Llyn Tegid

Llyn Tegid
Math	llyn
Daearyddiaeth
Ardal warchodol	Parc Cenedlaethol Eryri
Sir	Gwynedd
Gwlad	Cymru
Arwynebedd	4.84 km²
Cyfesurynnau	52.8833°N 3.6333°W
Hyd	5.95 cilometr
Rheolir gan	Cyfoeth Naturiol Cymru
Statws treftadaeth	Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig
Manylion
	Ffeiliau perthnasol ar Comin
	[golygwch ar Wicidata]

Llyn naturiol mwyaf Cymru yw Llyn Tegid (6.4 km / 4 milltir o hyd, 1.6 km/1 milltir o led). Fe'i lleolir i'r de o'r Bala yng nghanol ardal Penllyn ym Meirionnydd, de Gwynedd. Mae Afon Dyfrdwy yn llifo trwyddo. Mae Rheilffordd Llyn Tegid yn rhedeg ar hyd ei lannau deheuol. Mae'n gorwedd rhwng mynyddoedd Aran Benllyn a'r Berwyn i'r dwyrain ac Arenig Fawr i'r gorllewin. Mae'r llyn yn boblogaidd iawn i hwylio, bordhwylio, canŵio a physgota. Ar ei lan gogleddol ceir Canolfan Glanllyn, gwersyll yr Urdd.

Bywyd gwyllt

Mae'r llyn dwfn, clir yn gartref i lawer o anifeiliaid megis, er enghraifft penhwyaid, brithyllod a llysywenod. Mae nifer o'r rhywogaethau sydd yn byw yn y llyn yn brin iawn - er enghraifft pysgod fel y gwyniad (Coregonus lavaretus) a malwen dŵr croyw brinnaf Prydain, y falwen lysnafeddog (Myxas glutinosa). Yn ystod y blynyddoedd diweddar mae'r broblem o ewtroffigedd wedi datblygu yn Llyn Tegid sydd yn berygl fawr i nifer o'r rhywogaethau a geir yn y llyn.

Traddodiadau

Cysylltir y cymeriad chwedlonol Tegid Foel â'r llyn.^[1] Yn ôl Chwedl Taliesin, yr oedd gwr o uchelwr yn Mhenllyn o'r enw Tegid Foel, a'i gartref oedd yn nghanol Llyn Tegid (Y Bala), a'i wraig oedd Ceridwen.^[2]

Traddodiad diweddar iawn yw'r un am yr anghenfil o'r enw "Tegi" sydd yn nofio yn nyfnderau Llyn Tegid. Datblygodd y chwedl dan ddylanwad amlwg y chwedl am "Nessie" yn Loch Ness, yn yr Alban.

Cyfeiriadau

↑ "Oriel: Llynnoedd Eryri". BBC Cymru Fyw. 2023-11-15. Cyrchwyd 2023-11-16.
↑ Bromwich, Rachel (2014-11-15). Trioedd Ynys Prydein: The Triads of the Island of Britain (yn Saesneg). University of Wales Press. t. 452. ISBN 978-1-78316-146-1.

Oriel

Awyrluniau o sut mae'r dŵr yn llifo o Lyn Tegid
Llyn Tegid, Sir Feirionydd
Llyn Tegid

[1] "Oriel: Llynnoedd Eryri". BBC Cymru Fyw. 2023-11-15. Cyrchwyd 2023-11-16.

[2] Bromwich, Rachel (2014-11-15). Trioedd Ynys Prydein: The Triads of the Island of Britain (yn Saesneg). University of Wales Press. t. 452. ISBN 978-1-78316-146-1.

[1]

[2]