Garry Kasparov

Garry Kasparov
Llais	Garri Kasparov voice.oga
Ganwyd	Гарри Кимович Вайнштейн  13 Ebrill 1963  Baku
Man preswyl	Dinas Efrog Newydd, Moscfa, Makarska
Dinasyddiaeth	Yr Undeb Sofietaidd, Rwsia, Croatia
Alma mater	Azerbaijan University of Languages
Galwedigaeth	chwaraewr gwyddbwyll, gwleidydd, ysgrifennwr, newyddiadurwr, critig
Adnabyddus am	Winter Is Coming
Plaid Wleidyddol	United Civil Front, Plaid Gomiwnyddol yr Undeb Sofietaidd, Committee 2008, Democratic Party of Russia, Cyngor Cydlynu Gwrthwynebiad Rwsia, Solidarnost
Perthnasau	Moisei Vainshtein
Gwobr/au	pencampwr gwyddbwyll y byd, Chess Oscar, Urdd Baner Coch y Llafur, Urdd Cyfeillgarwch y Bobl, Meistr Anrhydeddus Chwaraeon, CCCP
Gwefan	https://kasparov.com
Chwaraeon
Gwlad chwaraeon	Yr Undeb Sofietaidd, Rwsia, Croatia
llofnod

Mae Garry Kimovich Kasparov (ganwyd 13 Ebrill 1963) yn uwchfeistr gwyddbwyll o Rwsia, yn gyn Bencampwr Gwyddbwyll y Byd (1985 - 2000), yn gyn wleidydd ac yn awdur. Roedd ei radd gwyddbwyll uchaf FIDE ym 1991 yn 2851, Hwn oedd yr uchaf a gofnodwyd nes i Magnus Carlsen ei basio yn 2013. O 1984 nes iddo ymddeol o wyddbwyll cystadleuol rheolaidd yn 2005, Kasparov oedd rhif Un y byd am 255 mis, yr hiraf erioed. Mae Kasparov hefyd yn dal y record am y buddugoliaethau twrnamaint proffesiynol mwyaf yn olynol (15) ac Oscar Gwyddbwyll (11).

Daeth Kasparov yn Bencampwr y Byd yn ddwy-ar-hugain oed ym 1985 pan drechodd Anatoly Karpov. Amddiffynnodd y teitl yn erbyn Karpov deirgwaith, ym 1986, 1987 a 1990. 'Roedd Kasparov yn bencampwr swyddogol FIDE tan 1993, ond yn dilyn ei anghydfod gyda FIDE dechreuodd sefydliad newydd, Cymdeithas y Chwaraewyr Gwyddbwyll Proffesiynol (CCGP). Ym 1997, ef oedd y pencampwr y byd cyntaf i golli gêm i gyfrifiadur o dan reolaeth amser clasurol pan drechwyd ef gan uwchgyfrifiadur IBM Deep Blue mewn gornest a gafodd gyhoeddusrwydd byd-eang. Daliodd teitl pencampwr y byd y CCGP tan y flwyddyn 2000 pan gollodd i Vladimir Kramnik. Er hyn, parhaodd i ennill twrnameintiau ac ef oedd y chwaraewr â'r sgôr Elo uchaf yn y byd ar adeg ei ymddeoliad. Hyfforddodd Kasparov Carlsen yn 2009-10, ac yn ystod y cyfnod hwnnw cododd Carlsen i rif Un yn y byd. Ymdrechodd Kasparov yn aflwyddiannus am arlywyddiaeth FIDE yn 2013-2014.

Ar ol ymddeol o wyddbwyll proffesiynol, mae Kasparov wedi troi at awdura a gwleidyddiaeth. Ysgrifennodd ei gyfres o lyfrau My Great Predecessors, a gyhoeddwyd gyntaf yn 2003, yn manylu ar hanes a gemau'r chwaraewyr a'i rhagflaenodd fel Pencampwyr y Byd. Yn wleidyddol ffurfiodd fudiad y Ffrynt Sifil Unedig a bu'n aelod o 'Y Rwsia Arall', clymblaid gwrthwynebus i Vladimir Putin. Yn 2008, cyhoeddodd ei fwriad i ymgeisio am arlywyddiaeth Rwsia, ond yn y diwedd tynnodd yn ôl gan feio " rhwystri swyddogol" gan y weinyddiaeth. Yn sgil y protestiadau torfol a ddechreuodd yn Rwsia yn 2011, cyhoeddodd ym mis Mehefin 2013 ei fod wedi gadael Rwsia rhag ofn erledigaeth. Ar ôl ffoi'r wlad, bu'n byw yn Ninas Efrog Newydd gyda'i deulu. Yn 2014, cafodd ddinasyddiaeth gan Croatia ac mae'n cynnal preswylfa ger Split.

Mae Kasparov yn gadeirydd y 'Sefydliad Hawliau Dynol' ac yn cadeirio ei Gyngor Rhyngwladol. Yn 2017, sefydlodd y "Menter Adnewyddu Democratiaeth", sefydliad gwleidyddol Americanaidd i hyrwyddo ac amddiffyn democratiaeth rhyddfrydol yn yr Unol Daleithiau a thramor, ac mae'n gwasanaethu fel cadeirydd y grŵp. Mae hefyd yn llysgennad diogelwch ar gyfer y cwmni meddalwedd Avast.

Bywyd cynnar

Ganwyd Kasparov yn Garik Kimovich Weinstein (Rwsieg: Гарик Кимович Вайнштейн, Garik Kimovich Vainshtein) yn Baku, GSS Azerbaijan (Azerbaijan bellach), yr Undeb Sofietaidd. Iddew oedd ei dad, Kim Moiseyevich Weinstein, ac Armeneg oedd ei fam, Klara Shagenovna Kasparova, ac roedd ei rhieni hi yn Armeniaid o Nagorno-Karabakh. Galwodd Kasparov ei hun yn "Gristion hunan-apwyntiedig", er yn "ddifater iawn" ac yn uniaethu fel Rwsieg : " Er fy mod yn hanner-Armenaidd, ac yn hanner Iddewig, rwy'n ystyried fy hun yn Rwsieg oherwydd mai Rwsieg yw fy iaith frodorol, a thyfais i fyny gyda diwylliant Rwsieg." Bu'n rhaid i Kasparov a'i deulu " ffoi Baku rhag pogromau gwrth-Armenaidd ym mis Ionawr 1990 a gydlynwyd gan arweinwyr lleol gyda chydsyniad y Sofietiaid ".

Cyflwyniad i wyddbwyll

Dechreuodd Kasparov astudio gwyddbwyll go iawn ar ôl cynnig ateb i broblem gwyddbwyll yr oedd ei rieni wedi'i adael ar y bwrdd. Pan oedd yn saith mlwydd oed bu farw ei dad o lewcemia . Yn ddeuddeg oed, mabwysiadodd Kasparov, ar gais ei fam Klara a chyda chaniatâd y teulu, y cyfenw Kasparov, er mwyn osgoi'r teimladau gwrth-Semitaidd posibl a oedd yn gyffredin yn yr Undeb Sofietaidd ar y pryd.

Yn saith oed, dechreuodd Kasparov fynychu Plas yr Arloeswyr Ifanc yn Baku a pan yn ddeg, dechreuodd hyfforddi yn ysgol gwyddbwyll Mikhail Botvinnik o dan yr hyfforddwr Vladimir Makogonov. Helpodd Makogonov ddatblygu sgiliau lleoli Kasparov a'i ddysgu i chwarae'r Amddiffyniad Caro-Kann a System Tartakower yng Ngambit y Frenhines. Enillodd Kasparov Bencampwriaeth Iau Sofietaidd yn Tbilisi ym 1976, gan sgorio 7/9, pan yn dair-ar-ddeg oed. Ail-adroddodd y gamp y flwyddyn ganlynol, gan ennill gyda sgôr o 8.5/9 tra'n cael ei hyfforddi gan Alexander Shakarov.

Ym 1978, chwaraeodd Kasparov yn nhwrnamaint Coffa Sokolsky ym Minsk . Roedd wedi derbyn gwahoddiad arbennig i gymryd rhan yn y twrnamaint a gorffennodd yn gyntaf a chael ei urddo'n Feistr Gwyddbwyll. Pwysleisiodd Kasparov bod y digwyddiad hwn yn drobwynt yn ei fywyd a'i fod wedi ei argyhoeddi i ddewis gwyddbwyll fel gyrfa: Ysgrifennodd "Fe gofiaf Cofeb Sokolsky cyhyd ag y byddaf byw". Dywedodd ei fod yn meddwl fod ganddo gyfle da iawn am bencampwriaeth y byd ar ôl y fuddugoliaeth hon.

Gyrfa gwyddbwyll

Gwella'n Gyflym

Cymhwysodd ar gyfer Pencampwriaeth Gwyddbwyll yr Undeb Sofietaidd am y tro cyntaf ym 1978, yn bymtheg oed, y chwaraewr ieuengaf erioed i wneud hyn. Enillodd dwrnamaint system y Swistir 64-chwaraewr yn Daugavpils ac mewn gêm ail-gyfle yn erbyn Igor V. Ivanov llwyddodd i gipio'r unig safle rhagbrofol.

Cododd Kasparov yn gyflym i fyny system graddio FIDE. Oherwydd amryfusedd gan Ffederasiwn Gwyddbwyll Rwsia, a oedd yn credu bod twrnamaint mawreddog ym Manja Luka, (Iwgoslafia, ar y pryd) ar gyfer plant iau, chwaraeodd yno ym 1979 tra'n dal heb ei raddio. Cymerodd le Viktor Korchnoi a wahoddwyd yn wreiddiol ond a dynnodd yn ôl oherwydd bygythiad boicot gan y Sofietiaid . Enillodd Kasparov y twrnamaint safon uchel hwn, gyda sgôr Elo rhagbrofol o 2595, sgôr digon uchel i'w roi yn rhif 15 yn y byd ar y pryd. Y flwyddyn nesaf, 1980, enillodd Bencampwriaeth Gwyddbwyll Iau y Byd yn Nortmund, Gorllewin yr Almaen . Yn ddiweddarach y flwyddyn honno, gwnaeth ei ymddangosiad cyntaf fel ail eilydd i'r Undeb Sofietaidd yn yr Olympiad Gwyddbwyll yn Valletta, Malta, a daeth yn Uwchfeistr.

Yn ei arddegau, daeth Kasparov yn gydradd gyntaf ym Mhencampwriaeth Gwyddbwyll yr Undeb Sofietaidd (efo 12.5/17) gyda Lev Psakhis, er i Psakhis ennill eu gêm unigol. Cafodd ei fuddugoliaeth gyntaf mewn twrnamaint rhyngwladol lefel uwch-ddosbarth yn Bugojno, yn Iwgoslafia ym 1982. Enillodd le yn nhwrnamaint Rhwngzonal Moscow 1982, ac ennill, i gymhwyso ar gyfer Twrnamaint yr Ymgeiswyr. Yn bedair-ar bymtheg oed, ef oedd yr Ymgeisydd ieuengaf ers Bobby Fischer, a oedd yn bymtheg oed pan gymhwysodd ef ym 1958. Erbyn hyn, roedd yn ail ar restr graddio FIDE, tu ôl i Bencampwr y Byd Karpov ar restr Ionawr 1983.

Pencampwr Iau y Byd. Dortmund 1980

Roedd ei gêm Ymgeiswyr cyntaf (go gyn-derfynol) yn erbyn Alexander Beliavsky, ac fe enillodd 6–3 (+4, -1, =4). Roedd gwleidyddiaeth yn bygwth gêm gyn-derfynol Kasparov yn erbyn Korchnoi, a oedd i fod i gael ei chwarae ym Mhasadena, California . Roedd Korchnoi wedi gadael yr Undeb Sofietaidd ym 1976 ac ef bryd hynny oedd y chwaraewr cryfaf nad oedd yn Sofietaidd. Nid oedd yr awdurdodau Sofietaidd am ganiatáu i Kasparov deithio i'r Unol Daleithiau, ac felly gallai Korchnoi ennill heb chwarae. Nid oedd y byd gwyddbwyll yn hapus â hyn, a chytunodd Korchnoi i chwarae'r ornest yn Llundain, ar y cyd â'r gêm gyn-derfynol arall a drefnwyd eisoes rhwng Vasily Smyslov a Zoltan Ribli. Trefnwyd gornest Kasparov-Korchnoi ar fyr rybudd gan Raymond Keene. Collodd Kasparov y gêm gyntaf ond bu'n fuddugol yn y diwedd 7-4 (+4, -1, =6).

Ym mis Ionawr, 1984 cododd Kasparov i rif Un yn y byd ar restr graddio FIDE, gyda gradd o 2710. Ef oedd y rhif Un ieuengaf erioed, record a barhaodd am 12 mlynedd nes i Kramnik ei dorri yn Ionawr 1996. Yr un flwyddyn, enillodd rownd derfynol yr Ymgeiswyr 8½–4½ (+4, =9) yn erbyn cyn-bencampwr y byd Smyslov yn Vilnius, gan gymhwyso i chwarae Karpov ar gyfer Pencampwriaeth y Byd.

Pencampwriaeth y byd 1984

'Roedd yr ornest am Bencampwriaeth Gwyddbwyll y Byd 1984 rhwng Kasparov a Karpov yn llawn cyffro ond gorffennodd yn ddadleuol tu hwnt. Dechreuodd Karpov yn dda iawn, ac ar ôl naw gêm roedd Kasparov yn colli 4-0 mewn gornest 'cyntaf i chwech buddugoliaeth'. Roedd ei gyd chwaraewyr yn rhagweld cyflafan 6-0 mewn 18 gêm.

Yn annisgwyl iawn, cafwyd cyfres o 17 gêm gyfartal yn olynol, rhai yn gymharol fyr, eraill wedi'u cytuno'n gyfartal mewn sefyllfaoedd ansefydlog. Collodd Kasparov gêm 27, gan fynd 5-0 i lawr, yna brwydrodd yn ôl gyda chyfres o gemau cyfartal tan gêm 32, pan enillodd ei fuddugoliaeth gyntaf erioed yn erbyn Pencampwr y Byd a dod â'r sgôr i 5-1. Daeth 14 gêm gyfartal arall, tan cyrraedd gêm 46; y record flaenorol ar gyfer gornest teitl byd oedd 34 gêm ( José Raúl Capablanca vs. Alexander Alekhine ym 1927).

Enillodd Kasparov gemau 47 a 48 i ddod â'r sgôr i 5-3 o blaid Karpov. Yna daethpwyd â'r ornest i ben heb ganlyniad gan Lywydd FIDE Florencio Campomanes, a threfnwyd gornest newydd i ddechrau ychydig fisoedd yn ddiweddarach. Roedd y terfyniad hwn yn ddadleuol iawn, a datganodd y ddau chwaraewr ei bod yn well ganddynt i'r gemau barhau. Wrth gyhoeddi ei benderfyniad, cyfeiriodd Campomanes at iechyd y chwaraewyr, a oedd dan straen oherwydd hyd yr ornest. Yn ôl yr Uwchfeistri Boris Gulko a Korchnoi, a'r haneswyr Vladimir Popow ac Yuri Felshtinsky yn eu llyfr The KGB Plays Chess, roedd Campomanes wedi bod yn asiant i'r KGB ac fe'i orchmynnwyd i atal gorchfygiad Karpov. Daeth y gêm i ben tra bod Karpov yn dal ar y blaen i osgoi'r argraff hwn, ond mae hyn yn ddadleuol.

Dyma'r tro cyntaf, a hyd yn hyn yn unig dro i bencampwriaeth y byd gael ei stopio fel hyn. Daeth straen ar berthynas Kasparov â Campomanes a FIDE, o'r herwydd a daeth pethau i ben ym 1993 pan dorrodd Kasparov i ffwrdd o FIDE.

Pencampwr y byd

Pencampwr y Byd 1985

Trefnwyd yr ail ornest Karpov-Kasparov ym 1985, ym Moscow. Byddai'r chwaraewr cyntaf i sgorio 12½ pwynt mewn 24 gêm yn hawlio'r teitl. Ni fyddai'r sgoriau o'r ornest a derfynwyd yn cario drosodd; ond, pe bai'n gorffen yn 12-12, byddai Karpov yn cadw'r teitl. Ar 9 Tachwedd,1985 sicrhaodd Kasparov y bencampwriaeth gyda sgôr o 13–11. Roedd angen i Karpov, gyda Gwyn, ennill y 24ain gêm i gadw ei deitl ond Kasparov aeth a hi gyda'r Amddiffyniad Sisilaidd. Roedd yn 22 oed ar y pryd, ac felly'n dod yn Bencampwr y Byd ieuengaf erioed, record a ddaliwyd tan hynny gan Mikhail Tal ers dros 20 mlynedd. Mae buddugoliaeth Kasparov gyda Du yn yr 16eg gêm yn cael ei chydnabod fel un o gampweithiau gwyddbwyll, ac fe'i dewiswyd (drwy bleidlais) fel y gêm orau a chwaraewyd yn ystod 64 rhifyn cyntaf y cylchgrawn Chess Informant.

Fel rhan o'r trefniadau yn dilyn erthyliad y gêm gyntaf, cafodd Karpov yr hawl i ail-chwarae, pe collai. Felly cynhaliwyd gornest arall ym 1986, a drefnwyd ar y cyd rhwng Llundain a Leningrad, gyda 12 gêm yr un yn y ddwy dinas . Ar un adeg, aeth Kasparov ar y blaen o dri phwynt ac edrychai fod cyflafan i ddod. Ond brwydrodd Karpov yn ôl trwy ennill tair gêm yn olynol i unioni'r sgôr yn hwyr yn y gêm. Yna, diswyddodd Kasparov un o'i eilyddion, yr Uwchfeistr Evgeny Vladimirov, gan ei gyhuddo o werthu ei baratoadau agoriadol i dîm Karpov (fel y disgrifir yn hunangofiant Kasparov Unlimited Challenge, pennod Stab in the Back). Sgoriodd Kasparov un fuddugoliaeth arall gan gadw ei deitl gyda'r sgôr agos iawn 12½–11½.

Cymhwysodd Karpov trwy Gemau'r Ymgeiswyr i fod yr heriwr swyddogol unwaith eto, a cynhaliwyd y bedwaredd ornest rhyngddynt am Bencampwriaeth y Byd ym 1987 yn Seville. Roedd y gêm hon yn agos iawn hefyd, gyda'r naill chwaraewr na'r llall fwy nag un pwynt ar y blaen ar unrhyw adeg. Gydag un gêm ar ôl, roedd Kasparov ar ei hôl hi o un pwynt ac angen buddugoliaeth i ennill y gêm i gadw ei deitl (gyda sgôr cyfartal). Ar ôl gêm llawn tyndra gwnaeth Karpov gamgymeriad a colli gwerinwr ychydig cyn y rheoliad amser cyntaf. Enillodd Kasparov ddiweddglo hir i gadw'r teitl gyda sgôr o 12-12.

Cyfarfu Kasparov a Karpov am y pumed tro, y tro hwn yn Ninas Efrog Newydd a Lyon ym 1990, eto gyda 12 gêm yn y ddwy ddinas. Bu canlyniad agos unwaith eto, gyda Kasparov yn fuddugol o 12½–11½. Yn eu pum gornest am Bencampwriaeth y Byd, cafodd Kasparov 21 buddugoliaeth, 19 colled a 104 gêm gyfartal dros 144 gêm.

Torri gyda FIDE a'i ddiarddel

Kasparov ac Anand ar ben Canolfan Masnach y BydEfrog Newydd 1995

Ym mis Tachwedd, 1986 sefydlodd Kasparov ' Cymdeithas yr Uwchfeistri ' i gynrychioli chwaraewyr proffesiynol a rhoi mwy o lais iddynt yng ngweithgareddau FIDE. Gyda Kasparov yn arwain, prif gamp CYU oedd trefnu cyfres o chwe thwrnamaint Cwpan y Byd ar gyfer y chwaraewyr cryfaf. Datblygodd berthynas anesmwyth rhwng Kasparov a FIDE oherwydd hyn. Y mis blaenorol roedd Kasparov wedi gwneud ei deimladau’n glir i’w gyd-Uwchfeistr Keene: “Rhaid i Campomanes fynd. Mae'n rhyfel i'r diwedd ag ef cyn belled ag yr wyf i yn y cwestiwn. Fe wnaf popeth o fewn fy ngallu i gael gwared ag ef”.

Parhaodd pethau'n ddrwg tan 1993, ac erbyn hynny roedd heriwr newydd wedi cymhwyso trwy'r cylch Ymgeiswyr: Uwchfeistr Nigel Short o Loegr oedd wedi trechu Karpov mewn gêm ragbrofol, a Jan Timman yn y rownd derfynol a gynhaliwyd yn gynnar ym 1993. Ar ôl i broses ddryslyd a chywasgedig o chwilio am nawdd gynhyrchu amcangyfrifon ariannol is na'r disgwyl, gwrthododd pencampwr y byd a'i heriwr gais FIDE am ornest ym mis Awst ym Manceinion a penderfynasant chwarae y tu allan i awdurdodaeth FIDE. Cynhaliwyd eu gêm o dan nawdd y Gymdeithas Gwyddbwyll Proffesiynol (CGP), sefydliad â grewyd gan Kasparov a Short. Felly daeth toriad yn llinach Pencampwriaeth y Byd FIDE. Mewn cyfweliad yn 2007, dywedodd Kasparov mai'r toriad gyda FIDE ym 1993 oedd camgymeriad gwaethaf ei yrfa, ac wedi gwneud drwg i wyddbwyll yn y pen draw.

Diarddelwyd Kasparov a Short gan FIDE a chwaraewyd eu gornest yn Llundain ym Medi 1993, dan nawdd y CGP. Enillodd Kasparov yn hawdd gyda sgôr o 12½–7½. Cododd hyn broffil gwyddbwyll yn sylweddol yn y DU, gyda gryn dipyn o sylw ar Channel 4 . Yn y cyfamser, trefnodd FIDE ornest am bencampwriaeth y byd rhwng Timman (y cystadleuydd a gollodd yn rownd derfynol yr Ymgeiswyr) a chyn-bencampwr y byd Karpov (y cystadleuydd a gollodd yn rownd gynderfynol yr Ymgeiswyr), ac enillodd Karpov.

Tynnwyd Kasparov a Short oddi ar restr graddio FIDE. Yn dilyn hynny, creodd y CGP ei restr graddio ei hun, yn cynnwys holl chwaraewyr gorau'r byd. Bellach roedd dau bencampwr byd: pencampwr CGP Kasparov a phencampwr FIDE Karpov. Bu'r teitl yn rhanedig am 13 mlynedd.

Amddiffynnodd Kasparov ei deitl CGP ym 1995 yn erbyn Viswanathan Anand yng Nghanolfan Masnach y Byd yn Ninas Efrog Newydd. Enillodd Kasparov yr ornest 10.5/7.5 (+4, -1, =13).

Ceisiodd Kasparov drefnu gornest arall am bencampwriaeth y byd o dan sefydliad gwahanol eto, Cymdeithas Gwyddbwyll y Byd (CGB), gyda threfnydd Twrnamaint Linares, Luis Rentero. Chwaraeodd Alexei Shirov a Kramnik gemau rhagbrofol i benderfynu ar yr heriwr, ac enillodd Shirov, yn groes i'r disgwyl. Ond pan gyfaddefodd Rentero nad oedd yr arian oedd ei angen ac a addawyd wedi dod i'r fei, cwympodd y CGB. Daeth corff arall i'r adwy, BrainGames.com, dan arweiniad Raymond Keene. Pan na allai BrainGames.com ddod i gytundeb gyda Shirov, ac yna chwalodd eu trafodaethau gydag Anand, trefnwyd gornest gyda Kramnik yn lle hynny.

Tua'r adeg yma, cysylltodd Ysgol Oakham yn Lloegr â Kasparov, yr unig ysgol yn y wlad ar y pryd â hyfforddwr gwyddbwyll llawn amser, a datblygodd Kasparov ddiddordeb yn y defnydd o wyddbwyll mewn addysg. Ym 1997, cefnogodd Kasparov raglen ysgoloriaeth yn yr ysgol. Hefyd yn ystod y flwyddyn enillodd Dlws Marca Levenda.

Colli'r teitl

Kasparov yn chwarae Kramnik Cofeb Botvinnik Moscow, 2001

Cynhaliwyd gornest Kasparov-Kramnik yn Llundain yn ystod ail hanner 2000. Bu Kramnik yn fyfyriwr i Kasparov yn ysgol wyddbwyll enwog Botvinnik/Kasparov yn Rwsia a gwasanaethodd ar dîm Kasparov ar gyfer ei ornest gydag Anand ym 1995.

Gyda paratoad gwell enillodd Kramnik gêm 2 yn erbyn Amddiffyniad Grunfeld Kasparov a cafodd sefyllfaoedd buddugol yng ngemau 4 a 6, ond cafodd Kasparov gemau cyfartal yn y ddwy yn y diwedd. Cafwyd camgymeriad gwael gan Kasparov yn y 10fed gêm gyda'r Amddiffyniad Nimzo-Indiaidd, ac enillodd Kramnik mewn 25 symudiad. Fel Gwyn, ni allai Kasparov wneud dim yn erbyn amddiffyniad cadarn y Berlin yn y Ruy Lopez a llwyddodd Kramnik i gael gemau cyfartal gyda Du. Felly enillodd Kramnik 8.5-6.5.

Enillodd Kasparov gyfres o dwrnameintiau mawr a pharhaodd y chwaraewr â'r sgôr rhif Un yn y byd ar restr graddio y CGP, ar y blaen i Kramnik a phencampwr y byd FIDE. Yn 2001 gwrthododd wahoddiad i Dwrnamaint yr Ymgeiswyr yn Dortmund 2002 ar gyfer y teitl Clasurol, gan honni bod ei ganlyniadau gwych yn rhoi'r hawl iddo ail-chwarae â Kramnik.

Chwaraeodd Kasparov a Karpov ornest bedair gêm gyda rheoli-amser cyflym ym mis Rhagfyr 2002 yn Ninas Efrog Newydd. Synnwyd rhai pan gollodd Kasparov (1.5 - 2.5).

Oherwydd canlyniadau cryf Kasparov a'i statws Rhif Un ar restr graddio FIDE, cafodd ei gynnwys yn yr hyn a elwir yn "Cytundeb Prague", a greuwyd gan Yasser Seirawan er mwyn uno y ddwy bencampwriaeth y byd. Roedd Kasparov i chwarae gornest yn erbyn Pencampwr y Byd FIDE (Ponomariov erbyn hyn) ym mis Medi 2003. Ond cafodd yr ornest hon ei gohirio ar ôl i Ponomariov wrthod arwyddo ei gytundeb. Wedi hyn, trefnwyd gornest yn erbyn Rustam Kasimdzhanov, enillydd Pencampwriaeth y Byd FIDE, 2004, i'w gynnal ym mis Ionawr 2005 yn yr Emiriaethau Arabaidd Unedig, ond ni ddigwyddodd hyn oherwydd diffyg nawdd. Wedyn cafwyd cynlluniau i gynnal y gêm yn Nhwrci ond aeth hyn i'r wal hefyd. Cyhoeddodd Kasparov ym mis Ionawr 2005 ei fod wedi blino aros i FIDE drefnu gornest a'i fod wedi penderfynu rhoi'r gorau i bob ymdrech i uno'r teitl a dod yn bencampwr y byd unwaith eto.

Ymddeol o wyddbwyll cystadleuol rheolaidd

Ar ôl iddo ennill Twrnamaint Linares am y nawfed tro, cyhoeddodd Kasparov ar 10 Mawrth, 2005 y byddai'n ymddeol o wyddbwyll cystadleuol rheolaidd. Nododd fel y rheswm nad oedd ganddo uchelgais personol ar ôl yn y byd gwyddbwyll. Wrth ennill Pencampwriaeth Rwsia yn 2004, dywedodd mai hwn oedd y teitl mawr olaf iddo nad oedd erioed wedi ennill (heblaw am ddod yn gyfartal gyntaf) a mynegodd rwystredigaeth ynghylch â'r methiant i aduno pencampwriaeth y byd.

Dywedodd Kasparov ei fod yn bwriadu chwarae mewn rhai digwyddiadau gwyddbwyll cyflym am hwyl, ac am dreulio mwy o amser yn ysgrifennu, gan gynnwys y gyfres My Great Predecessors, a gweithio ar y cysylltiadau rhwng gwneud penderfyniadau mewn gwyddbwyll a meysydd eraill o fywyd. Dywedodd hefyd y byddai'n parhau i ymwneud â gwleidyddiaeth Rwsia, a oedd yn ei farn ef yn "mynd i lawr llwybr cyfeiliornus"

Gwyddbwyll ar ôl ymddeol

Ar 22 Awst, 2006 yn ei gemau gwyddbwyll cyhoeddus cyntaf ers ei ymddeoliad, chwaraeodd Kasparov yn Nhwrnamaint Pencampwyr Gwyddbwyll Lichthof, gornest blitz a chwaraewyd ar reolaeth amser o bum munud bob ochr a chynyddiadau tair eiliad fesul bob symudiad. Gorffennodd Kasparov yn gydradd gyntaf gyda Karpov, gan sgorio 4½/6.

Chwaraewyd gornest 12 gêm rhwng Kasparov a Karpov rhwng 21 a 24 Medi, 2009 yn Valencia, Sbaen. Gyda pedair gêm gyflym (neu lled gyflym), lle enillodd Kasparov 3-1, ac wyth gêm blitz, lle enillodd Kasparov 6-2, bu Kasparov yn fuddugol gyda chanlyniad terfynol o 9-3. Daeth hyn union 25 mlynedd ar ôl y cyfarfod anorffenedig y ddau chwaraewr ym Mhencampwriaeth Gwyddbwyll y Byd 1984.

Gan ddechrau ym mis Chwefror, 2009 bu Kasparov yn hyfforddi Magnus Carlsen ac arhosodd y cydweithio yn gyfrinachol tan fis Medi, 2009. O dan hyfforddiant Kasparov, ym mis Hydref, 2009 daeth Carlsen yr ieuengaf erioed i gael gradd FIDE dros 2800, a chododd o rif pedwar y byd i rif Un y Byd. Er bod y ddau wedi bwriadu gweithio gyda'i gilydd ar y dechrau trwy gydol 2010, ym mis Mawrth cyhoeddwyd bod Carlsen wedi gwahanu oddi wrth Kasparov ac na fyddai'n hyfforddi efo mwyach. Yn ôl cyfweliad gyda'r cylchgrawn Almaeneg Der Spiegel, dywedodd Carlsen y byddai'n parhau mewn cysylltiad ac y byddai'n parhau i fynychu sesiynau hyfforddi gyda Kasparov; fodd bynnag, ni chynhaliwyd unrhyw sesiynau hyfforddi pellach, a daeth y cydweithio i ben yn ystod y gwanwyn. Yn 2011, dywedodd Carlsen: “Diolch i [Kasparov] dechreuais ddeall dosbarth cyfan o sefyllfaoedd yn well. . . . Rhoddodd Kasparov lawer iawn o help ymarferol i mi.” Yn 2012, pan ofynnwyd iddo beth a ddysgodd o weithio gyda Kasparov, atebodd Carlsen: “Sefyllfaoedd cymhleth. Dyna oedd y peth pwysicaf.”

Ym mis Mai, 2010 chwaraeodd ac enillodd Kasparov 30 gêm ar-y-pryd ym Mhrifysgol Tel Aviv yn Israel. Yn yr un mis, datgelwyd ei fod wedi bod yn cynorthwyo Anand yn ei baratoadau ar gyfer Pencampwriaeth Gwyddbwyll y Byd 2010 yn erbyn yr heriwr Veselin Topolov. Enillodd Anand 6½–5½ a cadw ei teitl.

Kasparov yn Arizona Hydref 2017

Dechreuodd Kasparov hyfforddi'r uwchfeistr o'r Unol Daleithiau Hikaru Nakamura ym mis Ionawr, 2011. Cynhaliwyd y cyntaf o nifer o sesiynau hyfforddi yn Efrog Newydd ychydig cyn i Nakamura gymryd rhan yn nhwrnamaint Gwyddbwyll Tata Steel yn Wijk aan Zee, yr Iseldiroedd. Ym mis Rhagfyr, 2011 daeth eu cydweithrediad i ben.

Chwaraeodd Kasparov mewn dwy ornest arddangos blitz yn yr hydref 2011. Roedd y cyntaf ym mis Medi yn erbyn yr Uwchfeistr Ffrengig Maxime Vachier-Lagrave, yng Nghlichy (Ffrainc), ac enillodd Kasparov 1½–½. Roedd yr ail yn ornest hirach ac yn cynnwys wyth gêm blitz a chwaraewyd ar 9 Hydref, yn erbyn yr Uwchfeistr o Loegr, Nigel Short. Enillodd Kasparov 4½–3½. Ychydig wedi hynny, ym mis Hydref, 2011 chwaraeodd Kasparov a curo pedwar ar ddeg o wrthwynebwyr mewn arddangosfa ar-y-pryd a gynhaliwyd ym Mratislava .

Ar 25 a 26 Ebrill, 2015 chwaraeodd Kasparov ornest fach yn erbyn Nigel Short. Roedd yr ornest yn cynnwys dwy gêm gyflym ac wyth gêm blitz a ymladdwyd dros ddau ddiwrnod. Dywedodd y sylwebwyr yr Uwchfeistri Maurice Ashley ac Alejandro Ramirez fod Kasparov yn 'fochyn mentro' trwy gydol y gêm, ac yn gwrthod â chaniatáu i Short ennill unrhyw gyfle yn y gemau. Enillodd Kasparov yr ornest yn hawdd (8½–1½), ac ennill y pum gêm ar yr ail ddiwrnod.

Ymgeisio am arlywyddiaeth FIDE

Ar 7 Hydref, 2013 mewn cyfarfod yn Nhallinn, Estonia lle cynhaliwyd y 84ain Cyngres FIDE cyhoeddodd Kasparov ei fod am ymgeisio am arlywyddiaeth Ffederasiwn Gwyddbwyll y Byd. Fe'i cefnogwyd gan Bencampwr a rhif Un y Byd FIDE, Magnus Carlsen. Ond yng Nghynulliad Cyffredinol FIDE ym mis Awst 2014, collodd Kasparov yr etholiad arlywyddol i’r daliwr Kirsan Ilyumzhinov, o 110–61.

Ychydig ddyddiau cyn yr etholiad, cyhoeddodd y New York Times Magazine adroddiad ar yr ymgyrch a ymladdwyd mor ffyrnig. Yn gynwysedig yn yr adroddiad roedd gwybodaeth am gontract gudd rhwng Kasparov a chyn-Ysgrifennydd Cyffredinol FIDE Ignatius Leong o Singapôr, lle dywedir bod ymgyrch Kasparov “wedi cynnig talu UDA$500,000 i Leong a thalu $250,000 y flwyddyn am bedair blynedd i Academi Gwyddbwyll ASEAN, sefydliad helpodd Leong ei greu i ddysgu a hyrwyddo'r gêm yn Asia, gyda'r gytundeb y byddai Leong yn gyfrifol am gyflwyno 11 pleidlais o'i ranbarth [. . . ]". Ym mis Medi, 2015 dywedodd Comisiwn Moeseg FIDE fod Kasparov a Leong yn euog o dorri eu Cod Moeseg ac yn ddiweddarach fe'i hataliwyd am ddwy flynedd o holl swyddogaethau a chyfarfodydd FIDE.

Dychwelyd o ymddeoliad gwyddbwyll

Daeth Kasparov allan o ymddeoliad i gystadlu yn nhwrnamaint Cyflym a Blitz cyntaf St. Louis 14 i 19 Awst 2017, gan sgorio 3.5/9 yn y gemau cyflym a 9/18 yn y blitz. Gorffennodd yn wythfed allan o ddeg, yn cynnwys Nakamura, Caruana, cyn-bencampwr y byd Anand a'r enillydd, Levon Aronian. Addawodd Kasparov y byddai unrhyw arian twrnamaint a enillodd yn mynd tuag at elusennau i hyrwyddo gwyddbwyll yn Affrica.

Yn 2020, cymerodd ran yn 9LX, twrnamaint 'Gwyddbwyll 960', a gorffennodd yn wythfed allan o ddeg. Cafodd gêm gyfartal yn erbyn Carlsen, a orffennodd yn gydradd gyntaf.

Yn 2021, lansiodd Kasparovchess, cymuned gwyddbwyll ar-lein sy'n seiliedig ar danysgrifiadau, lle ceir rhaglenni dogfen, gwersi, posau, podlediadau, erthyglau, cyfweliadau a pharthau chwarae.

Chwaraeodd Kasparov yn adran blitz y 'Grand Chess Tour 2021' yn Zagreb, Croatia. Perfformiodd yn wael, fodd bynnag, gan sgorio 0.5/9 y diwrnod cyntaf a 2/9 ar yr ail ddiwrnod, gydag un buddugoliaeth yn unig yn erbyn Jorden Van Foreest. Cymerodd ran hefyd yn 9LX 2, gan orffen yn bumed allan o ddeg, gyda sgôr o 5/9.

Cystadleuthau tîm ac Olympiad

Kasparov yn Valletta 1980

Chwaraeodd Kasparov mewn cyfanswm o wyth Olympiad Gwyddbwyll gan gynrychioli yr Undeb Sofietaidd bedair gwaith, a Rwsia bedair gwaith yn dilyn chwalfa'r Undeb Sofietaidd ym 1991. Ar ei ymddangosiad cyntaf ym 1980, ef, yn ddau-ar-bumtheg oed, oedd y chwaraewr ieuengaf i gynrychioli'r Undeb Sofietaidd neu Rwsia ar y lefel honno, record a dorrwyd gan Kramnik ym 1992. Mewn 82 o gemau, sgoriodd (+50, −3, =29), sef 78.7%, ac enillodd gyfanswm o bedwar ar bymtheg o fedalau, gan gynnwys medalau aur y tîm yr wyth gwaith y cystadlodd.

Ar gyfer Olympiad Moscow 1994, cafodd rôl trefnu sylweddol wrth iddo helpu cynllunio'r digwyddiad ar fyr rybudd, ar ôl i Thessaloniki dynnu'n ôl eu cynnig i'w gynnal ychydig wythnosau cyn y dyddiadau a drefnwyd. Mae canlyniadau Kasparov mewn Olympiad fel a ganlyn:

• Valletta 1980 Ail eilydd Undeb Sofietaidd, 9½/12 (+8, −1, =3), medal aur tîm, efydd bwrdd;
• Lucerne 1982, Ail fwrdd yr Undeb Sofietaidd, 8½/11 (+6. −0, =5), medal aur tîm, efydd bwrdd;
• Dubai 1986, bwrdd Un yr Undeb Sofietaidd, 8½/11 (+7, −1, =3), medal aur tîm, aur bwrdd, aur perfformiad;
• Thessaloniki 1988, bwrdd Un yr Undeb Sofietaidd, 8½/10 (+7, −0, =3), medal aur tîm, aur bwrdd, aur perfformiad;
• Manila 1992, bwrdd Un Rwsia, 8½/10 (+7, −0, =3), medal aur tîm, aur bwrdd, arian perfformiad;
• Moscow 1994, bwrdd Un Rwsia, 6½/10 (+4, −1, =5), medal aur tîm;
• Yerevan 1996, bwrdd Un Rwsia, 7/9 (+5, −0, =4), medal aur tîm, arian bwrdd, aur perfformiad;
• Bled 2002, bwrdd Un Rwsia, 7½/9 (+6, −0, =3), medal aur tîm, aur perfformiad.

Gwnaeth Kasparov ei ymddangosiad rhyngwladol cyntaf i'r Undeb Sofietaidd yn un-ar-bymtheg ym Mhencampwriaeth Tîm Ewropeaidd 1980 a chwaraeodd i Rwsia yn rhifyn 1992 o'r bencampwriaeth honno. Enillodd gyfanswm o bum medal, fel a ganlyn:

• Skara 1980, Ail eilydd yr Undeb Sofietaidd, 5½/6 (+5, −0, =1), medal aur tîm, aur bwrdd;
• Debrecen 1992, bwrdd Un Rwsia, 6/8 (+4, −0, =4), medal aur tîm, aur bwrdd, arian perfformiad.

Cynrychiolodd Kasparov yr Undeb Sofietaidd unwaith yn yr Olympiad Ieuenctid, yn Awstria (1981). Sgoriodd 9/10 (+8, -0, =2, ) ar bwrdd Un ac enillodd y tîm y teitl.

Asesiad ac etifeddiaeth

Cafodd Kasparov un-ar-ddeg Oscar Gwyddbwyll fel chwaraewr gorau'r flwyddyn, ym 1982-1983, 1985-1988, 1995-1996, 1999, a 2001-2002. Rhwng 1981 a 1991, enillodd neu bu'n gydradd gyntaf ym mhob twrnamaint lle bu'n cystadlu. Ym 1999, cafodd Kasparov radd Elo o 2851, record a safodd am dros dair blynedd ar ddeg: ar 10 Rhagfyr, 2012 cafodd Carlsen radd answyddogol o 2861, a daeth ar frig y rhestr a ryddhawyd nesaf ym mis Ionawr, 2013. Ac eithrio'r cyfnod y CUP, a bod yn gyfartal gyntaf gyda Kramnik ym 1997, roedd Kasparov ar frig y rhestr graddio o 1985 i 2006. Ar 1 Ionawr, 2006 Kasparov oedd ar y brig gyda gradd o 2812. Fodd bynnag, fe'i eithriwyd o restr graddio FIDE 1 Ebrill, 2006 am nad oedd wedi cystadlu mewn twrnameintiau yn ystod y deuddeg mis blaenorol.

Roedd yr ymryson rhwng Kasparov a Karpov (y "ddau K" fel y'i gelwid) yn un o'r mwyaf yn hanes gwyddbwyll. Mewn chwe blynedd chwaraesont bum gornest gyda 144 o gemau. Am amser hir bu gelyniaeth bersonol rhyngddynt. Roedd arwyddocâd gwleidyddol i'r gwrthdaro rhwng y ddau hefyd. Ystyriwyd Karpov yn gynrychiolydd o'r Sofietiaid, tra bod Kasparov yn ifanc ac yn boblogaidd, yn gosod ei hun fel "plentyn newid", yn barod i roi cyfweliadau gonest ac (yn enwedig yn y Gorllewin) roedd ganddo naws rebel, er na fu erioed yn 'dissident'. Roedd buddugoliaeth Kasparov ym 1985 yn cyd-fynd â dechrau Perestroika yn yr Undeb Sofietaidd.

Dywed Carlsen am Kasparov: "Dwi erioed wedi gweld neb sydd â'r fath ymdeimlad o ddeinameg mewn sefyllfaoedd cymhleth." Mae Kramnik wedi dweud bod “gallu astudio heb ei ail” gan Kasparov, gan ychwanegu “ Does dim byd mewn gwyddbwyll nad yw wedi medru delio ag ef.”

Yn 2007, cyhoeddodd y cwmni ymgynghori rhyngwladol Synectics radd i 100 o athrylithion byw mewn gwyddoniaeth, gwleidyddiaeth, celf ac entrepreneuriaeth, ac roedd Kasparov yn y 25fed safle.

Arddull chwarae

Dywed Kramnik fod Kasparov yn chwaraewr gwyddbwyll heb fawr ddim gwendidau. Nodweddir ei gemau gan arddull chwarae deinamig gyda'r ffocws ar dactegau, dyfnder strategaeth, cyfrifo cynnil a syniadau agoriadol gwreiddiol. Roedd Kasparov yn nodweddiadol am ei baratoi agoriadol helaeth a'i chwarae ymosodol ynddynt. Ystyriodd Sergey Shipov rinweddau moesol a gwirfoddol Kasparov (byrbwylltra ac ansefydlogrwydd seicolegol) a'i dibyniaeth ormodol ar opsiynau gwahanol, a all arwain at orweithio a chamgymeriadau, ymhlith ei ychydig ddiffygion.

Mae arddull ymosodol Kasparov o chwarae wedi cael ei gymharu gan lawer i Alekhine, a fu'n eilun ganddo ers ei blentyndod. Disgrifiodd Kasparov ei arddull fel un sydd wedi’i ddylanwadu’n bennaf gan Alekhine, Tal a Fischer. Dylanwadau eraill ar Kasparov oedd ei hyfforddwyr cynnar. Pan yn ifanc, cyfarfu a'r athrawon profiadol Alexander Nitikin ac Alexander Shakarov. Casglodd a threfnusodd Shakarov ei ddefnyddiau, ac yna daeth yn geidwad 'banc gwybodaeth' Kasparov. Cam chwyldroadol y pryd hynny oedd defnyddio rhaglenni cyfrifiadurol wrth ddadansoddi gemau, a Kasparov a'i dîm gymerodd y camau cyntaf yn hyn o beth. Ym 1973, aeth Kasparov i ysgol Botvinnik a denodd sylw yn syth. Dywedodd Botvinnik am y bachgen ysgol ifanc: “Mae cyflymder a gallu cof Garry yn anhygoel. Gall weld amrywiadau'n ddwfn a dod o hyd i symudiadau annisgwyl. Mae'i allu gweledigaeth gyfunol yn ei wneud yn debyg i Alekhine."

Cyfraniad at ddamcaniaeth agoriadol

Cydnabyddir cyfraniad Kasparov i ddamcaniaeth agoriadol. Yn y 1990au, datblygodd yn systematig amrywiadau newydd gyda rhaglenni cyfrifiadurol. Hoff systemau agoriadol Kasparov oedd Agoriad Indiaidd y Frenhines efo Gwyn ac amrywiadau o'r Amddiffyniad Sisilaidd gyda Du. Fe wnaeth hefyd "ail-wneud" y gêm Scotaidd mewn cystadlaethau lefel uchaf. Defnyddiodd Kasparov yr agoriad hwn, a ystyriwyd yn hen ffasiwn, yn llwyddiannus, mewn gêm ym 1990 yn erbyn Karpov ac mewn gemau gyda Short ac Anand. Gelwir un cangen o'r Amrywiad Szen yn yr Amddiffyniad Sisilaidd yn Gambit Kasparov. Defnyddiodd Kasparov yr amrywiad hwn yn y 12fed a'r 16eg gêm yn yr ornest gyda Karpov ym 1985; ac yn yr ail o'r gemau hyn, fe enillodd.

Enghraifft enwog arall o ennill gêm bwysig gyda symudiad newydd agoriadol yw 10fed gêm Kasparov yn ei ornest ym 1995 yn erbyn Anand. Ar y 14fed symudiad, mewn sefyllfa adnabyddus yn amrywiad Agored yn y Rui Lopez, chwaraeodd Kasparov symudiad newydd ac aberthu castell, a cael ymosodiad llwyddiannus.

Mae Kasparov wedi cyd-ysgrifennu nifer o lyfrau ar theori agoriadol.

Gradd gwyddbwyll

Deil Kasparov y record am yr amser hiraf fel y chwaraewr yn safle Rhif Un y Byd - o 1984 i 2005 (rhannodd Kramnik safle rhif Un gydag ef unwaith, ar restr graddio Ionawr, 1996 FIDE). Roedd ar frig rhestr graddio y CGP ar ôl cael ei ddiarddel gan FIDE. Ar adeg ei ymddeoliad, roedd yn dal i fod yn Rhif Un yn y byd, gyda sgôr o 2812. Mae ei radd yn cael ei nodi fel 'segur' ers rhestr graddio Ionawr 2006.

Ym mis Ionawr, 1990 cafodd Kasparov y gradd FIDE uchaf erioed (ar y pryd), gan basio 2800 a thorri record Fischer o 2785. Erbyn rhestr graddio FIDE yng Ngorffennaf, 1999 ac Ionawr, 2000, roedd Kasparov wedi cyrraedd Gradd Elo o 2851, yr uchaf erioed ar y pryd. Daliodd y record honno nes i Carlsen gyrraedd 2861 ym mis Ionawr, 2013.

Campau eraill

Mae Kasparov yn dal y record am y nifer fwyaf o fuddugoliaethau twrnamaint proffesiynol yn olynol, gan ddod yn gyntaf, neu'n gyfartal gyntaf mewn pymtheg twrnamaint unigol rhwng 1981 a 1990. Gorffennodd y rhediad yn Linares 1991, pan orffennodd Kasparov yn ail, hanner pwynt y tu ôl i Ivanchuk ar ôl colli eu gêm unigol. Dyma fanylion y rhediad:

• Frunze1981, Pencampwriaeth yr Undeb Sofietaidd, 12½/17, =1af;
• Bugojno1982, 9½/13, 1af;
• Moscow 1982, Rhwngzonal, 10/13, 1af;
• Niksic 1983, 11/14, 1af;
• OHRA Brwsel 1986, 7½/10, 1af;
• Brwsel SWIFT 1987, 8½/11, =1af;
• Amsterdam Optiebeurs 1988, 9/12, 1af;
• Belfort (Cwpan y Byd) 1988, 11½/15, 1af;
• Moscow 1988, Pencampwriaeth yr Undeb Sofietaidd, 11½/17, =1af;
• Reykjavík (Cwpan y Byd) 1988, 11/17, 1af;
• Barcelona (Cwpan y Byd) 1989, 11/16, =1af;
• Skellefteå (Cwpan y Byd) 1989, 9½/15, =1af;
• Tilburg 1989, 12/14, 1af;
• Belgrâd (Banc Buddsoddi) 1989, 9½/11, 1af;
• Linares1990, 8/11, 1af.

Aeth Kasparov am naw mlynedd gan ennill pob uwch-dwrnamaint a chwaraeodd, yn ogystal â ymladd ei bum gornest gyda Karpov. Ei unig fethiant yn y cyfnod hwn mewn twrnamaint neu gemau oedd yr ornest am Bencampwriaeth y Byd ym 1984 yn erbyn Karpov.

Ar ddiwedd y 1990au, aeth Kasparov ar rediad hir arall o ddeg buddugoliaeth uwch-dwrnamaint yn olynol.

• Wijk aan Zee Hoogovens 1999, 10/13, 1af;
• Linares 1999, 10½/14, 1af;
• Sarajevo 1999, 7/9, 1af;
• Wijk aan Zee Corus 2000, 9½/13, 1af; Linares 2000, 6/10, =1af;
• Sarajevo 2000, 8½/11, 1af;
• Wijk aan Zee Corus 2001, 9/13, 1af;
• Linares 2001, 7.5/10, 1af;
• Astana 2001, 7/10, 1af;
• Linares 2002, 8/12, 1af.

Yn y buddugoliaethau twrnamaint hyn, cafodd Kasparov 53 buddugoliaeth, 61 gêm gyfartal ac 1 colled mewn 115 gêm, ei unig golled yn erbyn Ivan Sokolov yn Wijk aan Zee 1999.

Gwyddbwyll a chyfrifiaduron

Gweithredodd Acorn Computers fel un o'r noddwyr i ornest gyn-derfynol Ymgeiswyr Kasparov yn erbyn Korchnoi ym 1983, a dyma gyflwyniad cyntaf Kasparov i gyfrifiaduron. Dyfarnwyd BBC Micro iddo, ac aeth ag o yn ôl gydag ef i Baku, gan ei wneud efallai yn un o'r microgyfrifiaduron Gorllewinol cyntaf i gyrraedd yr Undeb Sofietaidd bryd hynny.

Chwaraeodd Kasparov yn erbyn deep Blue, uwchgyfrifiadur IBM, mewn dwy ornest o chwech gêm.

Gwisgodd Kasparov sbectol 3D yn ei gêm yn erbyn y rhaglen X3D Fritz.

Ym mis Ionawr 2003, cymerodd ran mewn gornest chwe gêm gyda rheoli amser clasurol, efo cronfa gwobr $1miliwn, yn erbyn 'Deep Junior'. Galwyd hon yn 'Bencampwriaeth y Byd - Dyn vs Peiriant'. Gallai'r peiriant werthuso tair miliwn o safleoedd yr eiliad. Ar ôl buddugoliaeth yr un a thair gêm gyfartal, doedd dim ond un gêm i fynd. Ar ôl cyrraedd safle teilwng, cynigiodd Kasparov gêm gyfartal, a dderbyniwyd gan dîm Deep Junior. Pan ofynnwyd iddo pam ei fod wedi cynnig gêm gyfartal, dywedodd Kasparov ei fod ofn gwneud camgymeriad. Deep Junior oedd y peiriant cyntaf i guro Kasparov gyda Du gyda rheolaeth amser safonol.

Gwleidyddiaeth a safbwyntiau gwleidyddol

Rwsia

Gweithgareddau gwleidyddol cynnar

Roedd taid Kasparov yn gomiwnydd rhonc, ond dechreuodd Garry gael amheuon am system wleidyddol yr Undeb Sofietaidd yn dair-ar ddeg oed pan deithiodd dramor am y tro cyntaf ym 1976 i Baris ar gyfer twrnamaint gwyddbwyll. Ym 1981, yn ddeunaw oed, darllenodd 'The Gulag Archipelago' gan Aleksandr Solzhenitsyn, ar ôl prynu copi ohono tra dramor. Serch hynny, ymunodd Kasparov â Phlaid Gomiwnyddol yr Undeb Sofietaidd ym 1984, ac fe'i hetholwyd i Bwyllgor Canolog y Komsomol (Comiwnyddion Ifanc) ym 1987. Gadawodd y blaid ym 1990.

Ym mis Mai, 1990 bu Kasparov yn helpu creu 'Plaid Ddemocrataidd Rwsia', ond gadawodd y blaid ar 28 Ebrill, 1991 ar ôl ei chynhadledd. Bu Kasparov hefyd yn ymwneud â chreu bloc partïon "Dewis Rwsia" ym mis Mehefin, 1993. Cymerodd ran yn ymgyrch etholiadol Boris Yeltsin yn 1996. Yn 2001 mynegodd ei gefnogaeth i'r sianel deledu Rwsiaidd NTV.

Wedi iddo ymddeol o wyddbwyll yn 2005, trodd Kasparov at wleidyddiaeth a chreu'r Ffrynt Sifil Unedig, mudiad cymdeithasol gyda'r prif nod o "weithio i warchod democratiaeth etholiadol yn Rwsia". Mae wedi addo "adfer democratiaeth" yn Rwsia trwy adfer 'rheolaeth y gyfraith'. Flwyddyn yn ddiweddarach i hyn daeth y Ffrynt Sifil Unedig yn rhan o glymblaid 'Y Rwsia Arall'. Bu Kasparov yn allweddol wrth sefydlu'r glymblaid, sy'n gwrthwynebu llywodraeth Putin. Cafodd y Rwsia Arall ei boicotio gan arweinwyr gwrthbleidiau eraill Rwsia, Yaboko ac Undeb y Lluoedd Cywir, oherwydd ei bod yn cynnwys grwpiau cenedlaetholgar a radicalaidd. Mae Kasparov wedi beirniadu'r ddwy blaid hon fel rhai sydd mewn gwirionedd o dan adain y Kremlin.

Ym mis Ebrill, 2005 cafodd Kasparov ei daro yn ei ben gyda bwrdd gwyddbwyll yr oedd newydd ei arwyddo. Dywedwyd i'r ymosodwr ddatgan: "Roeddwn i'n eich edmygu fel chwaraewr gwyddbwyll, ond fe wnaethoch chi roi'r gorau i hynny dros wleidyddiaeth" yn union cyn yr ymosodiad. Bu sawl digwyddiad arall ers hynny, gan gynnwys creulondeb yr heddlu ac aflonyddu honedig gan wasanaeth cudd Rwsia.

Kasparov yn nhrydedd Orymdaith yr Anghydffurfwyr yn St Petersburg ar 9 Mehefin 2007

Helpodd Kasparov i drefnu 'Gorymdaith yr Anghydffurfwyr' yn St. Petersburg 3 Mawrth, 2007 a 'Gorymdaith yr Anghydffurfwyr' 24 Mawrth, 2007 y ddau yn cynnwys miloedd o bobl yn gorymdeithio yn erbyn Putin a Llywodraethwraig St Petersburg Valentina Matviyenko.

Arweiniodd Kasparov wrthdystiad o blaid democratiaeth ym Moscow ym mis Ebrill, 2007. Ar ôl iddo ddechrau fodd bynnag, daeth dros 9,000 o heddlu a chipio bron pawb. Rhybuddiwyd Kasparov gan swyddfa’r erlyniad ddiwrnod cyn yr orymdaith bod unrhyw un sy’n cymryd rhan mewn perygl o gael ei arestio. Daliwyd ef am ryw ddeg awr ac yna dirwywyd ef a'i ryddhau. Yn ddiweddarach cafodd ei alw i ateb cyhuddiad gan yr FSB am dorri cyfreithiau gwrth-eithafiaeth Rwsia.

Wrth siarad am Kasparov yn 2007, dywedodd y cyn-asiant KGB Oleg Kalugin: "Nid wyf yn siarad yn fanwl - mae pobl oedd yn eu hadnabod i gyd wedi marw nawr oherwydd eu bod wedi lleisio, roedden nhw'n agored. Rwy'n dawel. Dim ond un dyn sy'n lleisiol ac efallai ei fod mewn trafferth: pencampwr gwyddbwyll y byd Kasparov. Mae wedi bod yn ddi-flewyn-ar-dafod yn ei ymosodiadau ar Putin a chredaf ei bod yn debyg mai ef sydd nesaf ar y rhestr."

Ymgeisydd arlywyddol (2008)

Ar 30 Medi, 2007 ymunodd Kasparov â ras arlywyddol Rwsia, gan dderbyn 379 o 498 o bleidleisiau mewn cyngres y glymblaid 'Y Rwsia Arall' a gynhaliwyd ym Moscow. Ym mis Hydref 2007, cyhoeddodd Kasparov ei fwriad i sefyll am arlywyddiaeth Rwsia fel ymgeisydd 'Y Rwsia Arall' ac addawodd ymladd dros Rwsia "ddemocrataidd a chyfiawn". Yn ddiweddarach y mis hwnnw teithiodd i'r Unol Daleithiau, ac ymddangosodd ar nifer o raglenni teledu poblogaidd.

Ym mis Tachwedd, 2007 cafodd Kasparov a phrotestwyr eraill eu cadw gan yr heddlu mewn rali Rwsia Arall ym Moscow, a ddenodd 3,000 o wrthdystwyr i brotestio yn erbyn twyll etholiadol. Yn dilyn ymgais gan tua 100 o brotestwyr i orymdeithio trwy linellau'r heddlu i’r comisiwn etholiadol, a oedd wedi gwahardd ymgeiswyr Rwsia Arall rhag etholiadau seneddol, gwnaethpwyd arestiadau. Dywedodd yr awdurdodau yn Rwsia fod rali wedi'i chymeradwyo ond nid unrhyw orymdaith, gan arwain at gadw nifer o wrthdystwyr. Wedi hynny cafodd Kasparov ei gyhuddo o geisio gwrthsefyll ei arestio a threfnu protest anawdurdodedig, a chafodd ddedfryd o garchar am bum niwrnod. Apeliodd Kasparov y cyhuddiadau, gan ddweud ei fod wedi bod yn dilyn gorchmynion a roddwyd gan yr heddlu. Cafodd ei ryddhau o'r carchar ar 29 Tachwedd. Gwawdiodd Putin Kasparov am ei ddefnydd o Saesneg yn hytrach na Rwsieg wrth siarad yn y rali.

Ym mis Rhagfyr, 2007 cyhoeddodd Kasparov ei fod rhaid iddo dynnu ei ymgeisyddiaeth arlywyddol yn ôl oherwydd ei anallu i rentu neuadd gyfarfod lle gallai o leiaf 500 o'i gefnogwyr ymgynnull. Gyda'r dyddiad cau yn dod i ben ar y dyddiad hwnnw, eglurodd ei bod yn amhosibl iddo redeg. Roedd cyfreithiau etholiad Rwsia yn gofyn am ddigon o le mewn neuadd gyfarfod ar gyfer cefnogwyr. Cyhuddodd llefarydd Kasparov y llywodraeth o ddefnyddio'u dylanwad i atal unrhyw un rhag rhentu neuadd addas iddynt a dywedodd fod y comisiwn etholiadol wedi gwrthod cynnig a fyddai wedi caniatáu niferoedd llai yn hytrach nag un cynulliad mawr mewn neuadd gyfarfod.

Gwrthwynebiad i weinyddiaeth Putin (2010-2013)

Roedd Kasparov yn drefnydd allweddol ac ymhlith y llofnodwyr cyntaf o'r ymgyrch ar-lein "Rhaid i Putin fynd", “ a ddechreuwyd ar 10 Mawrth, 2010. Ynddo ceir galwad ar i asiantaethau gorfodi'r gyfraith yn Rwsia i anwybyddu gorchmynion Putin. Erbyn Mehefin 2011, roedd 90,000 wedi llofnodi. Er bod awdur y ddeiseb yn parhau i fod yn ddienw, bu cryn ddyfalu mai Kasparov ydoedd mewn gwirionedd. Ar 31 Ionawr, 2012 cynhaliodd Kasparov gyfarfod o arweinwyr y gwrthbleidiau oedd yn cynllunio gorymdaith dorfol ar 4 Chwefror, 2012. Ymhlith arweinwyr gwrthbleidiau eraill a fynychodd roedd Alexey Navalny ac Yevgeniya Chirikova.

Cafodd Kasparov ei arestio a’i guro y tu allan i lys ym Moscow ar 17 Awst, 2012 tra’n mynychu’r ddedfryd yn ymwneud â’r band pync Pussy Riot. Ar 24 Awst, cafodd y cyhuddiadau yn ei erbyn ei fod wedi cymryd rhan mewn protest anawdurdodedig eu rhoi o'r neilltu. Dywedodd y Barnwr Yekaterina Veklich nad oedd "unrhyw sail i gredu tystiolaeth yr heddlu". Yn ddiweddarach diolchodd Kasparov i'r holl blogwyr a gohebwyr a ddarparodd dystiolaeth fideo a oedd wedi gwrth-ddweud tystiolaeth yr heddlu. Ysgrifennodd Kasparov ym mis Chwefror, 2013 fod “ffasgaeth wedi dod i Rwsia. . . . Nid yw Prosiect Putin, yn union fel yr hen Brosiect Hitler, ddim byd ond cynllwyn gan y bobl fawr sy'n rheoli. Nid oedd rheolaeth ffasgaidd erioed yn ganlyniad o ewyllys rydd y bobl. Roedd yn ffrwyth cynllwyn gan y bobl fawr oedd yn rheoli!”

Ym mis Ebrill, 2013 gwadodd Kasparov sibrydion ei fod yn bwriadu gadael Rwsia am byth. “Rwyf yn gweld y sibrydion hyn yn drist iawn ac, yn fwy na hynny, yn syndod,” ysgrifennodd. “Doeddwn i ddim yn gallu ymateb ar unwaith oherwydd roeddwn i mewn cymaint o sioc fel bod datganiad mor anhygoel o anghywir..

Tri mis yn ddiweddarach, fodd bynnag, ffodd Kasparov Rwsia. Ar 6 Mehefin, 2013 cyhoeddodd ei fod wedi gadael ei famwlad oherwydd ofn erledigaeth am ei safbwyntiau gwleidyddol. Yng nghynhadledd Menywod yn y Byd 2013, dywedodd Kasparov wrth Michael Moynihan o'r 'The Daily Beast' nad oedd democratiaeth bellach yn bodoli yn yr hyn a alwodd yn “unbennaeth” Rwsia.

Kasparov yn Fforwm Rhyddid Oslo 2018

Dywedodd Kasparov mewn cynhadledd i'r wasg ym mis Mehefin, 2013 ei fod yn amau pe bai'n dychwelyd i Rwsia, na fyddai'n cael gadael, yn arbennig o ystyried gwrthdaro parhaus Putin a'r anghydffurfwyr. “Felly am y tro,” meddai, “rwy'n ymatal rhag dychwelyd i Rwsia.” Esboniodd yn fuan wedi hynny mewn erthygl yn The Daily Beast na fwriadodd hyn fel “datganiad o adael fy ngwlad enedigol, yn barhaol neu fel arall”, ond fel mynegiant o “realiti tywyll y sefyllfa yn Rwsia heddiw, lle mae bron i hanner aelodau Cyngor Cydlynu'r wrthblaid yn destun ymchwiliad troseddol ar gyhuddiadau di-sail". Nododd fod swyddfa'r erlynydd ym Moscow yn "agor ymchwiliad a fyddai'n cyfyngu ar fy ngallu i deithio", a fyddai'n gwneud yn amhosibl iddo gyflawni "ymrwymiadau siarad proffesiynol" ac yn rhwystro ei "waith ar gyfer Sefydliad Gwyddbwyll Kasparov di-elw, sydd â chanolfannau yn Ninas Efrog Newydd, Brwsel a Johannesburg, er hyrwyddo gwyddbwyll mewn addysg". Ysgrifennodd Kasparov ymhellach yn ei erthygl yn y Daily Beast ym mis Mehefin, 2013 fod y protestiadau torfol ym Moscow deunaw mis ynghynt yn erbyn yr etholiadau twyllodrus yn Rwsia wedi bod yn “eiliad falch i mi”. Roedd yn cofio, ar ôl ymuno â mudiad yr wrthblaid ym mis Mawrth, 2005 ei fod wedi cael ei feirniadu am geisio uno "pob elfen gwrth-Pwtin yn y wlad i orymdeithio gyda'i gilydd waeth beth fo'u ideoleg". Felly, roedd gweld "cannoedd o faneri yn cynrychioli pob grŵp o ryddfrydwyr i genedlaetholwyr i gyd yn gorymdeithio gyda'i gilydd ar gyfer 'Rwsia Heb Putin' yn gwireddu breuddwyd." Ac eto roedd y mwyafrif o Rwsiaid, meddai, yn parhau i “gysgu” hyd yn oed wrth i Putin “dynnu mwgwd simsan democratiaeth i ffwrdd a datgelu ei hun fel y darpar unben KGB y buodd erioed”.

Ymatebodd Kasparov gan bostio ar Trydar am erthygl ym mis Medi 2013 o'r The New York Times gan Putin. “Rwy’n gobeithio bod Putin wedi cymryd gofal digonol,” trydarodd. “Mae'n newyddiadurwr Rwsiaidd ac fe all ei fywyd fod mewn perygl difrifol!” Hefyd: “Fedra ni ddisgwyl erthyglau yn y New York Times gan Mugabe ar etholiadau teg, Castro ar ryddid llefaru, a Kim Jong-un ar ddiwygio carchardai? Echel Rhagrith."

Ysgrifennodd Kasparov ym mis Gorffennaf 2013 am y prawf yn Kirov o un o arweinyddion yr wrthblaid, Navalny, a oedd wedi'i ddyfarnu'n euog "ar gyhuddiadau di-sail o ladrad", yn gweld yr erlynydd, er syndod mawr, yn gofyn am ei ryddhau drannoeth tra'n aros apêl. “Mae’r broses farnwrol a’r broses ddemocrataidd yn Rwsia,” ysgrifennodd Kasparov, “yn watwariaeth gywrain a grëwyd i dynnu sylw’r dinesydd cartref, ac i helpu arweinwyr y Gorllewin osgoi wynebu’r ffaith lletchwith bod Rwsia unwaith eto yn unbennaeth”. Eto i gyd, teimlai Kasparov, beth bynnag oedd yn gyfrifol am hyn, “mae fy optimistiaeth yn dweud wrthyf ei fod yn arwydd cadarnhaol. Ar ôl mwy na 13 mlynedd o ormes o dan Putin, mae unrhyw beth gwahanol yn dda."

Siaradodd Kasparov yn erbyn uno anghyfreithlon Crimea a Rwsia yn 2014 ac mae wedi datgan y dylid dychwelyd rheolaeth o Crimea i’r Wcráin heb unrhyw amodau, ar ôl dymchwel Putin. Rhwystrwyd gwefan Kasparov gan asiantaeth sensoriaeth Rwsia, Roskomnadzor, ar gais yr erlynydd cyhoeddus, oherwydd mae'n debyg barn Kasparov ar yr argyfwng yn Crimea. Rhwystrwyd nifer o wefannau eraill yn Rwsia yr un pryd dan gyhuddiad o ysgogi dicter cyhoeddus. Yn ôl y sôn, derbyniodd nifer o'r safleoedd sydd wedi'u rhwystro affidafid yn nodi eu troseddau. Fodd bynnag, dywedodd Kasparov nad oedd ei wefan ef wedi derbyn unrhyw rybudd o'r fath. Yn 2015, tynnwyd nodyn cyfan ar Kasparov o wyddoniadur Rwsieg am y chwaraewyr gwyddbwyll Sofietaidd gorau ar ôl ymyrraeth gan "uchel swyddogion".

Siaradodd Kasparov yn erbyn goresgyniad yr Wcrain gan Rwsia ar Trydar: “Yr unig ffordd y daw hyn i ben mewn gwirionedd yw trwy gwymp cyfundrefn Putin yn dilyn cwymp economi Rwsia ar ôl cael eu trechu yn yr Wcrain.” Credai hefyd fod yn rhaid "cario ymlaen gyda'r pwyso" o ran Sancsiynau a chondemniadau yn erbyn gweithredoedd Rwsia ac ymunodd â Rwsiaid alltud amlwg eraill i ffurfio Pwyllgor Gwrth-Ryfel Rwsia. Dywedodd y dylai Rwsia gael ei “taflu’n ôl i Oes y Cerrig i wneud yn siŵr na all y diwydiant olew a nwy ac unrhyw ddiwydiannau sensitif eraill sy’n hanfodol ar gyfer goroesiad y gyfundrefn weithredu heb gefnogaeth dechnolegol y Gorllewin.”

Ar 20 Mai, 2022 dynodwyd Kasparov yn “asiant tramor” gan Weinyddiaeth Gyfiawnder Ffederasiwn Rwsia.

Ym mis Mai 2023 bu Kasparov ynghyd â grŵp mawr o'i gyd-alltudion yn helpu Mikhail Khodorkovsky ddrafftio "Datganiad o Luoedd Democrataidd Rwsia."

Yr Unol Daleithiau

Kasparov a'r gweriniaethwr Americanaidd Grover Norquist yn 2017

Yn ystod etholiad arlywyddol yr Unol Daleithiau yn 2016, disgrifiodd Kasparov y Gweriniaethwr Donald Trump fel “arwerthwr seleb gyda gogwyddiadau hiliol a thueddiadau awdurdodaidd” a’i feirniadu am alw am gysylltiadau agosach â Putin. Ar ôl i ddarpar is-arlywydd Trump, Mike Pence, alw Putin yn arweinydd cryf, dywedodd Kasparov fod Putin yn arweinydd cryf “yn yr un modd ag mae arsenig yn ddiod gref”. Bu hefyd yn dilorni polisïau economaidd ymgeisydd y Democratiaid Bernie Sanders, ond galwodd ef yn "siaradwr carismatig a oedd yn credu'n angerddol yn ei achos". Dywedodd Kasparov fod Henry Kissinger “yn ceisio gwerthu’r syniad i Trump o ddrych o 1972 [ymweliad Richard Nixon â Tsieina], heblaw, yn hytrach na chynghrair Sino-UDA yn erbyn yr Undeb Sofietaidd, cynghrair Rwsiaidd-Americanaidd yn erbyn Tsieina oedd y syniad."

Armenia

Mewn cyfweliad yn trafod gwrthdaro Nagorno-Karabakh, dywedodd Kasparov fod gan Weriniaeth Artsakh hawl i annibyniaeth ac nad oes gan Azerbaijan hawl sofran drosto. Ystyria'r safiad hwn yn wrthrychol a heb ragfarn, gan fod cyfraith Sofietaidd yn caniatáu i weriniaethau ymreolaethol (fel Oblast Ymreolaethol Nagorno-Karabakh) yr hawl i bleidleisio dros annibyniaeth, rhywbeth y teimlai ei fod yn aml yn cael ei anwybyddu. Cafodd Kasparov ei feirniadu gan Armeniaid am beidio â chymryd safiad cryf pan ddechreuodd y gwrthdaro yn Karabakh ym 1988, ac eglurodd ei fod yn byw yn Baku gyda 200,000 o Armeniaid eraill ar y pryd ac nad oedd am gynyddu tensiynau. Yn ddiweddarach ffodd Kasparov a'i deulu Baku ym mis Ionawr 1990 i ddianc rhag pogromau gwrth-Armeniaid.

Croesawodd Kasparov y 'Chwyldro Melfed' yn Armenia yn 2018, ac mae'n cefnogi cydnabyddiaeth hil-laddiad Armenia.

Materion rhyngwladol eraill

Yn ystod Rhyfeloedd Iwgoslafia, galwodd Kasparov ar i'r byd Gorllewinol ddinistrio Byddin Iwgoslafia a cyhuddodd Slobodan Milošević o greu "meddylfryd gwarchae" i gadw rheolaeth dros Serbia . Ym 1997, dyfarnwyd dinasyddiaeth anrhydeddus iddo gan Bosnia a Herzegovina am ei gefnogaeth i Bosnia yn ystod Rhyfel Bosnia . Enwyd Kasparov yn Gadeirydd y Sefydliad Hawliau Dynol yn 2011. Yn ogystal, cyflwynwyd Gwobr Hawliau Dynol Morris B. Abram, gwobr hawliau dynol flynyddol Gwyliadwriaeth y Cenhedloedd Unedig, i Kasparov yn 2013. Canmolodd y sefydliad ef fel "nid yn unig un o ddynion craffaf y byd" ond "hefyd ymhlith y dewraf".

Bu Kasparov yn feirniadol o’r trais a gafwyd gan heddlu Sbaen yn erbyn refferendwm annibyniaeth 2017 yng Nghatalwnia a cyhuddodd Prif Weinidog Sbaen, Mariano Rajoy, o “fradychu” addewid heddwch Ewrop. Ar ôl etholiad rhanbarthol Catalwnia a gynhaliwyd yn ddiweddarach yr un flwyddyn, ysgrifennodd Kasparov: “Er gwaethaf pwysau digynsail o Madrid, enillodd y cenedlaetholwyr yng Nghatalwnia fwyafrif. Rhaid i Ewrop helpu dod o hyd i lwybr heddychlon er osgoi mwy o drais." Argymhellodd Kasparov y dylai Sbaen edrych ar be ddigwyddodd ym Mhrydain efo refferendwm annibyniaeth yr Alban yn 2014, gan ychwanegu: “edrychwch yn unig ar sut mae Twrci ac Irac wedi trin y Cwrdiaid. Ni all hyn fod y ffordd i Sbaen a Chatalwnia.”

Ar achlysur canmlwyddiant hil-laddiad Armenia yn 2015, dywedodd Kasparov ei fod wedi galw yn 2002 am dderbyn Twrci yn aelod o'r Undeb Ewropeaidd pe bai Twrci yn cydnabod yr hil-laddiad. Condemniodd lofruddiaeth y newyddiadurwr Saudi Jamal Khashoggi. Ym mis Hydref, 2018 ysgrifennodd Kasparov fod cyfundrefn yr Arlywydd Erdoğan yn Nhwrci “wedi carcharu mwy o newyddiadurwyr nag unrhyw wlad arall yn y byd a bod ugeiniau ohonynt yn parhau yn y carchar. Ers 2016, mae asiantaeth cudd Twrci wedi cipio o leiaf 80 o bobl mewn deunaw o wledydd.”

Dinasyddiaeth Croatia

Mae gan Kasparov dy haf yn ninas Makarska, Croatia. Ym mis Chwefror, 2014 gwnaeth gais am ddinasyddiaeth yng Nghroatia, gan ddweud ei fod yn ei chael hi'n fwyfwy anodd byw yn Rwsia. Yn ôl erthygl yn The Guardian, roedd “cytundeb eang” fod Kasparov wedi bod yn gefnogwr i annibyniaeth Croatia yn ystod y 1990au cynnar. Yn ddiweddarach ym mis Chwefror cymeradwywyd ei gais am frodoriaeth a chafodd gyfarfod â phrif weinidog Croatia Zoran Milanović ar 27 Chwefror. Nododd y wasg yn Croatia ei fod wedi "cefnogi Croatia ym 1991 "fel sail ar gyfer y brodoriaeth cyflym. Mewn cyfweliad mewn papur newydd Croat a gyhoeddwyd ym mis Chwefror, 2022 dywedodd Kasparov ei fod yn “ddiolchgar iawn” i Milanović am yr help a roddwyd ganddo (fel prif weinidog) i gael dinasyddiaeth Croateg.

Mae'r gaeaf yn dod

Ym mis Hydref, 2015 cyhoeddodd Kasparov lyfr o'r enw Winter Is Coming: Why Vladimir Putin and the Enemies of the Free World must Be Stopped . Mae'r teitl yn gyfeiriad at y gyfres deledu HBO Game of Thrones. Yn y llyfr, mae Kasparov yn ysgrifennu am yr angen am sefydliad sy'n cynnwys gwledydd democrataidd yn unig i ddisodli'r Cenhedloedd Unedig. Mewn cyfweliad, galwodd y Cenhedloedd Unedig yn 'catwalk' i unbeniaid.

Bywyd personol

Mae Kasparov wedi byw yn Ninas Efrog Newydd ers 2013.

Mae wedi bod yn briod deirgwaith: gyda Masha, cawsant ferch, Polina, cyn ysgaru; gyda Yulia, cawsant fab, Vadim, cyn ysgaru yn 2005; a Daria (Dasha), mae ganddynt ddau o blant, merch, Aida a aned yn 2006, a mab, Nickolas a aned yn 2015. Mae ei wraig yn rheoli ei weithgareddau busnes ledled y byd trwy 'Kasparov International Management Inc'.

Gweler hefyd

• Garry Kasparov yn erbyn Deep Blue]