Teilo

Sant Teilo

Croes Geltaidd o Landeilo Fawr.

Roedd Sant Teilo (neu Eliau; Cernyweg: Eliud), (fl. 6g) yn un o brif seintiau yr eglwys gynnar yng Nghymru.

Hanes a thraddodiad

Cerflun o Teilo yn Eglwys Saint-Théleau yn Plogoneg.

Cysylltir ef a de-orllewin Cymru yn bennaf, a dywedir ei fod yn fab i Ensig ap Hydwn ap Ceredig o Geredigion. Yn ôl buchedd lawer diweddarach, ganed ef ger Penalun yn ne Sir Benfro a bu'n ddisgybl i sant Dyfrig cyn astudio dan Peulin yn Llanddeusant, Sir Gaerfyrddin. Roedd yn gyfoeswr i Dewi ac mae traddodiad iddo fod ar bererindod i Jerusalem gydag ef. Dywedir iddo fod yn Esgob Llandeilo ac Esgob Tyddewi. Dywedir iddo ffoi i Lydaw rhag y Fad Felen yn 547, ac ymweld a sant Samson yn Dol. Mae ei ben yn Eglwys Gadeiriol Llandaf, wedi iddo gael ei gadw am ganrifoedd ar fferm ym Maenclochog yn Sir Benfro.

Mae cyfeiriadau yn Llyfr Sant Chad, a elwid yn wreiddiol yn "Llyfr Teilo" yn ôl pob tebyg, yn profi ei fod yn cael ei anrhydeddu yn ne-orllewin Cymru yn yr 8fed a'r 9g. Mae Buchedd Teilo yn Llyfr Llandaf yn dyddio o'r 12g.

Prif sefydliad Teilo oedd y clas yn Llandeilo Fawr yn Sir Gaerfyrddin. Dywedir mai ef a sefydlodd y clas gwreiddiol ar safle Eglwys Gadeiriol Llandaf, ac mae nifer sylweddol o eglwysi eraill yn ne Cymru wedi eu cysegru iddo. Yn ôl traddodiad, bu'n pregethu yn Llydaw hefyd, ac mae nifer o enwau lleoledd yno yn cyfeirio ato. Ei ddydd gŵyl yw 9 Chwefror.

Ceir eglwys wedi ei gysegru iddo yn Amgueddfa Werin Cymru yn Sain Ffagan, Caerdydd. Enwir Ysgol Uwchradd yr Eglwys yng Nghymru Teilo Sant yng Nghaerdydd ar ei ôl hefyd, Eglwys Sant Teilo.

Pentrefi ac Eglwysi'n dwyn ei enw

Ceir dros 25 o bentrefi ac eglwysi (neu 'glasau' cyn hynny), mewn tair gwlad, sy'n dwyn ei enw gan gynnwys:

Cymru

• 

  Llandeilo, Sir Gaerfyrddin

• 

  Llandeloy, Breudeth, Sir Benfro

• 

  Llandeilo Bertholau, Sir Fynwy

• 

  Llandeilo Graban, Castell Paun, Powys

• 

  Eglwys Sant Teilo, yn wreiddiol ar orlifdir Afon Llwchwr ger Pontarddulais

• 

  Llandeilo Abercywyn, Sir Gaerfyrddin

Llydaw

Ceir 5 plwyf yn Llydaw a enwyd ar ôl Teilo.

• 

  Eglwys 'Sant Telo' yn Landelo hefyd yn Kanton Brieg

• 

  Eglwys Saint-Théleau yn Leuc'han, Kanton Brieg

• 

  Mousterdelav (Ffrangeg: Montertelot)

• 

  Plwy Pledeliav

• 

  Eglwys Saint-Théleau (Landaol), Kanton Pleuwigner, Mor-Bihan

• Landelau
• Landêliau
• Saint-Thélo

Llyfryddiaeth

• G. H. Doble. Saint Teilo (Welsh Saints Series,No. 3) (Llanbedr Pont Steffan, 1942)

Rhestr Wicidata:

Diweddarwch y rhestr nawr | WQS | Chwiliwch am ddelweddau

#	Eglwys neu Gymuned	Delwedd	Cyfesurynnau	Lleoliad	Wicidata
1	Church of Saint Teilo		51.999398°N 3.6094935°W / 51.999398; -3.6094935	Powys	Q29507491
2	Church of Saint Teilo		51.802582°N 4.5308276°W / 51.802582; -4.5308276	Llanddowror	Q29488188
3	Church of St Teilo		51.648705°N 3.9717233°W / 51.648705; -3.9717233	Dinas a Sir Abertawe	Q29508044
4	Church Of St Teilo		51.5851°N 4.05398°W / 51.5851; -4.05398		Q17743635
5	Church Of St Teilo		51.4856°N 3.61033°W / 51.4856; -3.61033		Q17738980
6	Church of St Teilo, Llantilio Crossenny		51.8302°N 2.87371°W / 51.8302; -2.87371		Q5117722
7	Church Of St.teilo, Llandeilo Graban		52.0931°N 3.3243°W / 52.0931; -3.3243		Q17742141
8	Church of the Holy Rood and Saint Teilo		51.670829°N 4.7008854°W / 51.670829; -4.7008854	Sir Benfro	Q29485485
9	Eglwys Saint-Théleau		48.0931°N 4.17424°W / 48.0931; -4.17424	Plogonnec	Q2957014
10	Eglwys Sant Andreas a Sant Teilo		51.4931°N 3.1781°W / 51.4931; -3.1781	Dinas a Sir Caerdydd	Q29379240
11	Eglwys Sant Teilo		51.7938°N 2.90671°W / 51.7938; -2.90671		Q17743795
12	Eglwys Sant Teilo		51.4879°N 3.28026°W / 51.4879; -3.28026	Cymru	Q13128105
13	Eglwys Sant Teilo, Llandeilo Bertholau		51.8414°N 3.00074°W / 51.8414; -3.00074	Y Fenni	Q5117723
14	Eglwys St Teilo, Llandeloy		51.8975°N 5.1162°W / 51.8975; -5.1162	Breudeth	Q1722868
15	Eglwys y Seintiau Dyfan a Teilo		51.4172°N 3.27412°W / 51.4172; -3.27412	Bro Morgannwg	Q17744123
16	Landaol		47.7483°N 3.0761°W / 47.7483; -3.0761	canton Pleuwigner Mor-Bihan Q15630833 Q701562	Q71048
17	Landelo		48.2272°N 3.7294°W / 48.2272; -3.7294	canton Kastell-Nevez-ar-Faou Penn-ar-Bed Arondisamant Kastellin	Q475612
18	Llandeilo		51.8841°N 3.99918°W / 51.8841; -3.99918	Sir Gaerfyrddin	Q2204179
19	Llandeilo Abercywyn			Sir Gaerfyrddin	Q17486733
20	Llandeilo Bertholau		51.8414°N 3.00068°W / 51.8414; -3.00068	Sir Fynwy	Q6661799
21	Llandeilo Graban		52.092226°N 3.322092°W / 52.092226; -3.322092	Powys	Q20593492
22	Llandeilo Llwydiarth		51.91°N 4.761°W / 51.91; -4.761	Sir Benfro	Q6661188
23	Llandeloy		51.897087°N 5.111898°W / 51.897087; -5.111898	Sir Benfro	Q15242553
24	Parish Church of St.Teilo,B4314 (Ne.Side) Crinow		51.796595°N 4.7167821°W / 51.796595; -4.7167821	Sir Benfro	Q29485736
25	Pledeliav		48.449166666667°N 2.3877777777778°W / 48.449166666667; -2.3877777777778 48.45°N 2.38333°W / 48.45; -2.38333	Q1725549 Aodoù-an-Arvor Q586597	Q1013479
26	St Teilo's Church, Llandeilo		51.8814°N 3.9917°W / 51.8814; -3.9917 51.881789°N 3.9928356°W / 51.881789; -3.9928356	Sir Gaerfyrddin Llandeilo	Q24183192

Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Gweler hefyd

• Buchedd Teilo
• Eglwys Sant Teilo
• Llyfr Teilo

Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:

Eglwysi Teilo Sant