Defnyddiwr:AlwynapHuw/1952 yng Nghymru
Mae'r erthygl hon yn sôn am arwyddocâd arbennig y flwyddyn 1952 i Gymru a'i phobl
Deiliaid[golygu | golygu cod]
Digwyddiadau[golygu | golygu cod]
- 10 Ionawr – Awyren Aer Lingus Douglas DC-3 ar awyren rhwng Llundain a Dulyn yn taro Cymru oherwydd drafft fertigol ym mynyddoedd Eryri, gan ladd ugain o deithwyr a’r tri aelod o'r criw. [1] [2]
- Mehefin – Pennar Davies yn cael ei benodi’n Bennaeth Coleg Coffa Abertawe. [3]
- 5 Gorffennaf – Chwe glöwr yn cael eu lladd mewn damwain lofaol yng nglofa’r Parlwr Du.
- 11 Awst - Mae damwain awyren hyfforddi Avro Anson y’r Awyrlu Brenhinol yn glanio ar drac Rheilffordd yr Wyddfa gan ladd ei dri aelod o'r criw awyr. [4]
- 3 Medi – Mahmood Hussein Mattan, a aned yn Somalia, yw’r person olaf i gael ei grogi yng Ngharchar Caerdydd, ar ôl ei gael yn euog o lofruddio Lily Volpert yn Tiger Bay ar 6 Mawrth. Dyma fu'r achos cyntaf i'w ystyried gan y Comisiwn Adolygu Achosion Troseddol, ym 1998 dyfarnwyd bod y gollfarn yn anghywir. [5]
- 8 Hydref – David Grenfell yn dod yn Dad y Tŷ yn dilyn ymddeoliad Hugh O’Neill . [6]
- 19 Hydref – Grŵp bychan o weriniaethwyr Cymreig, Y Gweriniaethwyr, yn gwneud ymgais aflwyddiannus i ffrwydro'r bibell ddŵr sy’n arwain o argae Claerwen i Birmingham. [7]
- 23 Hydref – Agor cronfa ddŵr Claerwen, y weithred cyntaf a gynhaliwyd yng Nghymru gan Elizabeth II ers iddi gael ei godi'n Frenhines y Deyrnas Unedig . [8]
- dyddiad anhysbys – Llyn Tegid yn byrlymu ei lannau ac yn gorlifo sawl rhan o Ddyffryn Edeirnion. [9]
Celfyddydau a llenyddiaeth[golygu | golygu cod]
- Cynhalwyd Eisteddfod Genedlaethol Cymru yn Aberystwyth) .
- Enillwyd y Gadair gan John Evans, Llanegryn, am yr awdl "Dwylo" [10]
- Coron – ataliwyd [11]
- Y Fedal Ryddiaith – Owen Elias Roberts, "Cyfrinachau Natur" [12]
Llyfrau newydd[golygu | golygu cod]
Cymraeg[golygu | golygu cod]
- Islwyn Ffowc Elis – Cyn Oeri'r Gwaed [13]
- T. J. Morgan – Y Treigladau a'u Cystrawen [14]
- John Dyfnallt Owen – Rhamant a Rhyddid [15]
- R. Williams Parry – Cerddi'r Gaeaf [16]
Saesneg[golygu | golygu cod]
- A. H. Dodd – Studies in Stuart Wales[17]
- Jack Jones – Lily of the Valley
- Bertrand Russell – The Impact of Science on Society
- Richard Vaughan – Moulded in Earth
- Raymond Williams – Drama from Ibsen to Eliot
Drama[golygu | golygu cod]
- Saunders Lewis – Gan Bwyll [18]
Celfyddyd gain[golygu | golygu cod]
- Gwendoline Davies yn gadael y rhan helaeth o'i chasgliad celf i Amgueddfa Genedlaethol Cymru, gan gynnwys La Parisienne gan Renoir . [19]
Cerddoriaeth[golygu | golygu cod]
- David Wynne – Symffoni rhif. 1
Recordiadau[golygu | golygu cod]
- Mae Dylan Thomas yn recordio casgliad o bump o’i gerddi, gan gynnwys Fern Hill a Don’t go gentle into that good night, ynghyd â’r gwaith ryddiaith fer A Child’s Christmas in Wales ar gyfer Caedmon Audio yn Efrog Newydd.
Ffilm[golygu | golygu cod]
- Mae Richard Burton yn cyd-serennu yn My Cousin Rachel, ei ffilm gyntaf yn yr Unol Daleithiau.
Darlledu[golygu | golygu cod]
- 12 Mawrth - Mae cyfres deledu Tommy Cooper, It's Magic, yn dechrau ei rhediad.
- 15 Awst – Gorsaf ddarlledu Gwenfô yn dechrau darlledu Teledu BBC VHF 405-lein i dde Cymru a gorllewin Lloegr ar sianel Band I 5 (66.75 MHz). [20]
- 26 Awst – Cyfres radio boblogaidd Welsh Rarebit yn cael ei throsglwyddo i deledu.
Chwaraeon[golygu | golygu cod]
- Rygbi undeb – Cymru yn ennill eu pumed Camp Lawn .
- Gemau Olympaidd yr Haf – Harry Llewellyn yn ennill medal aur yn y gystadleuaeth neidio tîm, gan farchogaeth Foxhunter .
Genedigaethau[golygu | golygu cod]
- 9 Ionawr – Mike Watkins, capten rygbi rhyngwladol Cymru
- 24 Ionawr - Tony Villars, pêl-droediwr [21] (m. 2020 )
- 12 Mawrth - Chris Needs, cyflwynydd radio (m. 2020)
- 22 Mawrth - David Jones, gwleidydd [22]
- 3 Ebrill – Philip Jenkins, pencampwr academaidd a Mastermind
- 16 Ebrill - Bob Humphrys, darlledwr chwaraeon (m. 2008)
- 21 Ebrill – Cheryl Gillan, gwleidydd, Ysgrifennydd Gwladol Cymru (m. 2021) [23]
- 5 Mai – Andrew Davies AS, gwleidydd
- 3 Mehefin - David Richards, gŵr busnes
- 12 Mehefin - Jed Williams, newyddiadurwr jazz
- 12 Awst - Robert Minhinnick, bardd [24]
- 7 Medi – Irene James AS, gwleidydd
- 18 Hydref - Hilary Bevan Jones, cynhyrchydd teledu
- 17 Tachwedd - David Emanuel, dylunydd ffasiwn [25]
- 20 Tachwedd - Karen Sinclair, gwleidydd
- dyddiad anhysbys – Menna Elfyn, bardd
Marwolaethau[golygu | golygu cod]
- 8 Ionawr - Arthur Lewis, ffotograffydd, 66 [26]
- 3 Mawrth – John Emlyn Emlyn-Jones, perchennog llongau a gwleidydd, 63 [27]
- 15 Ebrill - Idris Lewis, arweinydd a chyfansoddwr, 62
- 25 Ebrill – Syr John Milsom Rees, llawfeddyg, 86 [28]
- 14 Mai - Elizabeth Jane Lloyd, Mrs Louis Jones, academydd, 63
- 31 Mai – Ifor Leslie Evans, academydd, 55
- 22 Awst – Llewela Davies, pianydd a chyfansoddwr, 81 [29]
- 25 Awst - James Kitchener Davies, bardd, dramodydd a chenedlaetholwr, 50
- 23 Hydref - Windham Wyndham-Quin, 5ed Iarll Dunraven a Mount-Earl, gwleidydd, 95 [30]
- 24 Hydref – Ivor Llewellyn Brace, barnwr, 54 [31]
- 28 Hydref - William Morris Hughes, Prif Weinidog Awstralia, 90 [32]
- 9 Tachwedd - George Herbert, 4ydd Iarll Powys, 88 [33]
- 11 Tachwedd - Syr William Llewelyn Davies, llyfrgellydd cenedlaethol, 65
- 28 Tachwedd - Ernie George, chwaraewr rygbi rhyngwladol Cymru, c.81
- 2 Rhagfyr - Tom Jackson, chwaraewr rygbi rhyngwladol, 82
- 15 Rhagfyr - Syr William Goscombe John, cerflunydd, 92
- 26 Rhagfyr – Lyn Harding, actor, 85 [34]
- 31 Rhagfyr - John Cledwyn Davies, gwleidydd, 83 [35]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Yates, A. H. (1953-01-02). "Airflow over Mountains". Flight 63 (2293): 2–3. http://www.flightglobal.com/pdfarchive/view/1953/1953%20-%200002.html. Adalwyd 2012-04-23.
- ↑ White, Kevin (2012-01-26). "60th anniversary of Aer Lingus disaster". Caernarfon and Denbigh Herald. Cyrchwyd 2012-04-23.
- ↑ Meic Stephens (April 1986). The Oxford companion to the literature of Wales. Oxford University Press. t. 165.
- ↑ "3 R.A.F. Men Killed On Flight To Cardiff". Liverpool Echo. 1952-08-11. t. 6.
- ↑ Davies, Roy (2000). Crogi ar Gam? Hanes Llofruddiaeth Lily Volpert. Llandysul: Gwasg Gomer. ISBN 1859029000.
- ↑ "North Antrim 1950-1970". www.ark.ac.uk. Cyrchwyd 2 June 2021.
- ↑ Gruffydd, Gethin (13 February 2007). "Welsh Republican Movement 1946–1956: Time Line". Alternative Welsh Nationalist Archive. Cyrchwyd 2010-09-08.
- ↑ "Claerwen Dam Opened By The Queen: Birmingham's Link With Wales". The Times (52451). London. 1952-10-24. t. 4.
- ↑ Reference Wales. University of Wales Press. 1994. t. 256. ISBN 978-0-7083-1234-6.
- ↑ "Winners of the Chair". National Eisteddfod of Wales. 17 November 2019.
- ↑ "Winners of the Crown". National Eisteddfod of Wales. 17 November 2019.
- ↑ "Winners of the Prose Medal". National Eisteddfod of Wales. Cyrchwyd 7 November 2019.
- ↑ T. Robin Chapman (20 July 2000). Islwyn Ffowc Elis. University of Wales Press. t. 18.
- ↑ Professor of Sociolinguistics Peter Trudgill (17 May 1984). Language in the British Isles. CUP Archive. t. 277. ISBN 978-0-521-28409-7.
- ↑ John Dyfnallt Owen (1952). Rhamant a rhyddid. Llyfrau Cyrmaeg.
- ↑ Kenneth O. Morgan (1981). Rebirth of a Nation: Wales, 1880-1980. Oxford University Press. tt. 364. ISBN 978-0-19-821736-7.
- ↑ The Agrarian History of England and Wales: 1500-1640, edited by Joan Thirsk. Cambridge University Press. 1967. t. 120. ISBN 978-0-521-06617-4.
- ↑ Who was who: A Companion to Who's Who, Containing the Biographies of Those who Died. A. & C. Black. 1981. t. 446. ISBN 978-0-7136-3336-8.
- ↑ Sumner, Ann (2005). Colour and Light: Fifty Impressionist and Post-Impressionist Works at the National Museum of Wales. Cardiff: National Museum of Wales. t. 120. ISBN 0-7200-0551-5.
- ↑ Pawley, Edward (1972). BBC Engineering 1922–1972. BBC Publications. t. 374. ISBN 0-563-12127-0.
- ↑ Hayes, Dean (2006). The Who's Who of Cardiff City. Derby: Breedon Books. t. 193. ISBN 1-85983-462-0.
- ↑ "Jones, Rt Hon. David (Ian), (born 22 March 1952), PC 2012; MP (C) Clwyd West, since 2005". Who's Who. 2007. doi:10.1093/ww/9780199540884.013.45567.
- ↑ "Cheryl Gillan". BBC. 18 October 2002. Cyrchwyd 8 April 2019.
- ↑ David T. Lloyd (1997). Writing on the Edge: Interviews with Writers and Editors of Wales. Rodopi. t. 154. ISBN 90-420-0248-4.
- ↑ Richard Harrison Martin (1995). Contemporary Fashion. St. James Press. t. 142. ISBN 978-1-55862-173-2.
- ↑ England & Wales, National Probate Calendar (Index of Wills and Administrations), 1858-1966, 1973-1995
- ↑ Who's who in Commerce and Industry. Marquis Who's Who. 1953.
- ↑ The Illustrated London News. Illustrated London News & Sketch Limited. 1952.
- ↑ England & Wales, National Probate Calendar (Index of Wills and Administrations), 1952
- ↑ Franklin Henry Hooper; Walter Yust (1953). Britannica book of the year. Encyclopaedia Britannica, inc.
- ↑ "Index entry". FreeBMD. ONS. Cyrchwyd 16 August 2019.
- ↑ "Family Notices". The Sydney Morning Herald (35, 836). New South Wales, Australia. 29 October 1952. t. 24 – drwy National Library of Australia.
- ↑ National Library of Wales (1951). Annual Report Presented by the Council to the Court of Governors. National Library of Wales. t. 11.
- ↑ John Willis' Theatre World. Crown Publishers. 1952. t. 225.
- ↑ Michael Stenton; Stephen Lees (1976). Who's who of British Members of Parliament: A Biographical Dictionary of the House of Commons Based on Annual Volumes of Dod's Parliamentary Companion and Other Sources. Harvester Press. t. 91. ISBN 978-0-85527-325-5.