1 Ionawr
| Enghraifft o'r canlynol | pwynt mewn amser mewn perthynas ag amserlen gylchol, diwrnod yng Nghalendr Gregori  |
|---|---|
| Math | Blwyddyn Newydd, 1st, diwrnod cynta'r flwyddyn |
| Rhan o | Ionawr |
| Rhagflaenwyd gan | January 0 |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
| << Ionawr >> | ||||||
| Ll | Ma | Me | Ia | Gw | Sa | Su |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | ||
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | ||
| 2020 | ||||||
| Rhestr holl ddyddiau'r flwyddyn | ||||||
1 Ionawr yw'r dydd 1af o'r flwyddyn yng Nghalendr Gregori. Erys 364 diwrnod arall hyd ddiwedd y flwyddyn (365 mewn blynyddoedd naid). Ceir erthygl ar wahân ar Ddydd Calan a chalennig.
Digwyddiadau[golygu | golygu cod]
.jpg)
- 193 - Pertinax yn dod yn Ymerawdwr Rhufain.
- 1136 - Enillodd y Cymry, dan arweinyddiaeth Hywel ap Maredudd, arglwydd lleol yng ngorllewin Brycheiniog, fuddugoliaeth drawiadol dros luoedd arglwyddi Normanaidd Gŵyr ar safle rhwng Llwchwr ac Abertawe.
- 1502 - Darganfod safle presennol Rio de Janeiro.
- 1515 - Ffransis I yn dod yn frenin Ffrainc.
- 1772 - Rhyddhawyd sieciau teithio am y tro cyntaf erioed, yn Llundain.
- 1801 - Iwerddon yn ymuno â Phrydain Fawr.
- 1804 - Annibyniaeth Haiti.
- 1814 - Cyhoeddwyd y rhifyn cyntaf Seren Gomer.
- 1839 - Darganfyddir Ynys Bouvet.
- 1901 - Daw Awstralia yn wlad hunanlywodraethol.
- 1912 - Sefydlu Gweriniaeth Tsieina.
- 1926 - Mae Twrci yn dechrau defnyddio'r Calendr Gregoraidd.
- 1940 - Priodas Harold Wilson a Mary Baldwin
- 1956 - Annibyniaeth Swdan.
- 1959 - Fidel Castro yn dod yn arweinydd Ciwba.
- 1962 - Annibyniaeth Samoa.
- 1966 - Cyflwynir doler Awstralia.
- 1972 - Daeth Kurt Waldheim yn Ysgrifennydd Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig.
- 1973 - Ymunodd Denmarc, y Deyrnas Unedig a Gweriniaeth Iwerddon a'r Undeb Ewropeaidd.
- 1981
- Mae Gweriniaeth Palaw yn cael ei chreu.
- Ymunodd Groeg a'r Undeb Ewropeaidd.
- 1982 - Daeth Javier Pérez de Cuéllar yn Ysgrifennydd Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig.
- 1984 - Annibyniaeth Brwnei.
- 1986 - Ymunodd Sbaen a Portiwgal a'r Undeb Ewropeaidd.
- 1992 - Daeth Boutros Boutros-Ghali yn Ysgrifennydd Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig.
- 1993 - Sefydlwyd y Weriniaeth Tsiec a'r Weriniath Slofac yn wledydd ar wahân.
- 1995 - Ymunodd Awstria, y Ffindir a Sweden a'r Undeb Ewropeaidd.
- 1997 - Daeth Kofi Annan yn Ysgrifennydd Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig.
- 2002 - Roedd deuddeg o aelod wledydd yr Undeb Ewropeaidd yn mabwysiaduarian cyfred yr Ewro.
- 2003 - Luiz Inácio Lula da Silva yn dod yn Arlywydd Brasil.
- 2007
- Ymunodd Rwmania a Bwlgaria a'r Undeb Ewropeaidd.
- Slofenia sy'n mabwysiadu'r Ewro.
- Daeth Ban Ki-moon yn Ysgrifennydd Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig.
- 2008 - Cyprus a Malta yn mabwysiadu'r Ewro.
- 2009
- Slofacia sy'n mabwysiadu'r Ewro.
- Mae priodas o'r un rhyw yn dod yn gyfreithiol yn Norwy.
- 2011
- Estonia sy'n mabwysiadu'r Ewro.
- Dilma Rousseff yn dod yn Arlywydd Brasil.
- 2014 - Latfia sy'n mabwysiadu'r Ewro.
- 2015 - Lithwania sy'n mabwysiadu'r Ewro.
- 2017 - Daeth António Guterres yn Ysgrifennydd Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig.
- 2019
- Mae priodas o'r un rhyw yn dod yn gyfreithiol yn Awstria.
- Jair Bolsonaro yn dod yn Arlywydd Brasil.
- 2021 - Pandemig COVID-19: Mae nifer achosion COVID-19 yn yr Unol Daleithiau yn cyrraedd 20,000,000.
- 2022 - Angladd o Desmond Tutu.
- 2023
- Croatia sy'n mabwysiadu arian cyfred yr Ewros ac yn ymuno a Chytundeb Schengen.
- Lula da Silva yn dod yn Arlywydd Brasil am yr eildro.
- 2024
- Mae'r Aifft, Ethiopia, Iran, Sawdi Arabia a'r Emiradau Arabaidd Unedig yn ymuno a'r grwp BRICS.
- Gweriniaeth Artsakh yn diddyrnu.
- Mae priodas o'r un rhyw yn dod yn gyfreithol yn Estonia.
- Mae daeargryn maint 7.5 yn taro penrhyn Noto, Japan, gan ladd 222 o bobl.
Genedigaethau[golygu | golygu cod]
.jpg)
- 765 - Ali al-Rida, imam Shia (m. 818)
- 1431 - Pab Alecsander VI (m. 1503)
- 1449 - Lorenzo de' Medici, gwleidydd (m. 1492)
- 1484 - Ulrich Zwingli, diwygiwr crefyddol (m. 1531)
- 1723 - Goronwy Owen, bardd (m. 1769)
- 1735 - Paul Revere, gof arian a gwladgarwr o Americanwr (m. 1818)
- 1854 - Syr James George Frazer, anthropolegydd (m. 1941)
- 1863 - Pierre de Coubertin, pedagogydd a hanesydd (m. 1937)
- 1879
- Ernest Jones, seiciatrydd (m. 1958)
- E. M. Forster, nofelydd (m. 1970)
- 1894 - Satyendra Nath Bose, ffisegydd a mathemategydd (m. 1974)
- 1895 - J. Edgar Hoover, cyfarwyddwr yr FBI (m. 1972)
- 1900 - Aniela Cukier, arlunydd (m. 1944)
- 1903 - Horace Evans, meddyg (m. 1963)
- 1906 - Giovanni D'Anzi, cyfansoddwr a chanwr (m. 1974)
- 1909 - Stepan Bandera, gwleidydd (m. 1959)
- 1919 - J. D. Salinger, awdur (m. 2010)
- 1920 - Basil L. Plumley, milwr (m. 2012)
- 1923
- Valentina Cortese, actores (m. 2019)
- Ilda Reis, arlunydd (m. 1998)
- 1925 - Kossa Bokchan, arlunydd (m. 2009)
- 1926 - Conxa Sisquella i Planas, arlunydd (m. 1996)
- 1927 - Maurice Béjart, canwr a choreograffydd (m. 2007)
- 1933
- Waichiro Omura, pêl-droediwr (m. ?)
- Joe Orton, dramodydd (m. 1967)
- 1938 - Frank Langella, actor
- 1946 - Roberto Rivellino, pêl-droediwr
- 1956 - Christine Lagarde, gwleidydd
- 1969 - Verne Troyer, actor (m. 2018)
- 1970 - Stephen Kinnock, gwleidydd
- 1972 - Lilian Thuram, pêl-droediwr
- 1986 - Victoria Amelina, nofelydd (m. 2023)
- 1992 - Jack Wilshere, pêl-droediwr
Marwolaethau[golygu | golygu cod]
- 1515 - Louis XII, brenin Ffrainc, 52
- 1716 - William Wycherley, dramodydd, 75
- 1748 - Johann Bernoulli, meddyg, mathemategydd, ffisegydd a gwyddonydd, 80
- 1766 - James Francis Edward Stuart, 77
- 1782 - Johann Christian Bach, cyfansoddwr, 46
- 1894 - Heinrich Rudolf Hertz, ffisegydd, 36
- 1944 - Edwin Lutyens, pensaer, 74
- 1953 - Hank Williams, canwr, 29
- 1968 - Sara-Lisa Ryd, arlunydd, 49
- 1972 - Maurice Chevalier, canwr ac actor, 83
- 1979 - Frank Soskice, gwleidydd, 76
- 1983 - Maria Rudnitskaya, arlunydd, 66
- 1988 - Hiroaki Sato, pel-droediwr, 55
- 1992 - Grace Hopper, gwyddonydd, 85
- 1994 - Cesar Romero, actor, 86
- 1995 - Fred West, llofrudd cyfresol, 53
- 1996 - Conxa Sisquella i Planas, arlunydd, 70
- 1998 - Helen Wills, chwaraewraig tenis, 92
- 2001 - Ray Walston, actor, 86
- 2008 - Aled Rhys Wiliam, ysgolhaig, darlledwr a bardd, 81
- 2009 - Helen Suzman, actifydd a gwleidydd, 91
- 2010 - Claire Meunier, arlunydd, 81
- 2013
- Christopher Martin-Jenkins, cyflwynydd, 67
- Patti Page, cantores, 85
- Phyllis Wiener, arlunydd, 91
- 2015
- Mario Cuomo, gwleidydd, 82
- Boris Morukov, gofodwr, 64
- 2016 - Fazu Alieva, cantores, 83
- 2019 - Elizabeth Edgar, botanegydd, 89
Gwyliau a chadwraethau[golygu | golygu cod]
- Dydd Calan
- Gŵyliau'r seintiau: Gwynhoedl, Hywyn Machraith, Maelrys (gweler Llanfaelrhys), Medwy a Thyfrydog[1].
- Diwrnod Annibyniaeth (Haiti, Swdan, Brwnei)
- Diwrnod Chwyldro (Ciwba)
- Topi Diwas (Nepal)
- Seithfed diwrnod Kwanzaa (yr Unol Daleithiau)
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Baring-Gould, S. (1907). The lives of the British Saints: the Saints of Wales and Cornwall and such Irish Saints as have dedications in Britain. Llundain: C. J. Clark (ar gyfer Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion), tud. 70. URL