Tsieciaid

Tsieciaid

Côr o blant Tsiecaidd yn eu gwisg werin draddodiadol.
Enghraifft o'r canlynol	grŵp ethnig, pobl, Poblogaeth
Mamiaith	Tsieceg
Label brodorol	Češi
Crefydd	Catholigiaeth, protestaniaeth, husiaeth, eglwysi uniongred
Rhan o	Slafiaid Gorllewinol
Yn cynnwys	Silesians, Moravians
Enw brodorol	Češi
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Cenedl a grŵp ethnig Slafig sydd yn frodorol i Tsiecia yng Nghanolbarth Ewrop yw'r Tsieciaid. Tsieceg, o gangen orllewinol yr ieithoedd Slafonaidd, yw eu hiaith frodorol. Maent yn cyfri am ryw 95% o boblogaeth y Weriniaeth Tsiec gyfoes. Maent yn disgyn o'r llwythau Slafaidd a ymsefydlodd yn nhiroedd Tsiecia—Bohemia, Morafia, a Silesia—yn y 6g, ac yn perthyn yn agos i'r Slafiaid gorllewinol eraill: y Slofaciaid, y Pwyliaid, a'r Sorbiaid.

Ethnogenesis

Gwladychwyd blaenau Afon Elbe, sef Bohemia, gan y Slafiaid yn ystod ail hanner y 6g. Mae olion archaeolegol yn dangos tebygrwydd rhwng diwylliannau materol Bohemia a Gwlad Pwyl. Fodd bynnag, mae'r ffurf hynafaidd ar Tsieceg yn debycach i ieithoedd y Slafiaid deheuol nac y mae'r Hen Bwyleg yn debyg iddynt, ac felly ansicr mae'r ateb i'r cwestiwn o ba le daeth y Bohemiaid: credir iddynt darddu o'r ardal i ogledd Mynyddoedd Carpathia, o bosib mor bell i'r dwyrain ag Wcrain neu Foldofa, ac ymfudo i flaenau'r Elbe naill ai drwy Wlad Pwyl neu o ddyffryn Afon Donaw i'r de. Mae'n bosib yr oedd perthynas rhwng y llwythau hyn a'r bobl a elwir Venedi gan awduron Lladin yr Henfyd Diweddar. Yn ôl hanes traddodiadol y Bohemiaid a'r Morafiaid, buont yn ddarostyngedig i'r Afariaid, a chawsant eu rhyddhau yn y 7g dan arweinyddiaeth yr arwr Samo, a unodd y llwythau Slafig yn un deyrnas a estynnai o Silesia i Slofenia, gan gynnwys cyndadau'r Sorbiaid yn y gogledd a'r Slofaciaid ar y cyrion dwyreiniol, a'r Wendiaid a Carnioliaid (rhagflaenwyr y Slofeniaid) i'r de.

Cafodd grym gwleidyddol a thiriogaethol y Bohemiaid eu crynhoi yn ystod y 9g a'r 10g, dan frenhinllin Přemyslid, ar ffurf Dugiaeth Bohemia, a daeth yn rhan o'r Ymerodraeth Lân Rufeinig. Byddai'r amryw lwythau Slafig yn nhiroedd Bohemia a Morafia yn cymhathu gyda'i gilydd ac felly datblygodd hunaniaeth Tsiecaidd. Cafodd Cristnogaeth ran hanfodol yn ethnogenesis y Tsieciaid. Yn y 9g, dygwyd y ffydd a'r iaith litwrgïaidd Hen Slafoneg Eglwysig i'r ardal gan y cenhadon Bysantaidd Cyril a Methodius, a throdd y genedl yn Gristnogion dan arweiniad y Dug Bořivoj a'i wraig y Santes Ludmila.