Merthyr Dyfan

Pentref bychan a phlwyf ym Mro Morgannwg yw Merthyr Dyfan. Fe'i lleolir ar gwrr gogleddol Y Barri ar bwys y ffordd A4050, tua 6 milltir i'r de-orllewin o ddinas Caerdydd.

Enwir y pentref ar ôl Sant Dyfan a cheir eglwys a gysegrir iddo yn y pentref. Gall y gair merthyr yn y Gymraeg olygu "eglwys (er cof am sant neu ar ei fedd)" a dyna a geir yma; ceir enwau lleol tebyg eraill yn ne Cymru, e.e. Merthyr Tudful, Merthyr Cynog, a Merthyr Mawr, a cheir yr enwau cytras merther yn y Gernyweg a merzher yn Llydaweg hefyd, i gyd mewn enwau lleoedd.

Honnir mai dyma un o'r canolfannau Cristnogol cynharaf yng Nghymru. Yn ôl traddodiad, cafodd ei seyfydlu yn 180 OC pan anfonwyd Dyfan a Ffagan i Gymru gan y Pab Eleutherius. Cysylltir yr eglwys gyda Sant Teilo hefyd, sy'n nawddsant y plwyf gyda Dyfan. Cafodd ei difrodi yn sylweddol yng nghyfnod y Diwygiad Protestannaidd a'i hadfer yn y 19g.

Dolenni allanol

• (Saesneg) Gwefan yr eglwys a'r plwyf

Trefi a phentrefi Bro Morgannwg

Aberogwr  · Aberddawan  · Aberthin  · Y Barri  · Y Bont-faen  · City  · Corntwn  · Dinas Powys  · Eglwys Fair y Mynydd  · Ewenni  · Ffont-y-gari  · Gwenfô  · Larnog  · Llanbedr-y-fro  · Llancarfan  · Llancatal  · Llandochau  · Llandochau Fach  · Llandŵ  · Llanddunwyd  · Llan-faes  · Llanfair  · Llanfihangel-y-pwll  · Llanfleiddan  · Llangan  · Llansanwyr  · Llanilltud Fawr  · Llwyneliddon  · Llyswyrny  · Marcroes  · Merthyr Dyfan  · Ogwr  · Penarth  · Pendeulwyn  · Pen-llin  · Pennon  · Pen-marc  · Y Rhws  · Sain Dunwyd  · Saint Andras  · Sain Nicolas  · Sain Siorys  · Sain Tathan  · Saint-y-brid  · Y Sili  · Silstwn  · Southerndown  · Tair Onnen ) Trebefered  · Trefflemin  · Tregatwg  · Tregolwyn  · Tresimwn  · Y Wig  · Ystradowen

Eginyn erthygl sydd uchod am Fro Morgannwg. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.