Dál Riata: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
BDim crynodeb golygu |
Porius1 (sgwrs | cyfraniadau) BDim crynodeb golygu |
||
Llinell 3: | Llinell 3: | ||
Teyrnas [[Gaeleg]] ei hiaith ar arfodir gorllewinol [[yr Alban]] oedd '''Dál Riata''', hefyd '''Dalriada''' neu '''Dalriata'''. Roedd ei thiriogaeth yn yr ardaloedd sy'n awr yn [[Argyll a Bute]], a [[Lochaber]] yn yr Alban, a [[Swydd Antrim]] yng ngogledd [[Iwerddon]]. |
Teyrnas [[Gaeleg]] ei hiaith ar arfodir gorllewinol [[yr Alban]] oedd '''Dál Riata''', hefyd '''Dalriada''' neu '''Dalriata'''. Roedd ei thiriogaeth yn yr ardaloedd sy'n awr yn [[Argyll a Bute]], a [[Lochaber]] yn yr Alban, a [[Swydd Antrim]] yng ngogledd [[Iwerddon]]. |
||
Y farn draddodiadol oedd fod Dál Riata wedi ei sefyldu gan |
Y farn draddodiadol oedd fod Dál Riata wedi ei sefyldu gan ymfudwyr o Iwerddon, ond mae cryn amheuaeth am hyn bellach, yn enwedig o ystyried y cofnod archaeolegol. Cyfeirir ar drigolion Dál Riata yn aml fel y ''Scotti'' yn Lladin. |
||
Cyrhaeddodd y deyrnas ei huchafbwynt dan [[Áedán mac Gabráin]], ei brenin rhwng [[574]] a [[608]], ond gorchfygwyd ef ym [[Brwydr Degsastan|Mrwydr Degsastan]] yn [[603]] gan [[Æthelfrith, brenin Northumbria]]. Gorchfygwyd [[Dyfnwal Frych]] (Domnall Brecc), a ddaeth yn frenin tua [[629]], mewn brwydrau yn Iwerddon, cyn ei orchfygu a'i ladd gan fyddin teyrnas Frythonig [[Ystrad Clud]] yn [[642]]. Daeth y deyrnas dan reolaeth [[Northumbria]], yna dan reolaeth y [[Pictiaid]]. |
Cyrhaeddodd y deyrnas ei huchafbwynt dan [[Áedán mac Gabráin]], ei brenin rhwng [[574]] a [[608]], ond gorchfygwyd ef ym [[Brwydr Degsastan|Mrwydr Degsastan]] yn [[603]] gan [[Æthelfrith, brenin Northumbria]]. Gorchfygwyd [[Dyfnwal Frych]] (Domnall Brecc), a ddaeth yn frenin tua [[629]], mewn brwydrau yn Iwerddon, cyn ei orchfygu a'i ladd gan fyddin teyrnas Frythonig [[Ystrad Clud]] yn [[642]]. Daeth y deyrnas dan reolaeth [[Northumbria]], yna dan reolaeth y [[Pictiaid]]. |
Fersiwn yn ôl 21:52, 29 Rhagfyr 2007
Teyrnas Gaeleg ei hiaith ar arfodir gorllewinol yr Alban oedd Dál Riata, hefyd Dalriada neu Dalriata. Roedd ei thiriogaeth yn yr ardaloedd sy'n awr yn Argyll a Bute, a Lochaber yn yr Alban, a Swydd Antrim yng ngogledd Iwerddon.
Y farn draddodiadol oedd fod Dál Riata wedi ei sefyldu gan ymfudwyr o Iwerddon, ond mae cryn amheuaeth am hyn bellach, yn enwedig o ystyried y cofnod archaeolegol. Cyfeirir ar drigolion Dál Riata yn aml fel y Scotti yn Lladin.
Cyrhaeddodd y deyrnas ei huchafbwynt dan Áedán mac Gabráin, ei brenin rhwng 574 a 608, ond gorchfygwyd ef ym Mrwydr Degsastan yn 603 gan Æthelfrith, brenin Northumbria. Gorchfygwyd Dyfnwal Frych (Domnall Brecc), a ddaeth yn frenin tua 629, mewn brwydrau yn Iwerddon, cyn ei orchfygu a'i ladd gan fyddin teyrnas Frythonig Ystrad Clud yn 642. Daeth y deyrnas dan reolaeth Northumbria, yna dan reolaeth y Pictiaid.
Cred rhai ysgolheigion fod Dál Riata wedi adennill ei nerth dan Áed Find (736-778), ond mae eraill yn amau hyn. Yn draddodiadol unwyd Dál Riata a theyrnas y Pictiaid gan Cináed mac Ailpín (Kenneth mac Alpin, 800-858).