae coes uwch y craen yn symbol o symudiad blaengar y wlad.[5]
Baneri Cenedlaethol eraill hen a chyfredol
[golygu | golygu cod]-
Ystondord Arlywydd Wganda
-
Baner Awyrlu Wganda
Baneri rhanbarthol a llwythol Wganda
[golygu | golygu cod]-
Baner Teyrnas Bunyoro, Wganda
-
Baner Teyrnas Busoga, Wganda
-
Baner Teyrna Toro (weithiau Tooro), Wganda
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "Buganda (Uganda)". FOTW Flags Of The World website. Cyrchwyd 31 Awst 2015.
- ↑ 2.0 2.1 "flag of Uganda". Encyclopædia Britannica. Cyrchwyd 14 Medi 2014.
- ↑ https://www.crwflags.com/fotw/flags/ug.html#sn
- ↑ Uganda yn Flags of the World
- ↑ "Uganda National Symbols". Uganda Mission. Cyrchwyd 14 September 2014.
Dolenni allanol
[golygu | golygu cod]- Wganda gan Flags of the World
- Baner Wganda
- Vexilla-Mundi Archifwyd 2006-03-23 yn y Peiriant Wayback