Merthyr Dyfan
 | |
| Math | maestref  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | y Barri |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 51.4206°N 3.2708°W |
| Cod OS | ST117698 |
| Cod post | CF62 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AS/au Cymru | Jane Hutt (Llafur) |
| AS/au y DU | Alun Cairns (Ceidwadwr) |
 | |
- Am leoedd eraill o'r enw "Merthyr", gweler Merthyr (gwahaniaethu).
Pentref bychan a phlwyf yng nghymuned Y Barri, Bro Morgannwg, Cymru, yw Merthyr Dyfan.[1][2] Fe'i lleolir ar gwr gogleddol Y Barri ar bwys ffordd yr A4050, tua 6 milltir i'r de-orllewin o ddinas Caerdydd.
Enwir y pentref ar ôl Sant Dyfan a cheir eglwys a gysegrir iddo yn y pentref. Gall y gair merthyr yn y Gymraeg olygu "eglwys (er cof am sant neu ar ei fedd)" a dyna a geir yma; ceir enwau lleol tebyg eraill yn ne Cymru, e.e. Merthyr Tudful, Merthyr Cynog, a Merthyr Mawr, a cheir yr enwau cytras merther yn y Gernyweg a merzher yn Llydaweg hefyd, i gyd mewn enwau lleoedd.[3]
Honnir mai dyma un o'r canolfannau Cristnogol cynharaf yng Nghymru. Yn ôl traddodiad, cafodd ei seyfydlu yn 180 OC pan anfonwyd Dyfan a Ffagan i Gymru gan y Pab Eleutherius. Cysylltir yr eglwys gyda Sant Teilo hefyd, sy'n nawddsant y plwyf gyda Dyfan. Cafodd ei difrodi yn sylweddol yng nghyfnod y Diwygiad Protestannaidd a'i hadfer yn y 19g.[4]
Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Jane Hutt (Llafur)[5] ac yn Senedd y DU gan Alun Cairns (Ceidwadwr).[6]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "Enwau Lleoedd Safonol Cymru" Archifwyd 2023-03-30 yn y Peiriant Wayback, Comisiynydd y Gymraeg; adalwyd 16 Mehefin 2023
- ↑ British Place Names; adalwyd 16 Mehefin 2023
- ↑ Geiriadur Prifysgol Cymru, cyfrol III, tud. 2436.
- ↑ "MerthyrDyfan.org". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2010-03-28. Cyrchwyd 2009-09-26.
- ↑ Gwefan Senedd Cymru
- ↑ Gwefan Senedd y DU
Dolenni allanol
[golygu | golygu cod]- (Saesneg) Gwefan yr eglwys a'r plwyf Archifwyd 2010-03-28 yn y Peiriant Wayback
Trefi
Y Barri · Y Bont-faen · Llanilltud Fawr · Penarth
Pentrefi
Aberogwr · Aberddawan · Aberthin · City · Clawdd-coch · Corntwn · Dinas Powys · Eglwys Fair y Mynydd · Ewenni · Ffontygari · Gwenfô · Larnog · Llanbedr-y-fro · Llancarfan · Llancatal · Llandochau · Llandochau Fach · Llandŵ · Llanddunwyd · Llan-faes · Llanfair · Llanfihangel-y-pwll · Llanfleiddan · Llangan · Llansanwyr · Llwyneliddon · Llyswyrny · Marcroes · Merthyr Dyfan · Ogwr · Pendeulwyn · Pen-llin · Pennon · Pen-marc · Y Rhws · Sain Dunwyd · Saint Andras · Sain Nicolas · Sain Siorys · Sain Tathan · Saint-y-brid · Sili · Silstwn · Southerndown · Trebefered · Trefflemin · Tregatwg · Tregolwyn · Tresimwn · Y Wig · Ystradowen
