Ynys Echni
 | |
| Math | ynys, Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig  |
|---|---|
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Caerdydd |
| Gwlad |  Cymru |
| Arwynebedd | 0.35 km², 34.91 ha |
| Uwch y môr | 32 metr |
| Gerllaw | Môr Hafren |
| Cyfesurynnau | 51.377535°N 3.121537°W |
| Hyd | 0.63 cilometr |
 | |
| Statws treftadaeth | Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig |
| Manylion | |
Ynys ym Môr Hafren yw Ynys Echni (Saesneg Flat Holm). Fe'i lleolir tua thair milltir a hanner o Larnog, Bro Morgannwg, ond fe'i gweinyddir gan ddinas Caerdydd. Mae Steep Holm (Ynys Ronech) yn agos iddi. Mae Ynys Echni yn cael ei gweinyddu fel rhan o Gymru, a hi felly ydyw'r lle mwyaf deheuol yn y wlad, gan fod Ynys Ronech yn rhan o Loegr.
Cadwraeth[golygu | golygu cod]
Mae'r ynys yn hafan i fywyd gwyllt a blodau gwyllt prin, gan gynnwys gwylanod cefnddu lleiaf, gwylanod y penwaig, cwningod, hwyaid yr eithin a nadredd defaid. Mae tywarch arforol yr ynys yn cynnal glaswellt arforol byr sy'n cynnwys planhigion prin megis cennin gwyllt a phys y ceirw.
Mae Ynys Echni wedi'i ddynodi'n Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig yng Nghymru (SoDdGA neu SSSI) ers 1 Ionawr 1972 fel ymgais gadwraethol i amddiffyn a gwarchod y safle.[1] Mae ei arwynebedd yn 34.91 hectar. Cyfoeth Naturiol Cymru yw'r corff sy'n gyfrifol am y safle.
Dynodwyd y safle’n un o statws arbennig ar sail daeareg yn ogystal â bod ynddo fywyd gwyllt o bwys ac o dan fygythiad. Er enghraifft efallai i’r statws gael ei ddynodi oherwydd fod ynddo strata’n cynnwys ffosiliau hynod o greaduriaid asgwrn cefn neu ffosiliau o bryfaid neu blanhigion yn ogystal â’r stratigraffeg ei hun (h.y. haenau o greigiau o bwys cenedlaethol).
Hanes yr ynys[golygu | golygu cod]
Sefydlwyd clas (math o fynachlog gynnar) ar Ynys Echni rywbryd yn Oes y Seintiau.
Adeiladwyd goleudy ar yr ynys yn y 18g, ac roedd dynion goleudy yn byw yno tan 1988, pryd cafodd y goleudy ei awtomeiddio. Daeth ffermio i ben hefyd ym 1942. Defnyddiwyd yr ynys fel safle milwrol yn ystod y 19g ac unwaith eto yn ystod yr Ail Ryfel Byd. Heddiw does neb yn byw ar yr ynys yn barhaol, ac mae hi bellach yn Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig ac yn warchodfa natur o dan reolaeth Cyngor Dinas Caerdydd.
Derbyniwyd y neges radio gyntaf ar Ynys Echni. Fe'i gyrrwyd o Larnog ar 13 Mai 1897 gan Guglielmo Marconi gyda chymorth George Kemp, peiriannydd Swyddfa'r Post o Gaerdydd. Cynnwys y neges, a ddanfonwyd mewn Côd Morse, oedd Are you ready?
Gweler hefyd[golygu | golygu cod]
Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]
- ↑ Gwefan Cyngor Cefn Gwlad Cymru (bellach 'Cyfoeth Naturiol Cymru'); Archifwyd 2014-01-01 yn y Peiriant Wayback. adalwyd 25 Rhagfyr 2013
Dolenni allanol[golygu | golygu cod]
- Project Ynys Echni, Cyngor Dinas Caerdydd Archifwyd 2007-09-26 yn y Peiriant Wayback. (Cymraeg)
- Adroddiad y BBC am Ynys Echni Archifwyd 2005-08-02 yn y Peiriant Wayback. (Saesneg yn unig)
- Cymdeithas Ynys Echni Archifwyd 2004-06-07 yn y Peiriant Wayback. (Saesneg yn unig)