Dyfrig

Oddi ar Wicipedia
Dyfrig
Ganwyd460s Edit this on Wikidata
Madley Edit this on Wikidata
Bu farw550s Edit this on Wikidata
Ynys Enlli Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Cymru Cymru
Galwedigaethoffeiriad Edit this on Wikidata
Blodeuodd475 Edit this on Wikidata
Dydd gŵyl14 Tachwedd Edit this on Wikidata
MamEfrddyl o Erging Edit this on Wikidata

Un o arweinwyr crefyddol Oes y Seintiau oedd Sant Dyfrig (m. tua 512; Lladin Dubricius) a drigodd yn y 6g.[1] Cysylltir ef â de Swydd Henffordd (Erging) ac ysgol Illtud Sant yn Llanilltud Fawr, Morgannwg. Yn ôl traddodiad roedd Dyfrig yn athro i Sant Deiniol, sefydlydd clas Bangor (Eglwys Gadeiriol Bangor) a Sant Teilo, sefydlydd Llandeilo Fawr. Ei ddydd gŵyl yw 14 Tachwedd.

Yn y Vita Samsonis, cyfansoddiad o 7g a'r ffynhonnell gynharaf am fywyd Dyfrig, roedd gryn dipyn yn hŷn na Sant Samson. Yma hefyd y cyslltir Dyfrig gydag Ynys Bŷr ond ni chredir fod cysylltiad rhyngddo â'r arysgrif ar garreg Ogham a geir ar yr ynys. Mewn capel heb fod ymhell o'r priordy mae carreg gyda ysgrifen Ogam ac ysgrifen Ladin arni. Mae'r ogam yn darllen – "Dyma (golofn) Moel Dolbrochion mab ...", a'r Lladin: "Rwyf i wedi ei ddarpar â chroes. Gofynnaf i bawb a gerddo y ffordd hon weddïo dros enaid Cadwgan".

Ceir tair buchedd, gan gynnwys gwaith Sieffre o Fynwy a Benedict o Gaerloyw, ond y bwysicaf ohonynt yw'r gynharaf, sef Llyfr Llandaf. Mae'r ddogfen yn nodi rhestr o diroedd a oedd i'w trosglwyddo o Esgobaeth Llandaf. Yma hefyd, dywedir fod Dyfrig yn fab i Ebrdil merch Pebiau brenin Ercych a bod elfennau gwyrthiol i'w enedigaeth ym Matle, 5 milltir a hanner i'r gorllewin o Henffordd pan iachaodd ei daid. Dywedir iddo sefydlu mynachlog "Henlann" (sef Hentland-on-Wye) ac iddo breswylio yno am rai blynyddoedd.

Wedi dioddef afiechyd a henaint, aeth i Ynys Enlli i fyw fel meudwy ac yno y bu farw ac y claddwyd ef. Ond canrifoedd wedi hynny, ym Mai 1120, cludwyd ei gorff i Landaf. Credir, bellach, mai propaganda yw'r datganiad canoloesol iddo fod yn esgob Llandaf ac yn Archesgob De Prydain.

Mae'r "Fuchedd" â'r "Annales Cambriae" ill dau'n cofnodi dyddiad ei farw: 612, ond bellach credir iddo farw o leiaf canrif cyn hynny.

Llefydd a alwyd ar ôl Dyfrig[golygu | golygu cod]

Rhestr Wicidata:

# Eglwys neu Gymuned Delwedd Cyfesurynnau Lleoliad Wicidata
1 Eglwys Gadeiriol Llandaf
51°29′45″N 3°13′05″W / 51.495833333333°N 3.2180555555556°W / 51.495833333333; -3.2180555555556 Caerdydd Q747856
2 Eglwys Henllan Dyfrig a Theilo
51°56′03″N 2°39′58″W / 51.9341°N 2.66602°W / 51.9341; -2.66602 Hentland Q17538047
3 Eglwys Sant Dyfrig
51°12′30″N 3°35′44″W / 51.20832°N 3.5956°W / 51.20832; -3.5956 Porlock Q5117396
4 Eglwys Sant Dyfrig
51°58′36″N 2°48′55″W / 51.9767°N 2.8154°W / 51.9767; -2.8154 Cilpeddeg Q17537505
5 Eglwys Sant Dyfrig
51°51′15″N 2°38′45″W / 51.8543°N 2.64578°W / 51.8543; -2.64578 Llandywynnog Q17537967
6 Eglwys Sant Dyfrig
51°37′18″N 2°49′09″W / 51.621728°N 2.8190577°W / 51.621728; -2.8190577 Llanfaches Q29482894
7 Eglwys Sant Dyfrig
51°35′42″N 3°19′29″W / 51.594864°N 3.3247404°W / 51.594864; -3.3247404 Pontypridd Q29501852
8 Eglwys Sant Dyfrig
52°04′47″N 3°21′58″W / 52.079727°N 3.3660337°W / 52.079727; -3.3660337 Erwd Q29502605
9 Eglwys Sant Ust a Sant Dyfrig
52°36′57″N 3°47′37″W / 52.6159°N 3.79366°W / 52.6159; -3.79366 Glantwymyn Q17744431
10 St Devereux
51°58′59″N 2°48′13″W / 51.98309°N 2.80363°W / 51.98309; -2.80363 Swydd Henffordd
Cilpeddeg
Q1291132
11 St Dubricius & All Saints
52°13′46″N 2°41′11″W / 52.22941138°N 2.6863656°W / 52.22941138; -2.6863656 Kimbolton Q105090886
Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. Y Bywgraffidur Arlein; Llyfrgell Genedlaethol Cymru.
Baner CymruEicon person Eginyn erthygl sydd uchod am Gymro neu Gymraes. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.
Eginyn erthygl sydd uchod am Gristnogaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.