Dewi Sant: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
Dim crynodeb golygu |
|||
Llinell 54: | Llinell 54: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 3 |
|style='text-align:right'| 3 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church of Saint David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|51.808317|-4.9654509|display=inline}} |
| {{Coord|51.808317|-4.9654509|display=inline}} |
||
Llinell 61: | Llinell 61: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 4 |
|style='text-align:right'| 4 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church Of Saint David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|51.6378|-4.68521|display=inline}} |
| {{Coord|51.6378|-4.68521|display=inline}} |
||
Llinell 68: | Llinell 68: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 5 |
|style='text-align:right'| 5 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church Of Saint David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|52.4026|-3.9768|display=inline}} |
| {{Coord|52.4026|-3.9768|display=inline}} |
||
Llinell 75: | Llinell 75: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 6 |
|style='text-align:right'| 6 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church Of Saint David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|51.9574|-3.64672|display=inline}} |
| {{Coord|51.9574|-3.64672|display=inline}} |
||
Llinell 82: | Llinell 82: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 7 |
|style='text-align:right'| 7 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church Of Saint David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|51.9919|-3.39129|display=inline}} |
| {{Coord|51.9919|-3.39129|display=inline}} |
||
Llinell 89: | Llinell 89: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 8 |
|style='text-align:right'| 8 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church Of Saint David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|51.9671|-3.37718|display=inline}} |
| {{Coord|51.9671|-3.37718|display=inline}} |
||
Llinell 96: | Llinell 96: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 9 |
|style='text-align:right'| 9 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi, |
|||
| Church Of Saint David, |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|51.8737|-5.11302|display=inline}} |
| {{Coord|51.8737|-5.11302|display=inline}} |
||
Llinell 103: | Llinell 103: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 10 |
|style='text-align:right'| 10 |
||
| |
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi, Bridell |
||
| |
| |
||
| {{Coord|52.046968|-4.6603956|display=inline}} |
| {{Coord|52.046968|-4.6603956|display=inline}} |
||
Llinell 110: | Llinell 110: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 11 |
|style='text-align:right'| 11 |
||
| |
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi, Carregwen |
||
| |
| |
||
| {{Coord|52.046742|-4.5898345|display=inline}} |
| {{Coord|52.046742|-4.5898345|display=inline}} |
||
Llinell 117: | Llinell 117: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 12 |
|style='text-align:right'| 12 |
||
| |
| Eglwys Ss David, Julian ac Aaron |
||
| |
| |
||
| {{Coord|51.608901|-2.9520304|display=inline}} |
| {{Coord|51.608901|-2.9520304|display=inline}} |
||
Llinell 124: | Llinell 124: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 13 |
|style='text-align:right'| 13 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|52.246682|-4.2328162|display=inline}} |
| {{Coord|52.246682|-4.2328162|display=inline}} |
||
Llinell 131: | Llinell 131: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 14 |
|style='text-align:right'| 14 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|52.08955|-3.9789313|display=inline}} |
| {{Coord|52.08955|-3.9789313|display=inline}} |
||
Llinell 138: | Llinell 138: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 15 |
|style='text-align:right'| 15 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|51.848246|-2.9583075|display=inline}} |
| {{Coord|51.848246|-2.9583075|display=inline}} |
||
Llinell 145: | Llinell 145: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 16 |
|style='text-align:right'| 16 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|51.518686|-3.3746024|display=inline}} |
| {{Coord|51.518686|-3.3746024|display=inline}} |
||
Llinell 152: | Llinell 152: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 17 |
|style='text-align:right'| 17 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|52.140091|-3.2613538|display=inline}} |
| {{Coord|52.140091|-3.2613538|display=inline}} |
||
Llinell 159: | Llinell 159: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 18 |
|style='text-align:right'| 18 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|52.363781|-3.1178435|display=inline}} |
| {{Coord|52.363781|-3.1178435|display=inline}} |
||
Llinell 166: | Llinell 166: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 19 |
|style='text-align:right'| 19 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|52.308576|-3.3096294|display=inline}} |
| {{Coord|52.308576|-3.3096294|display=inline}} |
||
Llinell 173: | Llinell 173: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 20 |
|style='text-align:right'| 20 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|51.864498|-4.267299|display=inline}} |
| {{Coord|51.864498|-4.267299|display=inline}} |
||
Llinell 180: | Llinell 180: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 21 |
|style='text-align:right'| 21 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|51.86006|-4.4859643|display=inline}} |
| {{Coord|51.86006|-4.4859643|display=inline}} |
||
Llinell 187: | Llinell 187: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 22 |
|style='text-align:right'| 22 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|53.183942|-3.4141338|display=inline}} |
| {{Coord|53.183942|-3.4141338|display=inline}} |
||
Llinell 194: | Llinell 194: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 23 |
|style='text-align:right'| 23 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|51.955117|-3.5060806|display=inline}} |
| {{Coord|51.955117|-3.5060806|display=inline}} |
||
Llinell 201: | Llinell 201: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 24 |
|style='text-align:right'| 24 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|52.127477|-3.4112031|display=inline}} |
| {{Coord|52.127477|-3.4112031|display=inline}} |
||
Llinell 208: | Llinell 208: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 25 |
|style='text-align:right'| 25 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church Of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|51.5792|-4.22385|display=inline}} |
| {{Coord|51.5792|-4.22385|display=inline}} |
||
Llinell 215: | Llinell 215: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 26 |
|style='text-align:right'| 26 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church Of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|52.1701|-3.23562|display=inline}} |
| {{Coord|52.1701|-3.23562|display=inline}} |
||
Llinell 222: | Llinell 222: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 27 |
|style='text-align:right'| 27 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church Of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|52.1167|-3.66108|display=inline}} |
| {{Coord|52.1167|-3.66108|display=inline}} |
||
Llinell 229: | Llinell 229: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 28 |
|style='text-align:right'| 28 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church Of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|52.1602|-3.28252|display=inline}} |
| {{Coord|52.1602|-3.28252|display=inline}} |
||
Llinell 236: | Llinell 236: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 29 |
|style='text-align:right'| 29 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church Of St David |
|||
| [[Delwedd:Davidstow Church - geograph.org.uk - 169889.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:Davidstow Church - geograph.org.uk - 169889.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord|50.6556|-4.61702|display=inline}} |
| {{Coord|50.6556|-4.61702|display=inline}} |
||
Llinell 243: | Llinell 243: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 30 |
|style='text-align:right'| 30 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church Of St David |
|||
| [[Delwedd:Thelbridge church - geograph.org.uk - 126128.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:Thelbridge church - geograph.org.uk - 126128.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord|50.8962|-3.72543|display=inline}} |
| {{Coord|50.8962|-3.72543|display=inline}} |
||
Llinell 250: | Llinell 250: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 31 |
|style='text-align:right'| 31 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church Of St David |
|||
| [[Delwedd:Much Dewchurch Church - geograph.org.uk - 149086.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:Much Dewchurch Church - geograph.org.uk - 149086.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord|51.9761|-2.75518|display=inline}} |
| {{Coord|51.9761|-2.75518|display=inline}} |
||
Llinell 257: | Llinell 257: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 32 |
|style='text-align:right'| 32 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church Of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|51.9823|-2.68648|display=inline}} |
| {{Coord|51.9823|-2.68648|display=inline}} |
||
Llinell 264: | Llinell 264: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 33 |
|style='text-align:right'| 33 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church Of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|50.4023|-3.66379|display=inline}} |
| {{Coord|50.4023|-3.66379|display=inline}} |
||
Llinell 271: | Llinell 271: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 34 |
|style='text-align:right'| 34 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church Of St David |
|||
| [[Delwedd:St David's Church, Rhymney - geograph.org.uk - 500853.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:St David's Church, Rhymney - geograph.org.uk - 500853.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord|51.7638|-3.2884|display=inline}} |
| {{Coord|51.7638|-3.2884|display=inline}} |
||
Llinell 278: | Llinell 278: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 35 |
|style='text-align:right'| 35 |
||
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
|||
| Church Of St David |
|||
| |
| |
||
| {{Coord|51.0828|-2.65848|display=inline}} |
| {{Coord|51.0828|-2.65848|display=inline}} |
||
Llinell 285: | Llinell 285: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 36 |
|style='text-align:right'| 36 |
||
| |
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi (also Known As Church Of St Arthneu Or St Arthney). |
||
| |
| |
||
| {{Coord|51.8616|-4.12974|display=inline}} |
| {{Coord|51.8616|-4.12974|display=inline}} |
||
Llinell 292: | Llinell 292: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 37 |
|style='text-align:right'| 37 |
||
| |
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi And St Cyfelach |
||
| |
| |
||
| {{Coord|51.6731|-3.95936|display=inline}} |
| {{Coord|51.6731|-3.95936|display=inline}} |
||
Llinell 299: | Llinell 299: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 38 |
|style='text-align:right'| 38 |
||
| |
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi At Llanthony Priory |
||
| [[Delwedd:The |
| [[Delwedd:The Eglwys Gadeiriol Tyddewi Llanthony - geograph.org.uk - 973474.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord|51.9443|-3.03653|display=inline}} |
| {{Coord|51.9443|-3.03653|display=inline}} |
||
| |
| |
||
Llinell 306: | Llinell 306: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 39 |
|style='text-align:right'| 39 |
||
| |
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi or St Llyr |
||
| |
| |
||
| {{Coord|52.146922|-3.4652655|display=inline}} |
| {{Coord|52.146922|-3.4652655|display=inline}} |
||
Llinell 313: | Llinell 313: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 40 |
|style='text-align:right'| 40 |
||
| |
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi, and surrounding churchyard railed wall. |
||
| [[Delwedd:St David's Church, Maesteg - geograph.org.uk - 4226228.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:St David's Church, Maesteg - geograph.org.uk - 4226228.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord|51.609423|-3.6572553|display=inline}} |
| {{Coord|51.609423|-3.6572553|display=inline}} |
||
Llinell 320: | Llinell 320: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 41 |
|style='text-align:right'| 41 |
||
| |
| Eglwys Gadeiriol Tyddewi, Llandewi Fach |
||
| |
| |
||
| {{Coord|52.100539|-3.2478861|display=inline}} |
| {{Coord|52.100539|-3.2478861|display=inline}} |
||
Llinell 509: | Llinell 509: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 68 |
|style='text-align:right'| 68 |
||
| Former |
| Former Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
||
| |
| |
||
| {{Coord|51.657728|-2.9670331|display=inline}} |
| {{Coord|51.657728|-2.9670331|display=inline}} |
||
Llinell 530: | Llinell 530: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 71 |
|style='text-align:right'| 71 |
||
| Parish |
| Parish Eglwys Gadeiriol Tyddewi |
||
| |
| |
||
| {{Coord|52.512802|-3.313625|display=inline}} |
| {{Coord|52.512802|-3.313625|display=inline}} |
||
Llinell 544: | Llinell 544: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 73 |
|style='text-align:right'| 73 |
||
| Roman Catholic |
| Roman Catholic Eglwys Gadeiriol Tyddewi and Saint Patrick |
||
| |
| |
||
| {{Coord|51.798614|-4.974286|display=inline}} |
| {{Coord|51.798614|-4.974286|display=inline}} |
||
Llinell 594: | Llinell 594: | ||
|style='text-align:right'| 80 |
|style='text-align:right'| 80 |
||
| St David's Church, Haigh |
| St David's Church, Haigh |
||
| [[Delwedd:Parish |
| [[Delwedd:Parish Eglwys Gadeiriol Tyddewi, Haigh and Aspull - geograph.org.uk - 876153.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord|53.5758|-2.5961|display=inline}} |
| {{Coord|53.5758|-2.5961|display=inline}} |
||
| |
| |
Fersiwn yn ôl 05:43, 1 Mawrth 2018
Nawddsant Cymru oedd yn byw yn y 6g oedd Dewi
Dewi Sant | |
---|---|
Ganwyd | 512 Sir Benfro |
Bu farw | 589 Tyddewi |
Dinasyddiaeth | Teyrnas Dyfed |
Galwedigaeth | offeiriad Catholig, esgob Catholig |
Dydd gŵyl | 1 Mawrth |
Tad | Sant ap Ceredig |
Mam | Non |
Dewi Sant (bl. 6g; bu farw yn 589 yn ôl Rhigyfarch[1]) yw nawddsant Cymru. Ni wyddom lawer amdano ond mae'n eitha sicr iddo fyw yng Nghymru a'i fod yn chwarter Cymro o leiaf; yn ôl Rhigyfarch, Non oedd ei fam, a dresiwiyd gan Sant mab pennaeth Ceredigion.[2] Dethlir Dydd Gŵyl Dewi yn flynyddol ar 1 Mawrth. Nodir yn y Fuchedd Gymraeg Llyfr Ancr Llanddewibrefi (Llyfrgell Bodley, Prifysgol Rhydychen) ei bregeth olaf, lle dywedodd, "Arglwyddi, frodyr a chwiorydd, byddwch lawen a chedwch eich ffydd a'ch cred, a gwnewch y pethau bychain a glywsoch ac a welsoch gennyf i."
Hanes a thraddodiad
Yn ôl un traddodiad, cafodd ei eni yn Henfynyw ger Aberaeron, ond mae traddodiad arall yn cyfeirio at Gapel Non, gerllaw Eglwys Gadeiriol Tyddewi heddiw. Ei fam oedd y santes Non a'i dad oedd Sant (neu Sandde), brenin Ceredigion.
Mae'n eithaf sicr iddo sefydlu ei abaty yn Nhyddewi (yr hen enw oedd Mynyw: Menevia) ac mae cyfeiriad at fynachlog yno mewn llawysgrif Wyddelig o tua'r flwyddyn 800. Enw arall ar y lle yw Glyn Rhosyn, sy'n gamgyfieithiad o'r Lladin vallis rosina sydd, o'i gyfieithu'n gywir, yn golygu cwm corsiog.[angen ffynhonnell] Mae'n demtasiwn i feddwl am y llecyn fel lle tawel, ond allai hynny ddim fod ymhellach oddi wrth y gwir. Roedd yn groesffordd i deithiau i Iwerddon, Cernyw, Llydaw gan arwain i Rufain a'r dwyrain a'r gogledd. Mae Eglwys Gadeiriol Tyddewi ei hun mewn pant ac yn agos i adfeilion Plas yr Esgob.
Mae bron pob peth a wyddom am Dewi Sant yn tarddu o'r fuchedd a ysgrifennodd Rhigyfarch tua'r flwyddyn 1100. Gelwir y cyfieithiad Cymraeg Canol o'r Lladin wreiddiol Buchedd Dewi Sant.
Gosododd Dewi gyfundrefn lem iawn yn ei fynachlog. Roedd yr oriau gweddïo'n hir, bara a dŵr oedd y bwyd arferol, a'r gwaith yn galed. Rhaid oedd ymrwymo i dlodi hefyd, ond yr oedd pregethu'r efengyl i'r paganiaid yn holl bwysig. Oherwydd ei ffordd o fyw adwaenir Dewi fel "Dewi Ddyfrwr" (Aquaticus), yn ôl un awdur o'r 9g.
Ymhlith y traddodiadau niferus am y sant, dywedir iddo gwrdd â Sant Padrig ar Ynys Dewi, ar arfordir Sir Benfro ger Tyddewi. Traddodiad arall yw i'r tir godi pan yn pregethu i dyrfa enfawr yn Llanddewi Brefi gan nad oedd y dorf yn gallu ei weld na'i glywed ac i golomen eistedd ar ei ysgwydd. Yn ôl Rhigyfarch a llawysgrifau Gwyddelig o'r 9g, bu farw Dewi ar y cyntaf o Fawrth - yn y flwyddyn 589[1] - a dyma'r dyddiad y dethlir Gŵyl Ddewi bob blwyddyn.
Eglwysi a llefydd a enwyd ar ôl Dewi
Rhestr Wicidata:
Gweler hefyd
- Baner Dewi Sant
- Capel Dewi (sawl lle)
- Llanddewi (sawl lle)
Cyfeiriadau
- ↑ 1.0 1.1 Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru, d.e. Dewi Sant.
- ↑ Gwyddoniadur Cymru tud 288;] Gwasg Prifysgol Cymru; Prif Olygydd: John Davies.
|