Pwyntiau eithafol Cymru
Map o bwyntiau eithafol Cymru
Dyma restr o bwyntiau mwyaf eithafol Cymru i'r gogledd, de, dwyrain a'r gorllewin ac hefyd y mannau uchaf a dyfnaf.
Nododd un sylwebydd ar Twitter, Siôn Jobbins, mai da fyddai cael cofebau sylweddol yn y manau i nodi'r pegynnau yma a gallant fod yn rhan o gylchdaith fel un Llwybr Arfordir Cymru neu bereindod o fath.[1]
Gogledd
[golygu | golygu cod]
- Pwynt mwyaf gogleddol: Ynys Padrig[2]
- Pwynt mwyaf gogleddol Ynys Môn: Dinas Gynfor (ger Llanbadrig)[3]
- Pwynt mwyaf gogleddol y tir mawr: Y Parlwr Du (yn rhan o Aber Afon Dyfrdwy, ger Talacre)[4]
- Anheddiad mwyaf gogleddol: Cemaes[5]
- Eglwys/Capel mwyaf gogleddol: Eglwys Llanbadrig
Gorllewin
[golygu | golygu cod]
- Pwynt mwyaf gorllewinol: Ynys Gwales[6]
- Pwynt mwyaf gorllewinol y tir mawr: Pen Dal-aderyn[7][8]
- Anheddiad mwyaf gorllewinol: Tyddewi (dinas)
- Eglwys/Capel mwyaf gorllewinol: Capel Santes Non (adfeilion)
Yn y gogledd
[golygu | golygu cod]- Pwynt mwyaf gorllewinol Pen Llŷn: Ynys Enlli[9]
- Pwynt mwyaf gorllewinol tir mawr Pen Llŷn: Braich y Pwll[10]
- Eglwys/Capel mwyaf gorllewinol: Capel Ynys Enlli
Dwyrain
[golygu | golygu cod]- Pwynt mwyaf dwyreiniol: Coedwig Parc Dynes[11]
- Anheddiad mwyaf dwyreiniol: Cas-gwent (tref)
- Eglwys/capel mwyaf dwyreiniol: Eglwys y Bedyddwyr Cas-gwent
De
[golygu | golygu cod]
- Pwynt mwyaf deheuol: Ynys Echni[12]
- Pwynt mwyaf deheuol y tir mawr: Trwyn y Rhws[13]
- Anheddiad mwyaf deheuol: Y Rhws
- Eglwys mwyaf deheuol: Capel werdd (adfeilion)
Canolbwynt
[golygu | golygu cod]- Canolbwynt: Ger Cwmystwyth[14]
Uchaf
[golygu | golygu cod]
Dyfnaf
[golygu | golygu cod]
- Pwynt dyfnaf erioed: Pwll glo Llai (1922-1966) oedd ar un pryd y dyfnaf yn Ewrop, 3096 troedfedd dan y ddaear.[17]
- Pwynt dyfnaf llyn: Llyn Cowlyd, 67.7m[18]
Hefyd
[golygu | golygu cod]- Pwll Glo Cefn Coed oedd y dyfnaf yn y byd yn 1930 gyda 2250 troedfedd o ddyfnder.[19]
- Y Pwll glo dyfnaf ym Maes glo De Cymru ar y pryd oedd pwll glo Nantgarw, 782.73m.[20]
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]
- ↑ "Pwyntiau eithafol Cymru". Cyfrif @Wicipedia. 18 Tachwedd 2023.
- ↑ Gymreig, Academi (2008). The Welsh Academy Encyclopaedia of Wales (yn Saesneg). University of Wales Press. t. 471. ISBN 978-0-7083-1953-6.
- ↑ "Llwybr Arfordir Cymru / Llwybr Cylchol Cemaes, Ynys Môn". www.walescoastpath.gov.uk. Cyrchwyd 2023-11-18.
- ↑ "Dee Estuary - Point of Ayr | The RSPB". www.rspb.org.uk. Cyrchwyd 2023-11-18.
- ↑ "Llwybr Arfordir Cymru / Llwybr Cylchol Cemaes, Ynys Môn". www.walescoastpath.gov.uk. Cyrchwyd 2024-05-25.
- ↑ "Bywyd gwyllt ynysoedd Cymru". Croeso Cymru. Cyrchwyd 2023-11-18.
- ↑ "Geograph:: Pen Dal-Aderyn © Alan Hughes". www.geograph.org.uk. Cyrchwyd 2023-11-18.
- ↑ published, Coach Staff (2019-09-05). ""One Of The Most Beautiful Trail Runs In All Of Britain"". coachmaguk (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-11-18.
- ↑ "Cerdded o amgylch arfordir Cymru". Wales. 2023-02-15. Cyrchwyd 2023-11-18.
- ↑ "Mynydd Mawr a Braich y Pwll | Cymru". National Trust. Cyrchwyd 2023-11-18.
- ↑ "Canllaw i Ddaearyddiaeth Cymru". Wales. 2019-01-30. Cyrchwyd 2023-11-18.
- ↑ "Trafod dyfodol newydd i Ynys Echni". BBC Cymru Fyw. 2013-02-12. Cyrchwyd 2023-11-18.
- ↑ "Trwyn y Rhws". www.valeofglamorgan.gov.uk. Cyrchwyd 2023-11-18.
- ↑ "Saving the centre of Wales" (yn Saesneg). 2002-10-24. Cyrchwyd 2023-11-18.
- ↑ "Ydi'r Wyddfa wedi tyfu?". BBC Cymru Fyw. 2014-10-14. Cyrchwyd 2023-11-18.
- ↑ "Cardiff: Plans for the tallest building in Wales approved". BBC News (yn Saesneg). 2023-06-08. Cyrchwyd 2023-11-18.
- ↑ "A tally from Llay Main Colliery". Casgliad y Werin Cymru. Cyrchwyd 2023-11-18.
- ↑ Gymreig, Academi (2008). The Welsh Academy Encyclopaedia of Wales (yn Saesneg). University of Wales Press. t. 442. ISBN 978-0-7083-1953-6.
- ↑ "BBC - South West Wales Local History - Neath Port Talbot County Borough History". web.archive.org. 2006-08-25. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2006-08-25. Cyrchwyd 2023-11-18.CS1 maint: BOT: original-url status unknown (link)
- ↑ "Nantgarw Colliery - once the deepest coal mine in south Wales". Museum Wales (yn Saesneg). Cyrchwyd 2023-11-18.