Karl Marx

Karl Marx
Ffugenw	Glückskind
Ganwyd	Karl Heinrich Marx  5 Mai 1818  Trier
Bu farw	14 Mawrth 1883  Llundain
Man preswyl	Llundain, Trier, Berlin, Paris, Maison du Cygne - De Zwane
Dinasyddiaeth	Deyrnas Prwsia
Addysg	Doethur mewn Athrawiaeth
Alma mater	Prifysgol Bonn Prifysgol Friedrich Schiller Jena Prifysgol Humboldt Berlin Gimnasium Real Frederick William III
ymgynghorydd y doethor	Bruno Bauer
Galwedigaeth	economegydd, newyddiadurwr, hanesydd, athronydd, cymdeithasegydd, chwyldroadwr, bardd, gwleidydd, ysgrifennwr
Cyflogwr	Neue Rheinische Zeitung Rheinische Zeitung
Adnabyddus am	Economic and Philosophic Manuscripts of 1844, Das Kapital, The German Ideology, Y Maniffesto Comiwnyddol
Prif ddylanwad	Georg Hegel, Max Stirner, Ludwig Feuerbach, The Essence of Christianity
Plaid Wleidyddol	Communist League
Tad	Heinrich Marx
Mam	Henriette Presburg
Priod	Jenny von Westphalen
Plant	Eleanor Marx, Jenny Longuet, Laura Marx, Edgar Marx, Frederick Demuth, Heinrich Edward Guy Marx, Jenny Evelin Francis Marx
Perthnasau	Ludwig von Westphalen
Llofnod

Athronydd gwleidyddol, economegydd, a damcaniaethwr cymdeithasol dylanwadol Almaenig o dras Iddewig oedd Karl Heinrich Marx (5 Mai 1818 – 14 Mawrth 1883). Er iddo drafod nifer o bynciau yn ei yrfa fel newyddiadurwr ac athronydd, mae mwyaf enwog am ei ddadansoddiad o hanes yn nhermau gwrthdaro dosbarth. Crynhoir ei athroniaeth gan yr honiad bod diddordeb cyfalafwyr a gweithwyr cyflogedig yn gwbwl groes i'w gilydd. Ei waith enwocaf yw Das Kapital, sy'n dadansoddi cyfalafiaeth y 19g; fe'i ystyrir yn destun sylfaenol Comiwnyddiaeth a Marcsiaeth. Cydweithiodd Marx ar ddarnau o'i waith gyda'r diwydiannwr Friedrich Engels, Almaenwr arall a gefnogodd Marx yn ariannol a helpodd golygu Das Kapital. Gydag ef ysgrifennodd Marx Y Maniffesto Comiwnyddol yn 1848, un o'r llawysgrifau gwleidyddol mwyaf dylanwadol erioed.

Ar ôl darllen am gyfraith Hywel Dda a'r hawliau a roddodd i fenywod, nododd Marx am y Cymry: "Tipyn o fechgyn, y Celtiaid hyn. Ond dilechdidwyr o'u genedigaeth, gan gyfansoddi popeth mewn triadau."

Astudiaethau

• Howard Williams, Marx, Y Meddwl Modern (Gwasg Gee, 1980)

Dolenni allanol

• Karl Marx a Friedrich Engels. Maniffesto’r Blaid Gomiwnyddol, Llyfr llafar