Llanddingad
 Eglwys Dingad Sant, Llanddingad. | |
| Math | pentref  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Sir Fynwy |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 51.79°N 2.79°W |
| Cod OS | SO457102 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AC/au | Peter Fox (Ceidwadwyr) |
| AS/au | David Davies (Ceidwadwr) |
 | |
Pentref bychan yng nghymuned Llanfihangel Troddi, Sir Fynwy, Cymru, yw Llanddingad[1] (hefyd Llandingad; Saesneg: Dingestow).[2] Fe'i lleolir ger ffordd yr A40, rhwng Rhaglan i'r gorllewin a Threfynwy i'r dwyrain, ar lôn fynydd sy'n arwain dros y bryniau i bentref Llandeilo Gresynni. Llifa afon Troddi heibio'r pentref.
Enwir yr eglwys a'r pentref ar ôl Sant Dingad (c. 5g), un o feibion Brychan, brenin Brycheiniog, yn ôl traddodiad.[3] Cyfeirir at yr eglwys yn Llyfr Llandaf am iddi gael ei rhoi gan Tudmab fab Pawl i Landaf.
Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Peter Fox (Ceidwadwyr)[4] ac yn Senedd y DU gan David Davies (Ceidwadwr).[5]
Hanes[golygu | golygu cod y dudalen]
Codwyd castell ger Llanddingad gan y Normaniad Ranulph de Poer, siryff Henffordd, ar ddechrau'r 1180au. Yn ei lyfr Hanes y Daith Trwy Gymru, mae Gerallt Gymro yn adrodd fel y bu i ryfelwyr Gwent ymosod ar y castell i geisio dial ar laddfa ysgeler arnynt gan Wiliam de Braose yn 1177. Lladdwyd de Poer a rhai o'r amddiffynwyr eraill ond llwyddodd de Braose i ddianc.[6]
Mae gan y pentref le pwysig yn hanes llenyddiaeth Gymraeg am i Frut Dingestow, un o'r testunau Cymraeg Canol pwysicaf o Historia Regum Britanniae (testun Lladin) Sieffre o Fynwy gael ei diogelu yno (ac efallai ei sgwennu yno).[7]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod y dudalen]
- ↑ "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 13 Hydref 2021.
- ↑ British Place Names; adalwyd 21 Rhagfyr 2021
- ↑ T. D. Breverton, The Book of Welsh Saints (Cyhoeddiadau Glyndŵr, 2000).
- ↑ "Gwefan Senedd Cymru". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-11-10. Cyrchwyd 2021-12-21.
- ↑ Gwefan Senedd y DU
- ↑ Thomas Jones (gol.), Gerallt Gymro (Caerdydd, 1938).
- ↑ Henry Lewis (gol.), Brut Dingestow (Gwasg Prifysgol Cymru, 1942), rhagymadrodd.
Trefi
Brynbuga ·
Cas-gwent ·
Cil-y-coed ·
Y Fenni ·
Trefynwy
Pentrefi
Aber-ffrwd ·
Abergwenffrwd ·
Betws Newydd ·
Bryngwyn ·
Caer-went ·
Castellnewydd ·
Cemais Comawndwr ·
Cilgwrrwg ·
Clydach ·
Coed Morgan ·
Coed-y-mynach ·
Cwmcarfan ·
Cwm-iou ·
Drenewydd Gelli-farch ·
Y Dyfawden ·
Yr Eglwys Newydd ar y Cefn ·
Gaer-lwyd ·
Gilwern ·
Glasgoed ·
Goetre ·
Gofilon ·
Y Grysmwnt ·
Gwehelog ·
Gwernesni ·
Gwndy ·
Hengastell ·
Little Mill ·
Llanarfan ·
Llan-arth ·
Llanbadog ·
Llancaeo ·
Llandegfedd ·
Llandeilo Bertholau ·
Llandeilo Gresynni ·
Llandenni ·
Llandidiwg ·
Llandogo ·
Llanddewi Nant Hodni ·
Llanddewi Rhydderch ·
Llanddewi Ysgyryd ·
Llanddingad ·
Llanddinol ·
Llanelen ·
Llanelli ·
Llanfable ·
Llanfaenor ·
Llanfair Cilgedin ·
Llanfair Is Coed ·
Llanfihangel Crucornau ·
Llanfihangel Gobion ·
Llanfihangel Tor-y-mynydd ·
Llanfihangel Troddi ·
Llanfihangel Ystum Llywern ·
Llanfocha ·
Llan-ffwyst ·
Llangatwg Feibion Afel ·
Llangatwg Lingoed ·
Llangiwa ·
Llangofen ·
Llan-gwm ·
Llangybi ·
Llanhenwg ·
Llanisien ·
Llanllywel ·
Llanofer ·
Llanoronwy ·
Llan-soe ·
Llantrisant ·
Llanwarw ·
Llanwenarth ·
Llanwynell ·
Llanwytherin ·
Y Maerdy ·
Magwyr ·
Mamheilad ·
Matharn ·
Mounton ·
Nant-y-deri ·
Newbridge-on-Usk ·
Y Pandy ·
Pen-allt ·
Penrhos ·
Pen-y-clawdd ·
Porth Sgiwed ·
Pwllmeurig ·
Rogiet ·
Rhaglan ·
Sudbrook ·
Tre'r-gaer ·
Tryleg ·
Tyndyrn ·
Ynysgynwraidd