Casllwchwr
 | |
| Math | tref  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Llwchwr |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 51.6626°N 4.0646°W |
| Cod OS | SS573980 |
| Gwleidyddiaeth | |
| AS/au Cymru | Mike Hedges (Llafur) |
| AS/au y DU | Tonia Antoniazzi (Llafur) |
 | |
Tref yng nghymuned Llwchwr, sir Abertawe, Cymru, yw Casllwchwr[1] neu Llwchwr[2] (Saesneg: Loughor).[3] Saif ar aber Afon Llwchwr. Mae ganddi boblogaeth o 9,080 (2001). Ers 1969 bu yma orsaf bad achub annibynnol, gyda chwch blaenllaw iawn (o ran technoleg) sef Ribcraft 5.85 m. Mae yma ddwy ysgol gynradd: Ysgol Gynradd Tre Uchaf ac Ysgol Gynradd Trellwchwr. Mae yma hefyd adran o Brifysgol Abertawe.
Hanes
[golygu | golygu cod]Roedd caer Rufeinig yma o'r enw Leucarium. Ar ôl i'r Rhufeiniaid ymadael daeth Casllwchwr yn rhan o deyrnas Gŵyr. Mae'n bosibl mai Casllwchwr oedd canolfan wleidyddol a gweinyddol hen gantref Eginog yn yr Oesoedd Canol Cynnar. Adeiladwyd castell Normanaidd ar safle'r hen gaer Rufeinig yn 1099 a chipiwyd hi gan y Cymry yn 1115, 1136 ac yn 1213.[2]
Ymwelodd Gerallt Gymro â Chasllwchwr yn ystod ei daith trwy Gymru yn 1188.
Ar un adeg roedd porthladd yma ond yn yr 20g y prif ddiwydiant oedd tun a dur.
Rhywle rhwng Casllwchwr ac Abertawe yn Ionawr 1136, ymladdwyd brwydr enfawr gyda thros 500 o'r Normaniaid yn cael eu lladd; tua'r un adeg ymosododd Gwenllian ar Gastell Cydweli yn aflwyddiannus.
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 14 Hydref 2021.
- ↑ 2.0 2.1 Gwyddoniadur Cymru (Gwasg Prifysgol Cymru, 2007), tud. 573
- ↑ British Place Names; adalwyd 18 Hydref 2021
Dinas
Abertawe
Trefi
Casllwchwr · Clydach · Gorseinon · Pontarddulais · Treforys · Tre-gŵyr
Pentrefi
Burry Green · Cadle · Crofty · Dyfnant · Fforest-fach · Garnswllt · Y Gellifedw · Y Glais · Llandeilo Ferwallt · Llanddewi · Llangyfelach · Llangynydd · Llanilltud Gŵyr · Llanmorlais · Llanrhidian · Llan-y-tair-mair · Y Mwmbwls · Nicholaston · Oxwich · Pen-clawdd · Pengelli · Pennard · Pentre Poeth · Pont-lliw · Port Einon · Reynoldston · Rhosili · Sgeti · Y Crwys · Ynysdawe · Ynysforgan · Ystumllwynarth