Neidio i'r cynnwys

Rhanbarthau Cymru

Oddi ar Wicipedia
Daearyddiaeth Cymru
Daearyddiaeth Cymru

Rhanbarthau Cymru
Tirwedd Cymru
Daeareg Cymru
Hinsawdd Cymru
Hydroleg Cymru
Arfordir Cymru
Coetiroedd Cymru
Demograffeg Cymru


AOHNEau
Moroedd
Ynysoedd
Mynyddoedd
Llynoedd
Afonydd
Cymunedau
Trefi
Siroedd a Dinasoedd


WiciBrosiect Cymru


Rhanbarthau Cymru

Yn ôl yr arfer sydd fwyaf cyffredin heddiw, rhanbarthau Cymru yw:

Diffinio'r rhanbarthau

[golygu | golygu cod]

Ond nid yw'n hawdd diffinio'r rhanbarthau answyddogol hyn yn foddhaol, a hynny yn bennaf am eu bod yn rhanbarthau heb statws swyddogol ac felly heb ffiniau cydnabyddiedig (gwahanol yw'r sefyllfa yn Lloegr a gwledydd eraill, sydd â rhanbarthau swyddogol).

Mae Gorllewin Cymru yn enwedig yn rhanbarth annelwig iawn. Gellid ei gymryd yn llythrennol i olygu'r cyfan o orllewin Cymru, o Fôn i Benfro, a dyna'r rhanbarth a geir gan Llywodraeth Cynulliad Cymru a'r Undeb Ewropeaidd yn ei Strategaeth Cynllun Un ar gyfer "Gorllewin Cymru a'r Cymoedd", er enghraifft. Yn nhermau daearyddol pur, yr hyn a olygir gan "Gorllewin Cymru" gan amlaf yw de-orllewin Cymru yn hytrach na'r Gorllewin go iawn. Yn yr un modd mae "De Cymru" fel rhanbarth yn cyfeirio mewn gwirionedd at dde-ddwyrain y wlad, sef Morgannwg a Gwent.

Byddai rhai pobl yn dadlau dros rannu'r wlad yn ddau ranbarth mawr yn unig, sef Gogledd a De gyda llinell o Aberystwyth i'r Gororau yn eu gwahanu. Cynllun arall yw Gogledd, Canolbarth a De. Ar seiliau hanesyddol a ieithyddol mae rhai pobl yn cynnig cynllun arall sy'n ymrannu'r wlad yn ddau ranbarth, sef y Gorllewin (gweler uchod) a'r Dwyrain.

O fewn y rhanbarthau traddodiadol ceir israniadau pwysig a gellid dadlau fod Gogledd Cymru, er enghraifft, yn ymrannu'n ddau ranbarth, sef Gogledd-orllewin Cymru a Gogledd-ddwyrain Cymru (cf. Gwynedd Uwch Conwy a Gwynedd Is Conwy neu'r Berfeddwlad yn yr Oesoedd Canol; siroedd cadwedig Gwynedd a Chlwyd). Yn ogystal â bod yn unedau daearyddol mae'r ddau isranbarth hynny yn rhanbarthau diwylliannol hefyd, gyda gwahaniaethau mewn iaith (yn nhafodeithiau'r Gymraeg ac yn y defnydd neu ddiffyg defnydd ohoni).

Gweler hefyd

[golygu | golygu cod]


Rhanbarthau Cymru Rhanbarthau Cymru
Canolbarth | De | Gogledd | Gorllewin