Karl Marx
| Karl Marx | |
|---|---|
 | |
| Ffugenw | Glückskind  |
| Ganwyd | Karl Heinrich Marx 5 Mai 1818 Trier |
| Bu farw | 14 Mawrth 1883 Llundain |
| Man preswyl | Llundain, Trier, Berlin, Paris, Dinas Brwsel |
| Dinasyddiaeth | Deyrnas Prwsia |
| Addysg | Doethur mewn Athrawiaeth |
| Alma mater |
|
| ymgynghorydd y doethor |
|
| Galwedigaeth | economegydd, newyddiadurwr, hanesydd, athronydd, cymdeithasegydd, chwyldroadwr, bardd, gwleidydd |
| Cyflogwr |
|
| Adnabyddus am | Economic and Philosophic Manuscripts of 1844, Das Kapital, The German Ideology, Y Maniffesto Comiwnyddol |
| Prif ddylanwad | Georg Hegel, Max Stirner, Ludwig Feuerbach, The Essence of Christianity |
| Plaid Wleidyddol | Communist League |
| Tad | Heinrich Marx |
| Mam | Henriette Presburg |
| Priod | Jenny von Westphalen |
| Plant | Eleanor Marx, Jenny Longuet, Laura Marx, Edgar Marx, Frederick Demuth, Heinrich Edward Guy Marx, Jenny Evelin Francis Marx |
| Perthnasau | Ludwig von Westphalen |
| Llofnod | |
 | |
Athronydd gwleidyddol, economegydd, a damcaniaethwr cymdeithasol dylanwadol Almaenig o dras Iddewig oedd Karl Heinrich Marx (5 Mai 1818 – 14 Mawrth 1883). Er iddo drafod nifer o bynciau yn ei yrfa fel newyddiadurwr ac athronydd, mae mwyaf enwog am ei ddadansoddiad o hanes yn nhermau gwrthdaro dosbarth. Crynhoir ei athroniaeth gan yr honiad bod diddordeb cyfalafwyr a gweithwyr cyflogedig yn gwbwl groes i'w gilydd. Ei waith enwocaf yw Das Kapital, sy'n dadansoddi cyfalafiaeth y 19g; fe'i ystyrir yn destun sylfaenol Comiwnyddiaeth a Marcsiaeth. Cydweithiodd Marx ar ddarnau o'i waith gyda'r diwydiannwr Friedrich Engels, Almaenwr arall a gefnogodd Marx yn ariannol a helpodd golygu Das Kapital. Gydag ef ysgrifennodd Marx Y Maniffesto Comiwnyddol[1] yn 1848, un o'r llawysgrifau gwleidyddol mwyaf dylanwadol erioed.
Ar ôl darllen am gyfraith Hywel Dda a'r hawliau a roddodd i fenywod, nododd Marx am y Cymry: "Tipyn o fechgyn, y Celtiaid hyn. Ond dilechdidwyr o'u genedigaeth, gan gyfansoddi popeth mewn triadau."[2]
Astudiaethau[golygu | golygu cod y dudalen]
- Howard Williams, Marx, Y Meddwl Modern (Gwasg Gee, 1980)