Llwybr Arfordirol Ynys Môn
 | |
| Math | llwybr, hiking trail  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Ynys Môn |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 53.1348°N 4.4147°W |
| Hyd | 200 cilometr |
 | |
Mae Llwybr Arfordirol Ynys Môn yn llwybr hir o 200 km/125 milltir o gwmpas arfordir Ynys Môn, y rhan fwyf ohono o fewn yr Ardal o Harddwch Naturiol Eithriadol. Crëwyd y llwybr fel rhwydwaith o lwybrau cyhoeddus a llwybrau trwy ganiatâd. Mae’n ffurfio cylch o gwmpas yr ynys heblaw am fylchau yn Llanfachraeth ac ystâd Plas Newydd ac yn rhan o Lwybr yr Arfordir. Mae'n un o wyth llwybr rhanbarthol ar Lwybr Arfordir Cymru, sy'n 870 milltir o hyd ac a agorwyd yn 2012.[1]
Mae arwyddion amlwg ar hyd y llwybr cyfan.
Crëwyd y llwybr mewn partneriaeth rhwng Menter Môn a Chyngor Sir Ynys Môn. Agorwyd y llwybr yn ffurfiol gan Rhodri Morgan AC, Prif Weinidog Cymru, ar 9 Mehefin 2006.
Llwybrau lleol
[golygu | golygu cod]Ceir nifer o lwybrau lleol, llai y gellir eu defnyddio ac sy'n cychwyn ger Llwybr yr Arfordir, er enghraifft:
- Taith gylchol Mynydd Mechell. Taith hawdd 5 km yw hon sy'n cymryd oddeutu dwyawr. Y man cychwyn yw Capel Jeriwsalem ar Fynydd Mellech (SH360899).
- Taith Mynydd Parys. Y porthladd yn Amlwch (SH452936) yw man cychwyn a gorffen y daith hon ac mae'r cerddwr yn pasio pentir a goleudy Trwyn y Balog a Mynydd Parys. Mae hon yn daith 22 km ac fe gymrith tua 6 awr.[2]
- Ynys Llanddwyn. Llwybr i gerddwyr yn unig yw hon gan mai tywod sydd o dan draed - mae'n draeth godidog gyda golygfeydd o Eryri i'w goroni. Cychwyn y daith yw maes parcio Llanddwyn SH415649 ac mae'n 2.3 km o ran hyd. Mae sarn (neu rimyn o dir) yn ei chysylltu â'r tir mawr pan fo'r llanw allan. Cysylltir yr ynys fechan hon â'r Santes Dwynwen, nawddsant cariadon Cymru. Gellir cyrraedd gweddillion yr eglwys a gysegrir i Ddwynwen trwy ddilyn llwybr troed ar hyd yr ynys o'r sarn. Mae'r adfeilion yn perthyn i'r 16g ond credir bod eglwys hynafol ar y safle cyn hynny.
Llefydd ar hyd y llwybr
[golygu | golygu cod].jpg)
O gychwyn yng Nghaergybi a cherdded yn glocwedd, mae’r llwybr yn mynd heibio i:
- Caergybi
- Ynys Lawd
- Porth Dafarch
- Trearddur
- Ffynnon Santes Gwenfaen
- Rhosneigr
- Barclodiad y Gawres
- Eglwys Llangwyfan
- Aberffraw
- Eglwys Llangadwaladr, lle claddwyd Cadfan ap Iago
- Ynys Llanddwyn
- Llanidan
- Pont Britannia
- Pwll Ceris
- Ynys Dysilio
- Pont Y Borth, a adeiladwyd gan Thomas Telford
- Porthaethwy
- Biwmares
- Penmon ac Ynys Seiriol
- Traeth Coch
- Benllech
- Moelfre
- Porth Amlwch
- Eglwys Llanbadrig
- Cemaes
- Wylfa
- Cemlyn
- Llanrhwydrys
- Porth Swtan
- Parc Gwledig Penrhos
- Caergybi
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "All-Wales Coast Path Nears Completion". Newyddion y BBC. BBC. 17 Hydref 2011. Adalwyd 2 Ionawr 2012.
- ↑ "Copper Coast Circular". Cerddwyr Ynys Môn / MônRamblers. Ramblers Association. Cyrchwyd 13 Awst 2013.
Ffynonellau
[golygu | golygu cod]- Carl Rogers, Llawlyfr Swyddogol Llwybr Arfordirol Ynys Môn (Mara Books, 2005)
Dolenni allanol
[golygu | golygu cod]- Gwefan Swyddogol Archifwyd 2007-03-11 yn y Peiriant Wayback
- Crwydro Arfordir Môn Archifwyd 2013-05-07 yn y Peiriant Wayback Blog Cymraeg am griw o ffrindiau yn cerdded holl Llwybr Arfordirol Ynys Môn yn ystod 2012
- Gwyl Gerdded Môn Archifwyd 2019-06-09 yn y Peiriant Wayback