Edward IV, brenin Lloegr

Oddi ar Wicipedia
Edward IV, brenin Lloegr
Ganwyd28 Ebrill 1442 Edit this on Wikidata
Rouen Edit this on Wikidata
Bu farw9 Ebrill 1483 Edit this on Wikidata
Westminster Edit this on Wikidata
SwyddDug Iorc, teyrn Lloegr, teyrn Lloegr, Arglwydd Iwerddon, Arglwydd Iwerddon Edit this on Wikidata
TadRichard o York, 3ydd dug York Edit this on Wikidata
MamCecily Neville, duges Efrog Edit this on Wikidata
PriodElizabeth Woodville Edit this on Wikidata
PartnerBona o Safwy Edit this on Wikidata
PlantElisabeth o Efrog, Mary o York, Cecily o York, Edward V, brenin Lloegr, Margaret o York, Richard o Shrewsbury, dug cyntaf York, Anne o York, George Plantagenet, dug 1af Bedford, Catherine o York, Bridget o York, Arthur Plantagenet, is-iarll 1af Lisle, Elizabeth Plantagenet, Edward de Wigmore, Grace Plantagenet Edit this on Wikidata
LlinachIorciaid Edit this on Wikidata
llofnod

Edward IV (28 Ebrill 14429 Ebrill 1483) oedd brenin Lloegr o 3 Mawrth 1461 i 30 Hydref 1470, ac o 4 Mai 1471 hyd ei farwolaeth.

Roedd yn fab i Rhisiart Plantagenet, Dug Efrog. Cafodd ei eni yn Rouen, Ffrainc.[1] Ei wraig oedd Elizabeth Woodville.

Yng Nghymru[golygu | golygu cod]

Pan goronwyd Edward IV yn 1461 llac oedd ei afael ar Gymru. Y de-ddwyrain yn unig oedd yn ddiogel dan awdurdod iarll Warwick a Herbert, a phrin oedd ei ddilynwyr yn y gorllewin a'r gogledd. Yn dilyn brwydr Towton, ym Mawrth 1461, dyrchafwyd Wiliam Herbert i safle uwchben pob unigolyn arall yng Nghymru: yn ustus, siambrlen, stiward a phrif fforestydd siroedd Aberteifi a Chaerfyrddin, gyda'i frawd Rhisiart yn ddirprwy, a chomisiynwyd Wiliam Herbert a'i frawd yng nghyfraith, Walter Devereux, i feddiannu iarllaeth Penfro a'r tiroedd a gysylltid â hi, tiroedd Siasbar Tudur a'i nai Harri Tudur. Yna meddiannodd Herbert diroedd teulu Buckingham yng Nghymru, gan gynnwys Brycheiniog a Gwynllwg. Ffodd Siasbar Tudur, hanner brawd Harri VI, rhagddynt i'r Gogledd, a syrthiodd castell Penfro i ddwylo Herbert. Yno roedd y bachgen pedair oed, Harri Tudur, mab i frawd Siasbar. Cymerwyd ef gan Herbert i Raglan ac yno y magwyd Harri Tudur hyd 1469. Trechwyd Siasbar ym mrwydr Twthill ger Caernarfon, a ffôdd am ei fywyd i Iwerddon.

Prin oedd awdurdod Edward IV yn nhair sir y Gogledd, a bu raid i Herbert ddod â byddin anferthol i Wynedd cyn llwyddo i ddarostwng y trigolion. Ildiodd castell Harlech iddo ar 14 Awst, a chanodd Guto'r Glyn gywydd i longyfarch Herbert, gan ofyn ar yr un gwynt iddo ddangos trugaredd tuag at uchelwyr Gwynedd.

Plant[golygu | golygu cod]

Rhagflaenydd:
Harri VI
Brenin Lloegr
4 Mawrth 146131 Hydref 1470
Olynydd:
Harri VI
Rhagflaenydd:
Harri VI
Brenin Lloegr
11 Ebrill 14719 Ebrill 1483
Olynydd:
Edward V

Cyfeiriadau[golygu | golygu cod]

  1. Ross, Charles (1974). Edward IV (yn Saesneg). University of California Press. t. 14. ISBN 978-0520027817.
Baner LloegrEicon person Eginyn erthygl sydd uchod am Sais neu Saesnes. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.