Llanasa

Oddi ar Wicipedia
Llanasa
Mathpentref, cymuned Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirSir y Fflint Edit this on Wikidata
GwladBaner Cymru Cymru
Cyfesurynnau53.322°N 3.344°W Edit this on Wikidata
Cod SYGW04000195 Edit this on Wikidata
Cod OSSJ1064981425 Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
AC/auHannah Blythyn (Llafur)
AS/auRob Roberts (Ceidwadwyr)
Map

Pentref bychan, cymuned a phlwyf eglwysig yn Sir y Fflint, Cymru, yw Llanasa.[1][2] Mae'n gorwedd tua 300 troedfedd i fyny wrth droed yr olaf o Fryniau Clwyd, tua 2 filltir a hanner i'r dwyrain o Brestatyn yng ngogledd-orllewin Sir Fflint. Y pentrefi cyfagos yw Talacre a Gwesbyr i'r gogledd, Ffynnongroyw i'r dwyrain a Gwaenysgor a Threlawnyd i'r gorllewin.

Yn ogystal â phentref Llanasa ei hun, mae'r gymuned yn cynnwys pentrefi Gronant, Gwesbyr, Pen-y-ffordd, Talacre, Trelogan a Ffynnongroyw; mae hefyd yn cynnwys y Parlwr Du, y pwll glo mwyaf yn Sir y Fflint.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Hannah Blythyn (Llafur)[3] ac yn Senedd y DU gan Rob Roberts (Ceidwadwyr).[4]

Llanasa o'r awyr
Tai yn Llanasa

Hanes[golygu | golygu cod]

Enwir y plwyf ar ôl Sant Asa (Asaph). Ceir plasdy Castell Gyrn ar gyrion y pentref.

Yn yr Oesoedd Canol roedd beddfaen a chreiriau Sant Asaph ar gadw yn Eglwys Llanasa cyn iddynt gael eu symud i Eglwys Gadeiriol Llanelwy, rywbryd cyn y flwyddyn 1281. Yn ddiweddarach yn yr Oesoedd Canol, claddwyd Gruffudd Fychan, tad Owain Glyndŵr, yn yr eglwys hynafol hon. Mae ei feddfaen cerfiedig yn goroesi: ceir arno y geiriau Lladin HIC LACET GRVFVD VACHAN ("Yma y gorwedd Gruffudd Fychan"). Yn ôl cofnodion yr eglwys, roedd y garreg hon yn gorwedd yng nghanol y côr deheuol ar un adeg. Ymddengys y cafodd corff Gruffudd Fychan ei gladdu yno tua 1369-1370 (ceir peth ansicrwydd am ddyddiad ei farwolaeth). Mae lleoliad ei weddillion yn anhysbys heddiw.[5]

Cyfrifiad 2011[golygu | golygu cod]

Roedd poblogaeth y gymuned yn 4,820 yn 2001. Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[6][7][8]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Llanasa (pob oed) (4,353)
  
100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Llanasa) (879)
  
20.9%
:Y ganran drwy Gymru
  
19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Llanasa) (2119)
  
48.7%
:Y ganran drwy Gymru
  
73%
Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Llanasa) (781)
  
40.9%
:Y ganran drwy Gymru
  
67.1%

Enwogion[golygu | golygu cod]

Ganwyd a magwyd y croniclydd a chyfieithydd Elis Gruffydd (c.1490-c.1552) yn Llanasa.

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 14 Hydref 2021.
  2. British Place Names; adalwyd 12 Ionawr 2022
  3. Gwefan Senedd Cymru
  4. Gwefan Senedd y DU
  5. [1]
  6. "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
  7. Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
  8. Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.