Dewi Sant: Gwahaniaeth rhwng fersiynau
B Wikidata list updated |
B Wikidata list updated |
||
Llinell 63: | Llinell 63: | ||
| Church Of Saint David |
| Church Of Saint David |
||
| |
| |
||
| {{Coord|51. |
| {{Coord|51.9574|-3.64672|display=inline}} |
||
| |
| |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q17743381|Q17743381]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 5 |
|style='text-align:right'| 5 |
||
| Church Of Saint David |
| Church Of Saint David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|51.6378|-4.68521|display=inline}} |
||
| |
| |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q17743433|Q17743433]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 6 |
|style='text-align:right'| 6 |
||
| Church Of Saint David |
| Church Of Saint David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|52.4026|-3.9768|display=inline}} |
||
| |
| |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q17744071|Q17744071]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 7 |
|style='text-align:right'| 7 |
||
| Church Of Saint David |
| Church Of Saint David |
||
| |
| |
||
| {{Coord|51. |
| {{Coord|51.9671|-3.37718|display=inline}} |
||
| |
| |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q17743261|Q17743261]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 8 |
|style='text-align:right'| 8 |
||
| Church Of Saint David |
| Church Of Saint David |
||
| |
| |
||
| {{Coord|51. |
| {{Coord|51.9919|-3.39129|display=inline}} |
||
| |
| |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q17738537|Q17738537]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 9 |
|style='text-align:right'| 9 |
||
Llinell 126: | Llinell 126: | ||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord|52. |
| {{Coord|52.308576|-3.3096294|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Powys]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29505873|Q29505873]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 14 |
|style='text-align:right'| 14 |
||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|51.86006|-4.4859643|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Meidrim]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29503615|Q29503615]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 15 |
|style='text-align:right'| 15 |
||
Llinell 147: | Llinell 147: | ||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|51.518686|-3.3746024|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Rhondda Cynon Taf]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29501017|Q29501017]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 17 |
|style='text-align:right'| 17 |
||
Llinell 161: | Llinell 161: | ||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|51.864498|-4.267299|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Abergwili]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29504724|Q29504724]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 19 |
|style='text-align:right'| 19 |
||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord|51. |
| {{Coord|51.955117|-3.5060806|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Trallong]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29501465|Q29501465]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 20 |
|style='text-align:right'| 20 |
||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|52.127477|-3.4112031|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Powys]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29500656|Q29500656]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 21 |
|style='text-align:right'| 21 |
||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|52.246682|-4.2328162|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Ceredigion]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29495054|Q29495054]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 22 |
|style='text-align:right'| 22 |
||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|52.08955|-3.9789313|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Llan-crwys|Llanycrwys]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29493367|Q29493367]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 23 |
|style='text-align:right'| 23 |
||
Llinell 203: | Llinell 203: | ||
| Church of St David |
| Church of St David |
||
| |
| |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|53.183942|-3.4141338|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Sir Ddinbych]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q29481441|Q29481441]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 25 |
|style='text-align:right'| 25 |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| Church Of St David |
| Church Of St David |
||
| |
| |
||
Llinell 214: | Llinell 221: | ||
| [[:d:Q17741549|Q17741549]] |
| [[:d:Q17741549|Q17741549]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 27 |
||
| Church Of St David |
| Church Of St David |
||
| |
| |
||
Llinell 221: | Llinell 228: | ||
| [[:d:Q17743231|Q17743231]] |
| [[:d:Q17743231|Q17743231]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 28 |
||
| Church Of St David |
| Church Of St David |
||
| |
| |
||
Llinell 228: | Llinell 235: | ||
| [[:d:Q17743961|Q17743961]] |
| [[:d:Q17743961|Q17743961]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 29 |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| Church Of St David |
| Church Of St David |
||
| |
| |
||
Llinell 235: | Llinell 249: | ||
| [[:d:Q17738005|Q17738005]] |
| [[:d:Q17738005|Q17738005]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 31 |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| Church Of St David |
| Church Of St David |
||
| [[Delwedd:Davidstow Church - geograph.org.uk - 169889.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:Davidstow Church - geograph.org.uk - 169889.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 242: | Llinell 263: | ||
| [[:d:Q17531756|Q17531756]] |
| [[:d:Q17531756|Q17531756]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 33 |
||
| Church Of St David |
| Church Of St David |
||
| [[Delwedd:Thelbridge church - geograph.org.uk - 126128.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:Thelbridge church - geograph.org.uk - 126128.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 248: | Llinell 269: | ||
| Q662238 |
| Q662238 |
||
| [[:d:Q17531037|Q17531037]] |
| [[:d:Q17531037|Q17531037]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 34 |
|style='text-align:right'| 34 |
||
Llinell 398: | Llinell 398: | ||
|style='text-align:right'| 52 |
|style='text-align:right'| 52 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd: |
| [[Delwedd:St. David's church and churchyard, Llanddewi Rhydderch - geograph.org.uk - 1418653.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|51.8115|-2.94444|display=inline}} |
||
⚫ | |||
| [[Ceredigion]] |
|||
| [[:d: |
| [[:d:Q17744106|Q17744106]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 53 |
|style='text-align:right'| 53 |
||
Llinell 411: | Llinell 411: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 54 |
|style='text-align:right'| 54 |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d:Q7592945|Q7592945]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd:St Davids Church, Trostrey - 1282666 - geograph.org.uk.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:St Davids Church, Trostrey - 1282666 - geograph.org.uk.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 417: | Llinell 424: | ||
| [[:d:Q17743699|Q17743699]] |
| [[:d:Q17743699|Q17743699]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 56 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd:St David |
| [[Delwedd:St David - geograph.org.uk - 213186.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord|51. |
| {{Coord|51.5064|-3.6218|display=inline}} |
||
| [[Pen-y-bont ar Ogwr (sir)|Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr]] |
| [[Pen-y-bont ar Ogwr (sir)|Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q17722056|Q17722056]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| |
|style='text-align:right'| 57 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd:Llangeview Church - geograph.org.uk - 252069.jpg|center|128px]] |
| [[Delwedd:Llangeview Church - geograph.org.uk - 252069.jpg|center|128px]] |
||
Llinell 430: | Llinell 437: | ||
| |
| |
||
| [[:d:Q2323903|Q2323903]] |
| [[:d:Q2323903|Q2323903]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d:Q17744106|Q17744106]] |
|||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 58 |
|style='text-align:right'| 58 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
| [[Eglwys Dewi Sant, Caerdydd|Eglwys Dewi Sant]] |
||
| [[Delwedd: |
| [[Delwedd:Eglwys Dewi Sant, Caerdydd 01.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord|51. |
| {{Coord|51.48504|-3.1741|display=inline}} |
||
| [[Caerdydd]] |
|||
⚫ | |||
| [[:d: |
| [[:d:Q19369346|Q19369346]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 59 |
|style='text-align:right'| 59 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd:St David |
| [[Delwedd:The Church of St. David, Llanddewi-Brefi, Ceredigion - geograph.org.uk - 512671.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|52.1798|-3.95563|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Ceredigion]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q17743862|Q17743862]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 60 |
|style='text-align:right'| 60 |
||
| Eglwys Dewi Sant |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd: |
| [[Delwedd:St David's Church, Nottage - geograph.org.uk - 5300824.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord| |
| {{Coord|51.5321|-3.2523|display=inline}} |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
| [[:d: |
| [[:d:Q29379323|Q29379323]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 61 |
|style='text-align:right'| 61 |
||
Llinell 467: | Llinell 467: | ||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 62 |
|style='text-align:right'| 62 |
||
| |
| Eglwys Dewi Sant |
||
| [[Delwedd: |
| [[Delwedd:St David's Church at Carmarthen.jpg|center|128px]] |
||
| {{Coord|51. |
| {{Coord|51.856698|-4.3168497|display=inline}} |
||
| [[ |
| [[Sir Gaerfyrddin]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q24182667|Q24182667]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 63 |
|style='text-align:right'| 63 |
||
Llinell 566: | Llinell 566: | ||
|style='text-align:right'| 76 |
|style='text-align:right'| 76 |
||
| St David's Church |
| St David's Church |
||
| [[Delwedd:St David's Church, Barmouth - geograph.org.uk - 601400.jpg|center|128px]] |
|||
| |
|||
| {{Coord|52.719912|-4.0514655|display=inline}} |
| {{Coord|52.719912|-4.0514655|display=inline}} |
||
| [[Gwynedd]] |
| [[Gwynedd]] |
||
| [[:d: |
| [[:d:Q7592932|Q7592932]] |
||
|- |
|- |
||
|style='text-align:right'| 77 |
|style='text-align:right'| 77 |
Fersiwn yn ôl 00:51, 21 Hydref 2017
Dewi Sant | |
---|---|
Ganwyd | 512 Sir Benfro |
Bu farw | 589 Tyddewi |
Dinasyddiaeth | Teyrnas Dyfed |
Galwedigaeth | offeiriad Catholig, esgob Catholig |
Dydd gŵyl | 1 Mawrth |
Tad | Sant ap Ceredig |
Mam | Non |
Dewi Sant (bl. 6g; bu farw yn 589 yn ôl Rhigyfarch[1]) yw nawddsant Cymru. Ni wyddom lawer amdano ond mae'n eitha sicr iddo fyw yng Nghymru a'i fod yn chwarter Cymro o leiaf; yn ôl Rhigyfarch, leian o'r enw Non oedd ei fam, a dresiwiyd gan Sant, Brenin Ceredigion.[2] Dethlir Dydd Gŵyl Dewi yn flynyddol ar 1 Mawrth. Nodir yn y Fuchedd Gymraeg Llyfr Ancr Llanddewibrefi (Llyfrgell Bodley, Prifysgol Rhydychen) ei bregeth olaf, lle dywedodd, "Arglwyddi, frodyr a chwiorydd, byddwch lawen a chedwch eich ffydd a'ch cred, a gwnewch y pethau bychain a glywsoch ac a welsoch gennyf i."
Hanes a thraddodiad
Yn ôl un traddodiad, cafodd ei eni yn Henfynyw ger Aberaeron, ond mae traddodiad arall yn cyfeirio at Gapel Non, gerllaw Eglwys Gadeiriol Tyddewi heddiw. Ei fam oedd y santes Non a'i dad oedd Sant (neu Sandde), brenin Ceredigion.
Mae'n eithaf sicr iddo sefydlu ei abaty yn Nhyddewi (yr hen enw oedd Mynyw: Menevia) ac mae cyfeiriad at fynachlog yno mewn llawysgrif Wyddelig o tua'r flwyddyn 800. Enw arall ar y lle yw Glyn Rhosyn, sy'n gamgyfieithiad o'r Lladin vallis rosina sydd, o'i gyfieithu'n gywir, yn golygu cwm corsiog.[angen ffynhonnell] Mae'n demtasiwn i feddwl am y llecyn fel lle tawel, ond allai hynny ddim fod ymhellach oddi wrth y gwir. Roedd yn groesffordd i deithiau i Iwerddon, Cernyw, Llydaw gan arwain i Rufain a'r dwyrain a'r gogledd. Mae Eglwys Gadeiriol Tyddewi ei hun mewn pant ac yn agos i adfeilion Plas yr Esgob.
Mae bron pob peth a wyddom am Dewi Sant yn tarddu o'r fuchedd a ysgrifennodd Rhigyfarch tua'r flwyddyn 1100. Gelwir y cyfieithiad Cymraeg Canol o'r Lladin wreiddiol Buchedd Dewi Sant.
Gosododd Dewi gyfundrefn lem iawn yn ei fynachlog. Roedd yr oriau gweddïo'n hir, bara a dŵr oedd y bwyd arferol, a'r gwaith yn galed. Rhaid oedd ymrwymo i dlodi hefyd, ond yr oedd pregethu'r efengyl i'r paganiaid yn holl bwysig. Oherwydd ei ffordd o fyw adwaenir Dewi fel "Dewi Ddyfrwr" (Aquaticus), yn ôl un awdur o'r 9g.
Ymhlith y traddodiadau niferus am y sant, dywedir iddo gwrdd â Sant Padrig ar Ynys Dewi, ar arfordir Sir Benfro ger Tyddewi. Traddodiad arall yw i'r tir godi pan yn pregethu i dyrfa enfawr yn Llanddewi Brefi gan nad oedd y dorf yn gallu ei weld na'i glywed ac i golomen eistedd ar ei ysgwydd. Yn ôl Rhigyfarch a llawysgrifau Gwyddelig o'r 9g, bu farw Dewi ar y cyntaf o Fawrth - yn y flwyddyn 589[1] - a dyma'r dyddiad y dethlir Gŵyl Ddewi bob blwyddyn.
Eglwysi a llefydd a enwyd ar ôl Dewi
Rhestr Wicidata:
Gweler hefyd
- Baner Dewi Sant
- Capel Dewi (sawl lle)
- Llanddewi (sawl lle)
Cyfeiriadau
- ↑ 1.0 1.1 Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru, d.e. Dewi Sant.
- ↑ Gwyddoniadur Cymru tud 288;] Gwasg Prifysgol Cymru; Prif Olygydd: John Davies.
|