Lindisfarne

Oddi ar Wicipedia
Lindisfarne
Mathynys lanwol Edit this on Wikidata
Poblogaeth160 Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirNorthumberland Edit this on Wikidata
GwladBaner Lloegr Lloegr
Arwynebedd4 km² Edit this on Wikidata
GerllawMôr y Gogledd Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau55.68°N 1.8025°W Edit this on Wikidata
Cod OSNU129420 Edit this on Wikidata
Cod postTD15 Edit this on Wikidata
Map

Ynys sanctaidd ger arfordir Northumberland, Gogledd-ddwyrain Lloegr, yw Lindisfarne, hefyd Ynys Holy[1] (Saesneg: Holy Island). Ynys Metcaud neu Medgawdd oedd yr hen enw Cymraeg.[2] Ar wahân i adegau o lanw uchel, mae modd gyrru car i'r ynys. Roedd y boblogaeth yn 180 yn 2011. Dynodwyd rhan helaeth o'r ynys yn Warchodfa Natur, a cheir amrywiaeth o adar yma.

Yn yr Historia Brittonum, a briodolir i Nennius, ceir hanes gwarchae ar yr ynys. Yn y 6g gwnaed cynghrair rhwng teyrnasoedd Brythonig yr Hen Ogledd i ymladd yn erbyn yr Eingl. Bu Urien Rheged, Rhydderch Hael, brenin Ystrad Clud, Gwallawc Marchawc Trin o Elmet a Morgant Bwlch yn gwarchae Eingl Brynaich ar yr ynys, a oedd wedi'u gyrru o'u prifddinas Din Guardi. Fodd bynnag, roedd Morgant yn genfigennus o lwyddiant Urien, a threfnodd i Llofan Llaf Difo ei lofruddio.

Sefydlwyd abaty Lindisfarne gan Sant Aidan o Iwerddon, a yrrwyd o Iona ar gais Oswallt, brenin Northumbria tua 635. Yn ddiweddarch bu nawdd-sant yr ynys, Cwthbert o Lindisfarne yn abad ac yn esgob yma.

Rywbryd tua dechrau'r 700au, cynhyrchwyd Efengylau Lindisfarne yma. Yn 793 ymosodwyd ar yr ynys gan y Llychlynwyr; ystyrir mai'r ymosodiad yma oedd dechrau oes yr ymosodiadau Llychlynnaidd ar Loegr. Bu ymosodiadau pellach, gan orfodi'r myneich i adael yr ynys.

Gweler hefyd[golygu | golygu cod]

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. Gareth Jones (gol.), Yr Atlas Cymraeg Newydd (Collins-Longman, 1999)
  2. John Davies, Hanes Cymru (Penguin, 1990)